Αμετακίνητοι Ισραήλ, Αίγυπτος και Χαμάς στην “έξοδο” της Γάζας προς Αίγυπτο

Πρόκειται για μια στενή ζώνη στα σύνορα του Παλαιστινιακού θύλακα με την Αίγυπτο. Το Ισραήλ επιμένει να διατηρήσει εκεί στρατιωτική παρουσία πάση θυσία. Η ζώνη αυτή χαράχθηκε από τον ισραηλινό στρατό κατά την περίοδο της δεύτερης κατοχής της Λωρίδας της Γάζας (1967-2005). Είναι έκτοτε μια ζώνη περιπολίας που προστατεύεται από αγκαθωτά σύρματα και είναι πλάτους τουλάχιστον εκατό μέτρων ή και μεγαλύτερο σε ορισμένα σημεία. Εκτείνεται σε μήκος 14 χιλιομέτρων κατά μήκος των συνόρων της Αιγύπτου με την Γάζα.

Δεν υπάρχουν πολλές φωτογραφίες από την ζώνη αυτή, που σε ορισμένα σημεία της προστατεύεται από τοίχο. Αλλά είναι γνωστό στους Αιγύπτιους, τους Παλαιστίνιους και τους Ισραηλινούς ότι μεγάλος αριθμός τούνελ έχει σκαφτεί στο υπέδαφός της.

Με τον φόβο των διεισδύσεων και του λαθρεμπορίου, η Αίγυπτος και το Ισραήλ υπέγραψαν το 2005 συμφωνία που δίνει το στάτους της ουδέτερης ζώνης στον διάδρομο της Φιλαδελφείας στο πλαίσιο της μονομερούς ισραηλινής αποχώρησης από την Λωρίδα της Γάζας το ίδιο έτος.

Η αρχική ιδέα ήταν “η διευκόλυνση του ελέγχου της συνοριακής ζώνης”. Η ονομασία “διάδρομος της Φιλαδελφείας” προήλθε από τον κώδικα που χρησιμοποιούσε ο ισραηλινός στρατός χωρίς καμία σχέση με το γνωστό σε άλλα σημεία του κόσμου τοπωνύμιο. Αιγύπτιοι και Παλαιστίνιοι ονομάζουν αντίστοιχα την ζώνη “διάδρομο του Σαλαντίν”.

Για την διαμόρφωση του διαδρόμου της Φιλαδελφείας απαιτήθηκε η κατεδάφιση μεγάλου αριθμού κατοικιών. Αυτές οι κατεδαφίσει διχοτόμησαν και επίσημα την πόλη της Ράφα σε δύο χωριστές πόλεις (κληρονομιά της βρετανικής κυριαρχίας κατά το πρώτο ήμισυ του 20ού αιώνα): σε έναν αιγυπτιακό και σε έναν παλαιστινιακό τομέα. Το γεγονός προκάλεσε τις επικρίσεις της διεθνούς κοινότητας.

Όταν το Ισραήλ αποχώρησε από την περιοχή τον Σεπτέμβριο 2005, η Αίγυπτος συγκρότησε μία δύναμη της τάξης των 750 συνοριοφυλάκων για την εποπτεία των συνόρων. Καθώς η ζώνη πρέπει να παραμείνει αποστρατιωτικοποιημένη βάσει της συμφωνίας ειρήνης του 1979 ανάμεσα στην Αίγυπτο και το Ισραήλ, η δύναμη αυτή έχει ως αποστολή την «καταπολέμηση της τρομοκρατίας», όπως αυτό διατυπώνεται στο κείμενο της συμφωνίας.

Απέναντι, τότε, η Παλαιστινιακή Αρχή του Μαχμούντ Αμπάς παρέταξε την προεδρική φρουρά. Αλλά τον Ιούνιο του 2007, η Χαμάς πήρε την εξουσία στη Λωρίδα της Γάζας και η συνοριακή ζώνη άρχισε να ανησυχεί τους Ισραηλινούς για διακίνηση όπλων που τροφοδοτούν τα οπλοστάσια των τοπικών οργανώσεων.

Στις 15 Αυγούστου, ο ισραηλινός στρατός ανακοίνωσε ότι κατέστρεψε περί τα πενήντα τούνελ. Στο παρελθόν, εκατοντάδες τούνελ είχαν σκαφτεί κάτω από την no man’s land και χρησίμευαν σε κάθε είδους διακίνηση, όπλων, αυτοκινήτων, τσιγάρων…

Σύμφωνα με τις διεθνείς οργανώσεις, ένοπλοι μαχητές κυκλοφορούν στα τούνελ αυτά, διακινητές επιτρέπουν επίσης σε πολίτες να περνούν τα σύνορα για διάφορους λόγους, για ιατρικά ραντεβού ή γάμους.

Από παλαιστινιακής πλευράς, τα τούνελ αυτά ήταν ο μόνος τρόπος να παρακάμψουν οι Παλαιστίνιοι τον καθολικό αποκλεισμό που επέβαλε το Ισραήλ στον παλαιστινιακό θύλακα όταν εκεί πήρε τν εξουσία η Χαμάς.

Ομως, από το 2013, τα δεδομένα άλλαξαν με την ανάληψη της αιγυπτιακής προεδρίας από τον Αμπντέλ Φάταχ αλ-Σίσι. Το Κάιρο διέταξε την καταστροφή μεγάλου αριθμού τούνελ και κατηγόρησε  τις παλαιστινιακές οργανώσεις ότι χρησιμοποιούν τα τούνελ για την μεταφορά όπλων και μαχητών στο γειτονικό Σινά.

Από την έναρξη του πολέμου στην Γάζα τον Οκτώβριο 2023, ο ισραηλινός πρωθυπουργός Μπενιαμίν Νετανιάχου επαναλαμβάνει ότι ο ισραηλινός στρατός θα πρέπει να έχει τον έλεγχο της στρατηγικής αυτής ζώνης. Ισραηλινές δυνάμεις έχουν αναπτυχθεί εκεί μετά την εισβολή στην Ράφα, την τελευταία πόλη της Γάζας στην μεθόριο με την Αίγυπτο.

Χθες το βράδυ ο Νετανιάχου το επανέλαβε: «Οι πληροφορίες σύμφωνα με τις οποίες το Ισραήλ αντιμετωπίζει το ενδεχόμενο της ανάπτυξης διεθνούς δύναμης στον διάδρομο της Φιλαδελφείας είναι εσφαλμένες. Το Ισραήλ δεν θα δεχθεί συμφωνία εκεχειρίας στην Γάζα χωρίς έλεγχο του διαδρόμου της Φιλαδελφείας, για να εμποδισθεί ο επανεξοπλισμός της Χαμάς, ο οποίος θα της επέτρεπε να επαναλάβει τις φρικαλεότητες της 7ης Οκτωβρίου», όπως ανακοίνωσε το πρωθυπουργικό γραφείο.

Ομως η Αίγυπτος είναι κατηγορηματικά αντίθετη: «Η παρουσία ισραηλινών δυνάμεων στον διάδρομο της Φιλαδελφείας θα συνιστούσε απειλή παραβίασης της συμφωνίας ειρήνης ανάμεσα στην Αίγυπτο και το Ισραήλ του 1979 υπό την αιγίδα των ΗΠΑ», δήλωσε ο κυβερνητικός εκπρόσωπος.

Το θέμα είναι τόσο ευαίσθητο που το Κάιρο απείλησε να θέσει εν αμφιβόλω την ίδια την συμφωνία, την πρώτη ειρηνευτική συμφωνία που συνομολογήθηκε ανάμεσα στο Ισραήλ και σε αραβική χώρα.

Αυτήν την εβδομάδα, αιγύπτιος κυβερνητικός αξιωματούχος ζήτησε «πλήρη αποχώρηση των ισραηλινών δυνάμεων από τον διάδρομο της Φιλαδελφείας και από τον συνοριακό σταθμό της Ράφα», το μοναδικό πέρασμα προς τον έξω κόσμο που δεν βρισκόταν υπό ισραηλινό έλεγχο μέχρι τον Μάιο.

H Χαμάς είναι κι εκείνη κάθετη σε αυτό το ζήτημα, αφού το Ισραήλ πολιορκεί τη Γάζα εδώ και χρόνια αποκλείοντας τους Παλαιστινίους από κάθε επαφή με τον έξω κόσμο, ως κατοχική δύναμη, ελέγχοντας από την εισαγωγή φαρμάκων μέχρι τροφίμων. Η παραμονή του Ισραήλ στο “διάδρομο” ουσιαστικά ξαναδίνει πλήρη έλεγχο στο Ισραήλ και ξαναθέτει την Γάζα σε κατάσταση αποκλεισμού και πολιορκίας, όχι μόνον κατά την Χαμάς, αλλά και κατά την Παλαιστινιακή Αρχή στη Δυτική Όχθη.

Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ