Ρατσισμός και δολοφονίες υπονομεύουν την παρουσία της Κίνας στη Ζάμπια

Τα ίχνη αίματος έξω από την πόρτα της αποθήκης ήταν το μόνο άμεσο σημάδι ότι είχε πραγματοποιηθεί η αποτρόπαια δολοφονία.

Όμως, βίντεο κλειστού κυκλώματος που παρέλαβε η αστυνομία και στο οποίο ανεφέρθη το CNN, αποκάλυψαν μια ειδεχθέστατη σφαγή.

Το μεσημέρι της Κυριακής, 24 Μαΐου, τρεις άνδρες από τη Ζάμπια με σιδηρολοστούς μπήκαν στους χώρους μιας κινεζικής αποθήκης κλωστοϋφαντουργίας στη Λουσάκα. Η αστυνομία είπε ότι προσποιήθηκαν ότι είναι δυνητικοί πελάτες.

Αλλά οι δράστες δεν είχαν πάει για επιχειρηματικούς λόγους.

Μέσα στα επόμενα 17 λεπτά, τα πλάνα της κάμερας ασφαλείας δείχνουν, ότι χτύπησαν δύο άνδρες και μια γυναίκα μέχρι θανάτου στην αυλή, προτού σύρουν τα πτώματά τους στην παρακείμενη αποθήκη.

Εκεί τελειώνει το βίντεο. Σύμφωνα με την αστυνομία, οι επιτιθέμενοι έπειτα διαμέλισαν τα πτώματά τους και χρησιμοποίησαν εύφλεκτα υλικά από την επιχείρηση ενδυμάτων Blue Star για να βάλουν φωτιά στις σορούς και το κτίριο.

Η φωτιά ήταν τόσο σφοδρή ώστε χρειάστηκαν τρεις μέρες μέχρι οι αρχές της Ζάμπιας να ανακτήσουν τις σορούς από τα συντρίμμια.

Πριν φύγουν, οι επιτιθέμενοι έψαξαν για τιμαλφή. Βρέθηκε ματωμένο μαχαίρι από την αστυνομία.

Η φρικτή δολοφονία του 52χρονου Cao Guifang, της συζύγου του ιδιοκτήτη της κλωστοϋφαντουργίας – ο οποίος βρισκόταν στην επαρχία του Jiangsu, στην ανατολική Κίνα, όταν συνέβη η επίθεση – και των δύο ανδρών υπαλλήλων της, Bao Junbin, 58 , και Fan Minjie, 33 ετών, ήρθε στο τέλος μιας εβδομάδας όπου το αντι-κινέζικο συναίσθημα στην πρωτεύουσα της Ζάμπιας πλησίαζε σημείο βρασμού.

Τις μέρες που προηγήθηκαν της δολοφονίας, ο δήμαρχος της Λουσάκα Μάιλς Σάμπα κατηγόρησε Κινέζους επιχειρηματίες στην πρωτεύουσα για «επανασύσταση της δουλείας», χρησιμοποώντας τον υποτιμητικό όρο «Chinaman» και, πυροδοτώντας φυλετικές αναταραχές, υπενθύμισε στο κοινό σε ένα βίντεο που δημοσιεύτηκε στο Facebook του.

Ο ίδιος τόνισε “ο κορονοϊός δεν προήλθε από μαύρους Ζαμπιανούς. Προέκυψε στην Κίνα.”

Υπάρχουν περίπου 22.000 Κινέζοι πολίτες που ζουν στη Ζάμπια και λειτουργούν 280 εταιρείες, οι οποίες εγωγραφικά κυμαίνονται κυρίως μεταξύ της Λουσάκα και του χαλκοπαραγωγού τομέα στο βόρειο τμήμα. Το Πεκίνο κατέχει περίπου το 44% του χρέους της Ζάμπια, γεγονός που οδήγησε σε φόβο μεταξύ ορισμένων Ζαμπιανών ότι η Κίνα έχει υπερβολικό έλεγχο πάνω στη χώρα.

Ενώ η αστυνομία δεν έχει συνδέσει άμεσα τη δολοφονία με αντι-κινεζικά συναισθήματα, το έγκλημα ήρθε ως υπενθύμιση των βίαιων εκρήξεων που αντιμετώπισαν ορισμένοι Κινέζοι ενώ ζούσαν στη Ζάμπια, βασικό εταίρο για την Κίνα στο πολυδιαφημιζόμενο έργο Belt and Road.

“Ακόμα και μερικοί από τους ανθρώπους που έμειναν εδώ για περισσότερα από 20 χρόνια, έχουν επίσης σοκαριστεί από τέτοιου είδους εγκληματικές δραστηριότητες”, είπε στο CNN ο Eric Shen, ένας Κινέζος επιχειρηματίας που ζει στη Ζάμπια για πάνω από μια δεκαετία.

Καραντίνα

Η Ζάμπια ανέφερε τα πρώτα κρούσματα κορονοϊού στις 18 Μαρτίου. Όπως και με το μεγαλύτερο μέρος της Αφρικής, οι αρχικές λοιμώξεις δεν προήλθαν από την Κίνα, αλλά από την Ευρώπη, όταν ένα ζευγάρι που επέστρεψε από ταξίδι στη Γαλλία, εισήγαγε τον ιό.

Το κεντρικό αφρικανικό έθνος μπήκε σε μερικό αποκλείσιμο, κλείνοντας τα σύνορα, τις επιχειρήσεις και εφαρμόζοντας κανόνες κοινωνικής απόστασης.

Καθώς η πανδημία έπληξε την οικονομία της Ζάμπια, άρχισαν να εμφανίζονται αναφορές ότι ορισμένες κινεζικές επιχειρήσεις αψηφούν τα μέτρα καραντίνας, είτε συνεχίζοντας να εξυπηρετούν Κινέζους πελάτες, είτε με απομόνωση εργαζομένων από τη Ζάμπια μέσα στις εγκαταστάσεις τους.

Ο ρατσισμός νερό στον πολιτικό μύλο του δημάρχου

Ο δήμαρχος Σάμπα ξεκίνησε μια εκστρατεία για να αποκαλύψει τέτοιες περιπτώσεις.
Στις 18 Μαΐου, ο Σάμπα έκλεισε ένα κινέζικο εστιατόριο, το οποίο σύμφωνα με πληροφορίες αρνήθηκε να σερβίρει Ζαμπιανούς, και για την πώληση προϊόντων με ετικέτες στα κινέζικα και όχι στα αγγλικά, όπως ορίζεται από το νόμο. Λίγες μέρες αργότερα, ανακάλεσε την άδεια ενός κινεζικού κουρείου για «διακρίσεις κατά των μαύρων».

Μετά από αυτά, ο Σάμπα δημοσίευσε βίντεο με τον ίδιο να εισβάλει σε γεύμα Κινέζων στελεχών διευθυντές  σε εργοστάσιο συναρμολόγησης φορτηγών, όπου οι εργαζόμενοι φέρεται να είχαν διαταχθεί να ζουν επί τόπου κατά τη διάρκεια της πανδημίας και να μην επιστρέψουν στις οικογένειές τους, ώστε να μπορούν να συνεχίσουν να εργάζονται χωρίς να κινδυνεύει να μολυνθεί η κοινότητα.

“Βρήκαμε εργαζόμενους από τη Ζάμπια να κοιμούνται σε ένα μικρό δομάτιο (έξι άτομα σε ένα δωμάτιο) με στρώματα στο πάτωμα”, έγραψε ο Σάμπα στο Facebook.

Στο βίντεο, ένας Κινέζος διευθυντής απαντά: “Δεν τους επιτρέπουμε να επιστρέψουν στο σπίτι λόγω του θέματος του κορονοϊού.”

Ο Σάμπα απαντά: “Κινέζε ( Chinaman) … δεν υπάρχει καμία δικαιολογία για να τους υποδουλώνεις”.

Την ίδια ημέρα, ο Σάμπα επισκέφθηκε ένα εργοστάσιο τσιμέντου, όπου είπε ότι οι εργαζόμενοι κρατούντο για δύο μήνες.

Όταν ένας Κινέζος εξηγεί στο βίντεο που δημοσίευσε η Sampa στο Facebook της επίσκεψης ότι στο εργοστάσιο, όλοι οι εργαζόμενοι δεν μπόρεσαν να βγουν έξω, η Sampa απαντά: “Αυτό είναι παράνομο. Τους κρατάς ομήρους. Αυτό είναι δουλεία.”

Αναζωπυρώνοντας παλιές φωτιές

Η κινεζική παρουσία στη Ζάμπια είναι αμφιλεγόμενη εδώ και δεκαετίες.

Το 2005, μια έκρηξη σε ένα ορυχείο κοντά στο Τσαμπέζι, μια πόλη στο χαλκοπαραγωγό τμήμα της Ζάμπιας, σκότωσε δεκάδες εργαζόμενους.

Πέντε χρόνια αργότερα, δύο Κινέζοι διευθυντές άνοιξαν πυρ εναντίον εργατών που διαμαρτύρονταν για κακές συνθήκες εργασίας στο ανθρακωρυχείο Collum. Το 2012, εργάτες της Ζάμπια σκότωσαν έναν Κινέζο επόπτη στο ίδιο ορυχείο.

Τα περιστατικά τράβηξαν την προσοχή των παγκόσμιων ΜΜΕκαι συχνά θεωρούνται ως απόδειξη των κακών κινεζικών εργασιακών προτύπων – όχι μόνο στη Ζάμπια αλλά και σε ολόκληρη την αφρικανική ήπειρο.

Έτσι, όταν το ζήτημα των εργαζομένων στη Ζάμπια που εξαναγκάστηκαν σε καραντίνα από κινέζικα αφεντικά προέκυψε κατά τη διάρκεια της πανδημίας αναζωπύρωσε μερικά από τα παλιά αισθήματα που είχαν οι άνθρωποι εναντίον Κινέζων εργοδοτών.

Σήμερα, η Κίνα έχει περισσότερες εμπορικές σχέσεις με τη Ζάμπια από οποιαδήποτε άλλη χώρα στην Αφρική, εκτός από την Κένυα. Το 2018, το διμερές εμπόριο ξεπέρασε τα 5 δισεκατομμύρια δολάρια.

Ωστόσο, ενώ οι εξαγωγές από τη Ζάμπια στην Κίνα είναι σημαντικές, χάρη στην παραγωγή χαλκού, αυτό που βλέπουν πολλοί απλοί Ζαμπιανοί είναι η διείσδυση των Κινέζων και των εταιρειών τους στη χώρα τους. Τα μεγάλα έργα υποδομής, όπως αεροδρόμια, αυτοκινητόδρομοι και φράγματα στη Ζάμπια, έχουν κατασκευαστεί από κινεζικές κρατικές ή συνδεδεμένες εταιρείες.

Η Κίνα δραστηριοποιείται επίσης στον κρίσιμο τομέα εξόρυξης, όπως και εταιρείες άλλων ξένων κρατών, και μια εταιρεία που υποστηρίζεται από το Πεκίνο – αν και δεν ανήκει στο κινεζικό κράτος – αγόρασε ακόμη και μερίδιο 60% στον κρατικό ραδιοτηλεοπτικό σταθμό της Ζάμπια. Τα τοπικά μέσα μαζικής ενημέρωσης συχνά έχουν τίτλους, όπως “Πώς η Κίνα αποικίζει αργά την οικονομία της Ζάμπια”

Πολλοί Ζαμπιανοί αισθάνονται ότι η Κίνα καταλαμβάνει σιγά-σιγά τη γη, τις επιχειρήσεις της και ότι τώρα οι Κινέζοι έχουν προνομιακή μεταχείριση από τους κυβερνητικούς αξιωματούχους, ενώ πολλοί Κινέζοι αποκτούν τεράστια κομμάτια γης.

Η κινεζική επιρροή είναι ένα πολιτικό ζήτημα που “παίζει” στα συναισθήματα των πολιτών. Το 2018, ένας πολιτικός της Λουσάκα πρότεινε να χτιστεί μια Πόλη της Κίνας, όπου οι Κινέζοι απόδημοι θα περιορίζονταν να κάνουν τις μικρές τους επιχειρήσεις, αφού οι Ζαμπιανοί διαμαρτυρήθηκαν για αλλοδαπούς που ασχολούνται με τις συναλλαγές τους, όπως η εκτροφή πουλερικών και η λειτουργία εστιατορίων και κομμοτηρίων, που παραδοσιακά αποτελούν τον τομέα τους.

Πριν από αυτό, το 2006, ο αείμνηστος πολιτικός της Ζάμπια Μάικλ Σάτα ισχυρίστηκε ότι 80.000 Κινέζοι «προσβάλλουν» τη Ζάμπια στην προεκλογική εκστρατεία για την προεδρία με μια ξενοφοβική πλατφόρμα, η οποία οδήγησε σε φυλετικές επιθέσεις σε χώρους εργασίας που διοικούνταν από την Κίνα. Οι Κινέζοι καταστηματάρχες υποχρεώθηκαν να περιφράξουν τα καταστήματά τους από επιθέσεις λεηλασίας.

Ενώ ο Σάτα είχε απειλήσει να αναγνωρίσει την Ταϊβάν ως ανεξάρτητο κράτος πριν αναλάβει τα καθήκοντά του, όταν τελικά έγινε πρόεδρος, στην τέταρτη προσπάθειά του το 2011, αγκάλιασε την Κίνα ως “φίλο παντός καιρού της Ζάμπιας” και εγκατέλειψε τις προεκλογικές του δεσμεύσεις.

Ο δήμαρχος Σάμπα είναι ανιψιός του Σάτα και κατά πάσα πιθανότητα καταλαβαίνει πόσο καλά μπορεί να χρησιμοποιήσει το κινεζικό χαρτί για την πολιτική του ανέλιξη.

Αφού έλαβε συμβουλές να “κάτσει στ’ αυγά του” από τις αρχές της κεντρικής κυβέρνησης, ίσως έχοντας υπόψη την οικονομική εξάρτηση της Ζάμπια από την Κίνα, ο Σάμπα εξέδωσε συγγνώμη προς την κινεζική κοινότητα.

Είπε: «Θέλω να ζητήσω συγνώμη ανεπιφύλακτα … για τον τόνο και τη γλώσσα που χρησιμοποιείται για έναν από τους πολίτες της, ιδίως για τη χρήση της λέξης «Chinaman». Δεν ήξερα μέχρι τώρα ότι ήταν υποτιμητικός όρος, αλλά έκτοτε υπέβαλα επίσημη καταγγελία κατά της χρήσης της λέξης.

Τέλος, θα ήθελα να διαβεβαιώσω όλους τους ξένους επενδυτές στην πόλη της Λουσάκα ότι το γραφείο μου είναι εκεί για να υποστηρίξει τις επιχειρήσεις τους 100% … θα τους εμπλέξουμε με πιο πολιτικό τρόπο μέσω σχετικών γραφείων και ιδρυμάτων.”

Μνημόσυνο για τα θύματα

Τη Δευτέρα, εκατοντάδες συγκεντρώθηκαν στη σκηνή της δολοφονίας στη Λουσάκα για να αποτίσουν φόρο τιμής στους Κινέζους μετανάστες που έχασαν τη ζωή τους. Ζαμπιανοί και Κινέζοι στάθηκαν δίπλα-δίπλα, φορώντας μάσκες προσώπου, καθώς θρήνησαν τους νεκρούς.

Υπάλληλοι της κλωστοϋφαντουργίας από τη Ζάμπια είπαν λίγα λόγια, μαζί με συναδέλφους Κινέζους, σύμφωνα με τον Έρικ Σεν, τον επιχειρηματία της Λουσάκα που ήταν επικεφαλής της τελετής.

Σύμφωνα με φίλους, η Κάο και ο σύζυγός της ήταν στη Ζάμπια για περίπου 20 χρόνια, και από την αποθήκη τους πουλούσαν υφάσματα, κλινοσκεπάσματα και ρούχα που εισήγαγαν από το Ναντόνγκ, την πατρίδα τους στην Κίνα, το οποίο είναι γνωστό για την παραγωγή κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων.

Ο πρέσβης της Ζάμπια στην Κίνα, Γουίνι Ν. Τσιμπσάκουντα, δήλωσε στο κρατικό ταμπλόιντ των Global Times ότι η Ζάμπια θα ενισχύσει μέτρα για την προστασία των ζωών των Κινέζων που ζουν στη χώρα. Τον Οκτώβριο του 2015, τρεις Κινέζοι σκοτώθηκαν σε ληστεία στο Kitwe, και το Νοέμβριο του 2017 ένας Κινέζος υπήκοος σκοτώθηκε σε ένοπλη ληστεία.

“Η κυβέρνηση της Δημοκρατίας της Ζάμπια έχει ξεκινήσει έρευνες για να προσαγάγει τους δράστες αυτής της φρικιαστικής πράξης στη δικαιοσύνη και θα προσπαθήσει να συνεχίσει να ενισχύει τα μέτρα για την προστασία των ζωών των Κινέζων που ζουν στη Ζάμπια”, δήλωσε.

Οι αρχές της Ζάμπιας συνέλαβαν δύο άνδρες και μία γυναίκα ως υπόπτους για την δολοφονία.

Ο εκπρόσωπος του υπουργείου Εξωτερικών της Κίνας Ζάο Λιτζιάν δήλωσε ότι οι δολοφονίες ήταν μια μεμονωμένη υπόθεση που “δεν θα επηρεάσει το ρεύμα της φιλικής συνεργασίας μεταξύ Κίνας και Ζάμπια”