Αντικρουόμενα μηνύματα από τις αμερικανορωσικές συνομιλίες

Ο Στηβ Γουίτκοφ, ειδικός απεσταλμένος των ΗΠΑ που ηγείται των συνομιλιών με τη Μόσχα, συνέστησε στον πρόεδρο Τραμπ ότι ο ταχύτερος τρόπος για κατάπαυση του πυρός στην Ουκρανία, θα ήταν οι ΗΠΑ να υποστηρίξουν την στρατηγική που θα έδινε στη Ρωσία τις τέσσερις περιοχές της ανατολικής Ουκρανίας που έχει κατακτήσει σχεδόν κατά 80%. Αυτό δήλωσαν στο Reuters δύο αμερικανοί αξιωματούχοι και πέντε άτομα που γνωρίζουν την κατάσταση.

Και προ μηνός ο Γουίτκοφ είχε πει σε συνέντευξη podcast με τον δημοσιογράφο Τάκερ Κάρλσον ότι «οι Ρώσοι θα πρέπει να κρατήσουν τις περιοχές που ειναι ρωσόφωνες». Ο στρατηγός Κηθ Κέλλογκ, ο απεσταλμένος του προέδρου στην Ουκρανία, διαφώνησε, λέγοντας ότι η Ουκρανία, αν και πρόθυμη να διαπραγματευτεί ορισμένους όρους που σχετίζονται με αμφισβητούμενα εδάφη, δεν θα συμφωνούσε ποτέ να εκχωρήσει μονομερώς την πλήρη παραχώρηση των εδαφών στη Ρωσία.  Ο Τραμπ φέρεται να μην κατέληξε στο ποια στρατηγική είναι καλύτερη.

Η συνάντηση έληξε χωρίς ο Τραμπ να πεί ότι κατέληξε σε κάποια απόφαση να αλλάξει τη στρατηγική των ΗΠΑ. Σύμφωνα με το Reuters οι συνεργάτες του προέδρου Τραμπ στην εξωτερική πολιτική, διαφωνούν ολοένα και περισσότερο για το πώς θα ξεπεραστεί το αδιέξοδο μεταξύ Ουκρανίας και Ρωσίας.

Ο Γουίτκοφ προσκάλεσε μάλιστα τον Ρώσο ειδικό απεσταλμένο Κύριλλο Ντιμιτρίεφ (παρότι τελεί υπό τις κυρώσεις των ΗΠΑ)  στην προσωπική του κατοικία για δείπνο. Αυτό σήμανε συναγερμό εντός του Λευκού Οίκου και του υπουργείου Εξωτερικών επειδή οι αμερικανοί αξιωματούχοι αποφεύγουν να φιλοξενούν αξιωματούχους από τη Ρωσία –η οποία διαθέτει εξελιγμένες δυνατότητες πληροφοριών– στα σπίτια τους. Το δείπνο επαναπρογραμματίστηκε και πραγματοποιήθηκε στον Λευκό Οίκο.

Ο Γουίτκοφ είναι σύμφωνα με το Reuters πάντα, παλιός φίλος του Τραμπ και έχει συγκεντρώσει κάποια υποστήριξη από τους σκεπτικιστές του Ρεπουμπλικανικού Κόμματος, αλλά οι προτάσεις του βρήκαν και αντιδράσεις από Ρεπουμπλικανούς που θεωρούν ότι η κυβέρνηση έχει στραφεί πολύ απότομα και έντονα προς τη Μόσχα. Κάποιοι Ρεπουμπλικάνοι στο Καπιτώλιο ανησυχούσαν τόσο πολύ για την «προφανή φιλορωσική στάση του Γουίτκοφ» στη συνέντευξη Κάρλσον που αρκετοί κάλεσαν τον Σύμβουλο Εθνικής Ασφάλειας Μάικ Γουάλτζ και τον υπουργό Εξωτερικών Μάρκο Ρούμπιο για να διαμαρτυρηθούν.

«Ο Γουίτκοφ πρέπει να φύγει και ο Ρούμπιο πρέπει να πάρει τη θέση του», έγραψε σε επιστολή του στις 26 Μαρτίου ο επιχειρηματίας Έρικ Λεβίν, που έχει και πολλά μέσα ενημέρωσης, και είναι σημαντικός χορηγός του κόμματος των Ρεπουμπλικάνων. Η επιστολή στάλθηκε και σε άλλους χορηγούς του ρεπουμπλικανικού κόμματος και συντάχθηκε μετά τη συνέντευξη στον Κάρλσον.

Οι δύο συμφωνίες μερικής κατάπαυσης του πυρός που συζητήθηκαν –μία για τις ενεργειακές υποδομές και μία για τη Μαύρη Θάλασσα– έχουν σταματήσει και ο πρόεδρος έχει απογοητευτεί από την έλλειψη προόδου. Ο Γουίτκοφ διατύπωσε για πρώτη φορά δημόσια την ιδέα της παράδοσης στη Ρωσία των τεσσάρων ουκρανικών περιοχών – Λουγκάνσκ, Ντονιέτσκ, Ζαπορίζια και Χερσώνα – στη συνέντευξη στον Κάρλσον. «Είναι ρωσόφωνοι», είπε για τα ανατολικά εδάφη. «Υπήρξαν δημοψηφίσματα όπου η συντριπτική πλειοψηφία του λαού έχει δηλώσει ότι θέλει να βρίσκεται υπό ρωσική κυριαρχία». Αυτή η δήλωση ενόχλησε πολλούς και δυτικές κυβερνήσεις χαρακτήρισαν νοθευμένες τις ψηφοφορίες στο δημοψήφισμα.

Μόλις λίγες μέρες μετά τη συνέντευξη εκείνη, η Wall Street Journal, που ανήκει στον  Εούπερτ Μέρντοκ, δημοσίευσε άρθρο με τίτλο «Ο Steve Witkoff παίρνει το μέρος του Κρεμλίνου». Οι Δημοκρατικοί έχουν επίσης αντιδράσει σύμφωνα με το Reuters. «Ο Γουίτκοφ και ο Τραμπ έχουν διαπράξει ένα βαρύ αμάρτημα διπλωματίας: έδειξαν πλήρως ότι θέλουν απεγνωσμένα τη συμφωνία», δήλωσε ο Νεντ Πράις, πρώην εκπρόσωπος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ υπό τον Πρόεδρο Τζο Μπάιντεν.

Ο Γουίτκοφ έχει πολλούς υπερασπιστές εντός της κυβέρνησης, οι οποίοι λένε ότι βάλλεται αδίκως από διάφορους αξιωματούχους του Στέητ Ντιπάρτμεντ που “είναι γεράκια στη νοοτροπία. Ο Γουίτκοφ και ο Τραμπ πάντως εξακολουθούν να διατηρούν ισχυρή φιλία, σύμφωνα με πολλά άτομα που γνωρίζουν τη σχέση τους.

Για τους συμμάχους των ΗΠΑ, τα επιχειρήματα και η έλλειψη προόδου συμβάλλουν στην αίσθηση ότι οι ΗΠΑ δεν διαθέτουν σαφές σχέδιο για τον τερματισμό του πολέμου στην Ουκρανία. Δύο Ευρωπαίοι αξιωματούχοι, που είχαν πρόσφατες επαφές με την κυβέρνηση, δήλωσαν ότι υπήρχε πίεση για τη διαπραγματευτική ομάδα να πετύχει γρήγορα αποτελέσματα, γεγονός που τους ανησυχούσε ότι οι ΗΠΑ μπορεί όχι μόνο να δεχτούν κινήσεις που θα μπορούσαν να υπονομεύσουν την Ουκρανία, αλλά και την αρχιτεκτονική ασφάλειας της ίδιας της Ευρώπης.

Οι αξιωματούχοι, που μίλησαν υπό τον όρο της ανωνυμίας στο Reuters, δήλωσαν ότι δεν αισθάνονται να υπάρχουν σαφείς τελικοί στόχοι από την αμερικανική πλευρά και ότι η Ρωσία κωλυσιεργεί.  «Μερικές φορές ακούμε αντιφατικά πράγματα από διαφορετικά τμήματα της διοίκησης», είπε ένας από τους διπλωμάτες.Ο Ντόναλντ Τραμπ, την ώρα της συνάντησης Γουίτκοφ και Πούτιν έκανε ανάρτηση όπου έγραφε “Η Ρωσία πρέπει να κουνηθεί, σκοτώνονται άνθρωποι κατά χιλιάδες κάθε εβδομάδα, σε έναν πόλεμο που δεν θα ειχε συμβει ποτέ αν είχα εκλεγεί πρόεδρος», υπαινισσόμενος ότι η Ρωσία καθυστερεί σε κάποιος τομείς, χωρίς να αναφέρει σε ποιους.

Επίσης είναι ακόμη μη επιβεβαιωμένο το ότι παρέτεινε την κατάσταση έκτακτης ανάγκης. Αλλά  αν όντως χαρακτηρίζει -όπως λένε οι Ρώσοι- επιθετικές τις ενέργειες της Ρωσίας, ίσως να αλλάζει στάση. Εντούτοις, κανείς δεν μπορεί να είναι βέβαιος αν ο Τραμπ είναι της τακτικής “μια στο καρφί και μια στο πέταλο” ή κάνει απλώς αποπροσανατολιστικές κινήσεις, ούτε έχει γίνει γνωστό τι ακριβώς ζητάει από τον Πούτιν ως αντάλλαγμα. Έχει διαρρεύσει για παράδειγμα, ότι οι ΗΠΑ προσφέρθηκαν να επισκευάσουν τον Nord Stream αλλά να αγοράζουν αυτές το φυσικό αέριο της Ρωσίας και να το πουλούν εκείνες στην Ευρώπη.

Πηγή: Reuters