BBC Türkçe για SAFE: Η συμμετοχή της Τουρκίας παραμένει “ανοιχτή”

Ωστόσο, η εκτελεστική αρχή της ΕΕ, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, καθυστέρησε την εξέταση της αίτησης της Τουρκίας, με αποτέλεσμα να μην έχει σημειωθεί πρόοδος μέχρι στιγμής. Το SAFE είναι μια νέα πρωτοβουλία της ΕΕ στον τομέα της άμυνας και αποτελεί έναν χρηματοδοτικό μηχανισμό ύψους 150 δισεκατομμυρίων ευρώ, με στόχο την ενίσχυση της κοινής αμυντικής ικανότητας μέχρι το 2030.

Η πρωτοβουλία αποσκοπεί στην ενίσχυση της στρατηγικής αυτονομίας της Ευρώπης στον αμυντικό τομέα, μέσω της ολοκλήρωσης της αμυντικής βιομηχανίας μεταξύ των χωρών-μελών της ΕΕ και της υλοποίησης κοινών προγραμμάτων προμήθειας, ως απάντηση στους αυξημένους κινδύνους ασφαλείας μετά τον πόλεμο στην Ουκρανία.

Το SAFE σχεδιάστηκε κυρίως για να ωφεληθούν τα κράτη-μέλη της ΕΕ. Επίσης, χώρες που ανήκουν στον Ευρωπαϊκό Οικονομικό Χώρο (EEA) και στην Ευρωπαϊκή Ζώνη Ελεύθερων Συναλλαγών (EFTA), καθώς και η Ουκρανία, μπορούν να επωφεληθούν από το SAFE με τα ίδια δικαιώματα όπως τα κράτη-μέλη. Οι χώρες της EFTA είναι η Νορβηγία, η Ισλανδία, το Λιχτενστάιν και η Ελβετία. Από αυτές, μόνο η Ελβετία δεν συμμετέχει στον EEA.

Ωστόσο, υπάρχει ανοικτή η δυνατότητα συμμετοχής τρίτων χωρών. Ο κανόνας προβλέπει ότι το κόστος των εξαρτημάτων που προέρχονται από τρίτες χώρες δεν μπορεί να υπερβαίνει το 35% του τελικού προϊόντος. Το όριο αυτό είναι κανόνας προμήθειας που ορίζει η ΕΕ στο πλαίσιο του SAFE.

Υπάρχει επίσης δυνατότητα οι τρίτες χώρες να υπερβούν υπό όρους το όριο 35%. Μια χώρα που διαπραγματεύεται ένταξη στην ΕΕ, είναι υποψήφια μέλος ή συμμετέχει στη Στρατηγική και Αμυντική Συνεργασία με την ΕΕ μπορεί να επωφεληθεί από αυτή τη δυνατότητα. Για να αποκτήσουν επεκταμένα δικαιώματα, οι χώρες αυτές πρέπει να υπογράψουν διμερή συμφωνία ασφαλείας με την ΕΕ.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ξεκίνησε διαπραγματεύσεις με τη Μεγάλη Βρετανία, η οποία έχει αποχωρήσει από την ΕΕ αλλά ενδιαφέρεται για το SAFE, ώστε να μπορεί να επωφεληθεί πλήρως από τον μηχανισμό. Παρόμοιες διαπραγματεύσεις έγιναν και με τον Καναδά.
Οι διαπραγματεύσεις με τη Βρετανία προχώρησαν αρκετά, αλλά υπήρξε αδιέξοδο στο θέμα του ποσοστού συμμετοχής. Η Βρετανία δήλωσε ότι δεν είναι δυνατή συμφωνία με την ΕΕ, αν και μπορεί να συμμετέχει σε προγράμματα μέσω SAFE με τους όρους τρίτης χώρας.
Η στάση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής απέναντι στην Τουρκία

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, ενώ διαπραγματευόταν με τη Βρετανία και τον Καναδά, δεν ξεκίνησε διαπραγματεύσεις με την Τουρκία και τη Νότια Κορέα για πλήρη συμμετοχή. Η Επιτροπή ήθελε πρώτα να δει την πορεία των διαπραγματεύσεων με τη Βρετανία και τον Καναδά. Αυτή η στάση γνωστοποιήθηκε στην Τουρκία. Οι αντιρρήσεις της Ελλάδας και της Κυπριακής Δημοκρατίας σχετικά με την πλήρη συμμετοχή της Τουρκίας αποτέλεσαν επίσης ανασταλτικό παράγοντα για την Επιτροπή.

Τεχνικά, δεν είναι σωστό να λέγεται ότι η Τουρκία έχασε την προθεσμία. Η αρχική προθεσμία της 30ής Νοεμβρίου αφορά την «πρώτη φάση» του SAFE, που θα διαρκέσει μέχρι το 2030. Η Τουρκία, όπως και άλλες χώρες που δεν έχουν αυτόματη πλήρη συμμετοχή, δεν θα συμμετάσχει στην πρώτη φάση. Αυτό δεν σημαίνει ότι η διαδικασία της Τουρκίας έχει τελειώσει οριστικά.

Η Τουρκία υπέβαλε αίτηση, παρά τις γνωστές προσπάθειες της Ελλάδας και της Κύπρου να εμποδίσουν την πλήρη συμμετοχή της, καθώς η ενέργεια αυτή λειτουργεί και ως «τεστ διαπίστωσης». Σύμφωνα με διπλωματικές εκτιμήσεις στην Τουρκία, η αίτηση δείχνει ότι η Άγκυρα λαμβάνει υπόψη μόνο τα εθνικά της συμφέροντα σε σημαντικά θέματα αμυντικής συνεργασίας της ΕΕ.

Πώς βλέπουν την τουρκική συμμετοχή

Υπάρχουν αρκετές χώρες που βλέπουν θετικά τη συμβολή της Τουρκίας στην ευρωπαϊκή άμυνα, ειδικά οι μεγάλες χώρες της ΕΕ: Γερμανία, Ιταλία, Ισπανία και Πολωνία. Η Τουρκία έχει ισχυρή παραγωγική ικανότητα στον τομέα της άμυνας και της αεροπορίας, και η παραγωγή της είναι συμβατή με τα πρότυπα του ΝΑΤΟ. Η Τουρκία προσδοκά ότι το SAFE θα συμβάλει στην εμβάθυνση της συνεργασίας στον αμυντικό τομέα με την ΕΕ”, καταλήγει.