Daily Sabah: Θαλάσσια πάρκα στο Αιγαίο σχεδιάζει η Τουρκία

Ανησυχίες για μονομερείς ενέργειες της Ελλάδας

Σύμφωνα με διπλωματικές πηγές, η Τουρκία εξετάζει εάν τα θαλάσσια πάρκα που αναμένεται να ανακοινώσει η Ελλάδα στο Ιόνιο και το Αιγαίο επικαλύπτουν περιοχές θαλάσσιας δικαιοδοσίας που τελούν υπό αμφισβήτηση. Αν και η Άγκυρα δηλώνει υπέρ της προστασίας του περιβάλλοντος και της βιώσιμης διαχείρισης των θαλάσσιων πόρων, επισημαίνει ότι τέτοιες πρωτοβουλίες δεν πρέπει να χρησιμοποιούνται ως πρόσχημα για να εξυπηρετούν πολιτικές σκοπιμότητες ή για να αλλοιώσουν το εύθραυστο status quo στην περιοχή.

«Εξετάζονται προληπτικά μέτρα για πιθανές μονομερείς ενέργειες», αναφέρουν πηγές του πρακτορείου Anadolu, προσθέτοντας ότι η Τουρκία αξιολογεί συνολικά πολιτικές προστασίας του περιβάλλοντος σε όλες τις θάλασσες της χώρας – Αιγαίο, Ανατολική Μεσόγειο, Μαύρη Θάλασσα και Θάλασσα του Μαρμαρά.

Το τουρκικό Υπουργείο Εξωτερικών έχει ήδη ασκήσει κριτική στην Αθήνα από το 2023, υποστηρίζοντας ότι η Ελλάδα εργαλειοποιεί τις περιβαλλοντικές ατζέντες για να αποκτήσει διπλωματικά οφέλη. «Παρά την πρόσφατη τάση εξομάλυνσης στις διμερείς μας σχέσεις, η Ελλάδα καταφεύγει εκ νέου σε κατάχρηση περιβαλλοντικών ζητημάτων για πολιτικούς σκοπούς», τόνισε τότε το ΥΠΕΞ.

Νομικό και θεσμικό πλαίσιο: Η τουρκική απάντηση

Η Τουρκία, από την πλευρά της, δεν μένει αδρανής. Τον Σεπτέμβριο του 2024, υπέγραψε τη διεθνή συμφωνία Biodiversity Beyond National Jurisdiction (BBNJ) στο πλαίσιο της 79ης Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ. Η διαδικασία επικύρωσης εντός της χώρας βρίσκεται σε εξέλιξη.

Παράλληλα, η Τουρκία έχει προχωρήσει στην κατάρτιση εθνικού πλαισίου Θαλάσσιου Χωροταξικού Σχεδιασμού (MSP), το οποίο παρουσιάστηκε επίσημα στις 16 Απριλίου 2025. Το σχέδιο στοχεύει στην ισόρροπη και βιώσιμη διαχείριση όλων των θαλάσσιων πόρων στις τουρκικές θάλασσες. Οι αρχές εργάζονται για την επέκταση και τεχνική εμβάθυνση του σχεδίου, ενώ έχουν ήδη κατατεθεί τα απαραίτητα έγγραφα για την επίσημη καταχώρισή του στον ΟΗΕ.

Η παρουσία της Τουρκίας στο Συνέδριο του ΟΗΕ για τους Ωκεανούς

Η Τουρκία συμμετέχει ενεργά στην Τρίτη Διάσκεψη του ΟΗΕ για τους Ωκεανούς (UNOC3), που διεξάγεται στη Νίκαια της Γαλλίας. Επικεφαλής της τουρκικής αντιπροσωπείας είναι η αναπληρώτρια υπουργός Περιβάλλοντος, Αστικοποίησης και Κλιματικής Αλλαγής, Φάτμα Βαράνκ, η οποία αναμένεται να εκφωνήσει επίσημη ομιλία, επαναβεβαιώνοντας τη δέσμευση της Τουρκίας στην προστασία του θαλάσσιου περιβάλλοντος.

Η ελληνική πρωτοβουλία και οι τουρκικές επιφυλάξεις

Ο Έλληνας πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης, μιλώντας στο ίδιο συνέδριο στη Νίκαια, επανέλαβε τη δέσμευση της Ελλάδας να προχωρήσει, μέχρι το τέλος Ιουνίου, στην ανακήρυξη νέων θαλάσσιων πάρκων στο Ιόνιο και το Αιγαίο. Η εξαγγελία είχε γίνει για πρώτη φορά στο συνέδριο “Our Ocean” που φιλοξενήθηκε στην Αθήνα το 2024. Στόχος των ελληνικών πάρκων είναι η απαγόρευση της βαθειάς τράτας και η θέσπιση αυστηρότερων κανονισμών για την καταπολέμηση της υπεραλίευσης.

Παρά τον φαινομενικά περιβαλλοντικό χαρακτήρα της πρωτοβουλίας, η Άγκυρα εκτιμά ότι μπορεί να έχει και γεωπολιτικές προεκτάσεις, ιδίως λόγω των μακρόχρονων διαφορών μεταξύ των δύο χωρών – όπως οι θαλάσσιες ζώνες, η υφαλοκρηπίδα, ο εναέριος χώρος και η αποστρατιωτικοποίηση των ελληνικών νησιών.

Η Τουρκία τονίζει ότι οι διεθνείς περιβαλλοντικοί κανόνες δεν πρέπει να χρησιμοποιούνται ως μέσο υπονόμευσης των κυριαρχικών δικαιωμάτων των παράκτιων κρατών, ούτε να διαταράσσουν την ισορροπία δυνάμεων σε περιοχές υπό αμφισβήτηση.

Θαλάσσια στρατηγική και γεωπολιτική ισορροπία

Η στρατηγική της Τουρκίας για τον θαλάσσιο χωροταξικό σχεδιασμό αποτελεί τμήμα ευρύτερης πολιτικής για την κατοχύρωση των ναυτικών της δικαιωμάτων και την τήρηση των διεθνών νομικών κανόνων. Τούρκοι αξιωματούχοι επισημαίνουν ότι η προστασία του θαλάσσιου περιβάλλοντος πρέπει να γίνεται με διαφάνεια, δικαιοσύνη και συνεργασία – ειδικά σε κλειστές ή ημίκλειστες θάλασσες όπως το Αιγαίο, όπου τα όρια δικαιοδοσίας παραμένουν ασαφή.

Η Άγκυρα επιχειρεί να εντάξει τον σχεδιασμό της σε διεθνή πλαίσια, επιδιώκοντας να αποτρέψει προσπάθειες αναδιαμόρφωσης της θαλάσσιας τάξης μέσω της οικολογικής ρητορικής.

Το βασικό μήνυμα από την τουρκική πλευρά είναι σαφές: η προστασία των θαλασσών είναι σημαντική, αλλά δεν μπορεί να τίθεται υπεράνω της σταθερότητας και των κυριαρχικών δικαιωμάτων.

Διάλογος με φόντο εύθραυστη εξομάλυνση

Παρά τις επιμέρους εντάσεις, Τουρκία και Ελλάδα έχουν από τα τέλη του 2023 ξεκινήσει έναν διστακτικό διάλογο για τη βελτίωση των διμερών τους σχέσεων. Ωστόσο, το θέμα των θαλάσσιων πάρκων καταδεικνύει πώς ακόμη και παγκόσμιες κοινές ανησυχίες – όπως η προστασία του περιβάλλοντος – μπορεί να εξελιχθούν σε πεδία άτυπης αντιπαράθεσης ανάμεσα σε δύο γειτονικές χώρες με ιστορικά τεταμένες σχέσεις.