Την προστασία της Μόσχας ζήτησε η Υπερδνειστερία – Οι ΗΠΑ στηρίζουν την κυριαρχία της Μολδαβίας

Οι Ηνωμένες Πολιτείες παρακολουθούν στενά την κατάσταση στην αποσχισθείσα μολδαβική περιφέρεια της Υπερδνειστερίας, μετά τη βοήθεια που ζήτησαν οι μη αναγνωρισμένες διεθνώς αυτονομιστικές αρχές από τη Ρωσία, δήλωσε ο εκπρόσωπος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ Μάθιου Μίλερ.

“Δεδομένου του ολοένα και πιο επιθετικού και αποσταθεροποιητικού ρόλου της Ρωσίας στην Ευρώπη, παρακολουθούμε πολύ στενά τις ενέργειες της Ρωσίας στην Υπερδνειστερία και την ευρύτερη κατάσταση εκεί”, είπε ο Μίλερ σε συνέντευξη Τύπου, χρησιμοποιώντας το μολδαβικό όνομα της περιοχής, με φόντο τις επιδεινούμενες εντάσεις από τη σύγκρουση στη γειτονική Ουκρανία.

Ο εκπρόσωπος του υπουργείου Εξωτερικών δήλωσε ότι “οι Ηνωμένες Πολιτείες υποστηρίζουν με σθένος την κυριαρχία και την εδαφική ακεραιότητα της Μολδαβίας εντός των διεθνώς αναγνωρισμένων συνόρων της και συνεχίζουμε να ενθαρρύνουμε το Κισινάου και το Τιρασπόλ να εργαστούν από κοινού και να βρουν λύσεις στις πιεστικές ανησυχίες των κοινοτήτων και στις δύο πλευρές του Νίστρου”, του Δνείστερου ποταμού που χωρίζει την αποσχισθείσα περιοχή από την υπόλοιπη Μολδαβία.

Η Υπερδνειστερία

Η περιοχή αυτή λειτουργεί αυτόνομα, εντούτοις δεν έχει αναγνωρισθεί από κανένα κράτος –ούτε από τη Ρωσική Ομοσπονδία, που πάντως διατηρεί εκεί μικρή «ειρηνευτική δύναμη» και στέλνει τακτικά βοήθεια. Το ΝΑΤΟ εν τω μεταξύ υποσχέθηκε να στηρίξει τη Μολδαβία εάν η Ρωσία προσπαθήσει να προσαρτήσει την Υπερδνειστερία. Στενή λωρίδα γης μεταξύ Μολδαβίας και Ουκρανίας, η Υπερδνειστερία αποσχίστηκε έπειτα από έναν σύντομο πόλεμο το 1992 εναντίον του μολδαβικού στρατού. Η Ρωσία διατηρεί εκεί 1.500 στρατιώτες για να εγγυώνται μια ειρηνευτική αποστολή, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία.

Στον πόλεμο του 1992 με την Μολδαβία, η οποία έχει έκταση ίση περίπου με το ένα τέταρτο της Ελλάδας, είχαν σκοτωθεί χίλιοι άνθρωποι και τραυματισθεί περίπου 2.000. Από τότε η σύγκρουση αυτή θεωρείται “παγωμένη” και μη επιλυμένη. Με το τωρινό αίτημα των κατοίκων της περιοχής, ανανεώνεται ένα ζήτημα που τίθεται κατά καιρούς αλλά είχε τεθεί επιτακτικά και πέρσι τον Μάρτιο, όταν ανάλογες κινήσεις είχαν ως αποτέλεσμα ο Πούτιν να ακυρώσει διάταγμα του 2012 «που θα αποτελούσε το πλαίσιο για την επίλυση του ζητήματος της Υπερδνειστερίας στη βάση του σεβασμού της εθνικής κυριαρχίας της Μολδαβίας».

Τώρα η εστία αναζωπυρώθηκε για δύο λόγους: ο ένας είναι η επιβολή τελών στα προϊόντα της αυτονομημένης περιοχής και ο δεύτερος είναι ένας νόμος που πέρασε στη Μολδαβία, όπου προβλέπονται «ποινές φυλάκισης ειδικά για αποσχιστές».

Στο συνέδριο, σύμφωνα με ρωσικά μέσα ενημέρωσης, ένας εκπρόσωπος της αντιπολίτευσης στην Υπερδνειστερία είπε να ξαναζητήσουν από τον Βλαντιμίρ Πούτιν να ενωθεί η περιοχή με τη Ρωσία άμεσα. Η αντιπρόεδρος του Ανώτατου Συμβουλίου της Υπερδνειστερίας Γκαλίνα Αντιουφεγιέβα όμως τον “άδειασε” και χαρακτήρισε τα λεγόμενά του «απίστευτη βλακεία». Είπε συγκεκριμένα: «Ξέρετε, υπάρχουν τέτοιοι προβοκάτορες, κατσικάδες. Αυτοί είναι οι άνθρωποι που επιθυμούν το κακό της δημοκρατίας μας κατά βάθος».

Η Μολδαβία, μια χώρα με 2,4 εκατ. κατοίκους και σημαντική ρουμανική παρουσία, έχει υπολογίσιμη ρωσική μειονότητα, αλλά και ουκρανική και ουγγρική. Όταν η Υπερδνειστερία αυτονομήθηκε από τη Μολδαβία είχαν συμφωνήσει και οι Ουκρανοί κάτοικοι της περιοχής μάλιστα. Όμως από τότε μέχρι σήμερα είναι άγνωστο πόσο έχουν αλλάξει οι ισορροπίες σε αυτό το ιδιόμορφο μωσαϊκό, καθώς η Ουκρανία φοβάται ότι η Υπερδνειστερία θα μπορούσε να αξιοποιηθεί από τη Ρωσία ως άλλο ένα στρατηγικό σημείο εφόδου. Στην αυτονόμηση πρόβλημα αποτέλεσε και το γεγονός ότι στη Μολδαβία επίσημη γλώσσα είναι τα ρουμανικά, αλλά οι περισσότερες διαφωνίες σχετίζονταν με την εξωτερική πολιτική στην ουσία και με την στροφή προς τη Δύση.

Οι βουλευτές των ρωσόφωνων περιοχών συναντήθηκαν στην πόλη Τιράσπολ σε ένα έκτακτο συνέδριο, το πρώτο που διεξήχθη από το 2006, και ενέκριναν ένα ψήφισμα με το οποίο «το ρωσικό κοινοβούλιο καλείται να εφαρμόσει μέτρα για την προστασία της Υπερδνειστερίας, όπου ζουν περισσότεροι από 220.000 Ρώσοι πολίτες, έναντι της εντεινόμενης πίεσης από τη Μολδαβία, η οποία μας στραγγαλίζει οικονομικά με τον αποκλεισμό της». Αναφέρονται και σε πιέσεις στην επιβολή των ρουμανικών, αλλά και «στη δυνατότητα ποινικής δίωξης κάθε αυτονομιστή».

Το ουκρανικό προηγούμενο

Η Υπερδνειστερία αντιμετωπίζει «πρωτοφανείς απειλές οικονομικής, κοινωνικό-ανθρωπιστικής και στρατιωτικοπολιτικής φύσης», προστίθεται στο ψήφισμα, στο οποίο δεν δίνονται λεπτομέρειες για την επιθυμητή βοήθεια. Το αίτημα αυτό μοιάζει πολύ με το αίτημα των αυτονομιστών του Ντονιέτσκ και του Λουγκάνσ, βάσει του οποίου άρχισε η μεγάλης κλίμακας επίθεση κατά της Ουκρανίας.

Η Υπερδνειστερία, μια στενή λωρίδα γης μεταξύ Μολδαβίας και Ουκρανίας, αποσχίστηκε μετά από έναν σύντομο πόλεμο το 1992 κατά του μολδαβικού στρατού. Η Ρωσία εξακολουθεί να διατηρεί εκεί 1.500 στρατιώτες, οι οποίοι «συνιστούν ειρηνευτική δύναμη».

Ωστόσο, μετά την έναρξη του πολέμου στην Ουκρανία, οι εντάσεις αυξήθηκαν. Οι αυτονομιστικές αρχές είπαν ότι το συνέδριό τους, στο οποίο συμμετείχαν 620 εκπρόσωποι και βουλευτές, ήταν μια αντίδραση στην πρόσφατη επιβολή τελωνειακών δασμών από τη Μολδαβία στις εισαγωγές από την Υπερδνειστερία.

Στην ομιλία του, ο πρόεδρος της τοπικής βουλής Βαντίμ Κρασνοσέλσκι ανέφερε ότι αυτή η περιοχή υφίσταται μια «πολιτική γενοκτονίας, μέσω οικονομικών, φυσικών, νομικών και γλωσσικών πιέσεων» επειδή από τις αρχές Γενάρη τέθηκε τέλος σε όλα τα προϊόντα που διακινούν προς την Μολδαβία.

Οι βουλευτές απευθύνονται το ψήφισμά τους και προς τον Οργανισμό για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη (ΟΑΣΕ),  προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, τον Ερυθρό Σταυρό και στη Γενική Γραμματεία του ΟΗΕ, προτρέποντάς τους «να αποτρέψουν προκλήσεις που θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε κλιμάκωση της έντασης».

Η κυβέρνηση της Μολδαβίας από πλευράς της δήλωσε νωρίτερα σήμερα ότι «τα πράγματα φαίνονται ήρεμα και δεν υπάρχει κίνδυνος κλιμάκωσης, παρά τη νέα εκστρατεία που στοχεύει στη δημιουργία υστερίας στην κοινωνία».

Είναι, πάντως, η πρώτη φορά που πραγματοποιείται τέτοιο συνέδριο από το 2006, όταν οι βουλευτές της αυτονομιστικής περιοχής αποφάσισαν να οργανώσουν δημοψήφισμα για την ενσωμάτωση της Υπερδνειστερίας στη Ρωσία. Κατά τη διάρκεια εκείνου του δημοψηφίσματος, το αποτέλεσμα των οποίων δεν αναγνωρίστηκε από τη διεθνή κοινότητα, ο τοπικός πληθυσμός ψήφισε σε ποσοστό 97,1% υπέρ της ένωσης με την Ρωσία.

Τα προβλήματα με την Ουκρανία

Όμως και πριν την έναρξη του πολέμου υπήρχαν προβλήματα με την Ουκρανία, καθώς το 2006 η Ουκρανία εισήγαγε νέους τελωνειακούς κανονισμούς στα σύνορά της με την Υπερδνειστερία, δηλώνοντας ότι θα εισάγει εμπορεύματα από την Υπερδνειστερία μόνο με έγγραφα που επεξεργάζονται τα τελωνεία της Μολδαβίας στο πλαίσιο της εφαρμογής του κοινού τελωνειακού πρωτοκόλλου που συμφωνήθηκε μεταξύ Ουκρανίας και Μολδαβίας στις 30 Δεκεμβρίου 2005. Η Υπερδνειστερία και η Ρωσία χαρακτήρισαν την πράξη αυτή ως «οικονομικό αποκλεισμό».

Οι Ηνωμένες Πολιτείες, η Ευρωπαϊκή Ένωση και ο ΟΑΣΕ ενέκριναν την ουκρανική κίνηση, ενώ η Ρωσία την είδε ως μέσο πολιτικής πίεσης. Στους μήνες μετά τους κανονισμούς, οι εξαγωγές από την Υπερδνειστερία μειώθηκαν σχεδόν κάθετα και η Βουλή της μιλούσε τότε για “ανθρωπιστική καταστροφή” στην περιοχή, ενώ η Μολδαβία χαρακτήρισε τα λεγόμενα των αυτονομιστών «σκόπιμη παραπληροφόρηση». Η Ρωσία έστειλε τότε φορτία ανθρωπιστικής βοήθειας.

Από την έναρξη της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία πριν από δύο χρόνια, οι φόβοι για διεύρυνση της σύγκρουσης στην Υπερδνειστερία έχουν εγερθεί πολλές φορές. Πέρυσι, οι αρχές της Υπερδνειστερίας κατηγόρησαν το Κίεβο ότι επιθυμεί να επιτεθεί στην περιοχή, ισχυριζόμενες ότι απέτρεψαν μια επίθεση τον Μάρτιο που είχε στόχο τους ηγέτες της αυτονομιστικής περιοχής .

Το ρωσικό υπουργείο Άμυνας διαβεβαίωσε και πάλι την περασμένη εβδομάδα, χωρίς να παρουσιάσει στοιχεία, ότι η Ουκρανία ετοίμαζε μια «ένοπλη πρόκληση κατά της Υπερδνειστερίας». Επισήμως οι ρωσόφωνοι ή πάντως οι κάτοικοι της αυτονομημένης περιοχής είναι 465.000, ενώ κάποιες πηγές δίνουν ως καθαρά Ρώσους πολίτες τους 250.000 από αυτούς. Το 2009 ο πληθυσμός της Υπερδνειστερίας ήταν περίπου 555.000 άτομα και οι περισσότεροι κάτοικοι είχαν πάνω από δύο υπηκοότητες: Μολδαβίας, Ρωσίας, Ουκρανίας, Ρουμανίας, Ουγγαρίας, Βουλγαρίας, Τσεχίας και Λευκορωσίας.

Η μικρή περιοχή που εκτείνεται κατά μήκος του Δνείστερου (4,2 τ.χλμ.) δεν αναγνωρίζεται ως κράτος από τη διεθνή κοινότητα, συμπεριλαμβανομένης και της Μόσχας. Η Μολδαβία και η Ευρωπαϊκή Ένωση επικρίνουν τακτικά τη Ρωσία ότι επιδιώκει να αποσταθεροποιήσει τη Μολδαβία, που ήταν στο παρελθόν στη ζώνη επιρροής της, ενώ από καιρό οι μολδαβικές αρχές στρέφονται πλέον προς την Ευρώπη. Τον Δεκέμβριο του 2023, η ΕΕ αποφάσισε να ξεκινήσει ενταξιακές διαπραγματεύσεις τόσο με την Ουκρανία όσο και με τη Μολδαβία.