To “αντίο” του πολιτικού κόσμου στον μεγάλο συνθέτη Δήμο Μούτση

Η πολιτική και πολιτειακή ηγεσία της χώρας αποχαιρετά τον Δήμο Μούτση. Συλλυπητήριο μήνυμα για την απώλεια του από την υπουργό Πολιτισμού, Λίνα Μενδώνη, η οποία έκανε την ακόλουθη δήλωση: «Ο Δήμος Μούτσης, έφυγε σήμερα, “ψάχνοντας για μια διέξοδο, γυρεύοντας μια αλλιώτικη ζωή”. Ένας από τους σημαντικότερους συνθέτες της μεταπολεμικής εποχής, με αναντικατάστατη και αναγνωρισμένη συμβολή στην ανανέωση του ελληνικού τραγουδιού. Με στέρεη μουσική παιδεία, αφήνει πίσω του ένα έργο με ευρύτατη γκάμα, που χαρακτηρίζεται από την αδιάλειπτη επεξεργασία των εκφραστικών του μέσων και από έναν διαρκή πειραματισμό σε νέους ήχους, καταλήγοντας , πολύ συχνά σε μια άψογη ώσμωση του λαϊκού με το σύγχρονο.

»Ο Δήμος Μούτσης μελοποίησε, με μεγάλη επιτυχία, έργα κορυφαίων σύγχρονων ποιητών και συνεργάστηκε με τους κορυφαίους ερμηνευτές και στιχουργούς της εποχής του, πριν επωμιστεί ο ίδιος τους ρόλους αυτούς, σημειώνοντας την αξιοσημείωτη στροφή στην δημιουργική του πορεία. Τα τραγούδια του άλλοτε συντονίζονται με τα συλλογικά αιτήματα της κοινωνίας, ιδιαίτερα στη δεκαετία του 1970, και άλλοτε αναδίδουν έναν προσωπικότερο, ενίοτε σχεδόν μοναχικό, τόνο, συγκροτώντας ένα έργο που δίκαια αγκαλιάστηκε από το κοινό, κατακτώντας περίοπτη θέση στη σύγχρονη μουσική δημιουργία. Εκφράζω τα θερμά μου συλλυπητήρια στους οικείους του».

ΣΥΡΙΖΑ-Προοδευτική Συμμαχία

Στη δική της δήλωση, η Κυριακή Μάλαμα, βουλευτής Χαλκιδικής και Τομεάρχης Πολιτισμού της Κ.Ο. του ΣΥΡΙΖΑ – Προοδευτική Συμμαχία, επισημαίνει:

«Ο Δήμος Μούτσης κατέγραψε μεγάλη πορεία ως συνθέτης και τραγουδοποιός. Χάρισε στον ελληνικό πολιτισμό τραγούδια, συνεργάστηκε με μεγάλες προσωπικότητες του χώρου και άφησε το δικό του αποτύπωμα και στην τέχνη της μουσικής της εποχής του. Συλλυπητήρια στους οικείους του».

Νέα Αριστερά

Στη δήλωσή της η βουλευτής της Νέας Αριστεράς, Σία Αναγνωστοπούλου, γράφει για τον Δήμο Μούτση: «Ο Δήμος Μούτσης κατάφερε κάτι μοναδικό, έγραψε μουσική που δεν σβήνει ποτέ, που δεν παλιώνει ποτέ. Η μαγεία συμβαίνει και συμβαίνει διαχρονικά. Είναι αυτό το ιδιαίτερα σπάνιο που έχουν οι μεγάλοι συνθέτες, αυτό που μας ωθεί να δυναμώσουμε την ένταση στο ραδιόφωνο και να ελπίζουμε για τη στιγμή ενός ρεφρέν, να έχουμε την ευκαιρία να γυρίσουμε τον χρόνο πίσω.

»Στα τραγούδια του τα λόγια και η μουσική είναι αδιαχώριστα σα να μας μιλάει, με μια ειλικρίνεια απαλλαγμένη από όλες τις μουσικές και τεχνητές συμβάσεις. Έτσι, τα σπίτια, η Φυσαρμόνικα, το Φράγμα δεν είναι πράγματα, απλές καθημερινές σκηνές, είναι μια ρευστότητα ζωής που φέρνει χαρά, είναι ρυθμοί σαν επανεμφάνιση της αναπνοής.

»Μελωδικές γραμμές σαν κρύσταλλο που έχουν συναντήσει τις πιο καθαρές φωνές Ελλήνων τραγουδιστών, έχουν εισέλθει στο συλλογικό ασυνείδητο και αποτελούν εδώ και πολύ καιρό μέρος της μουσικής κληρονομιάς αυτού του τόπου. Πυκνό έργο, αδιανόητος μουσικός πλούτος. Τεράστιος δημιουργός.

»Αντίο μεγάλε Δήμο Μούτση και είχες τελικά δίκιο “et preterea censeo Carthago delenda est”».

Η μουσική του

Ο Δήμος Μούτσης έχει γράψει μουσική για σπουδαία τραγούδια, όπως «Μην μου χτυπάς τα μεσάνυχτα την πόρτα», «Πειραιώτισσα», «Σ΄ έβλεπα στα μάτια», «Αύριο πάλι», «Με ένα παράπονο», ενώ τα τραγούδια του έχουν ερμηνεύσει καλλιτέχνες όπως ο Γρηγόρης Μπιθικώτσης, η Βίκυ Μοσχολιού, ο Μανώλης Μητσιάς, η Δήμητρα Γαλάνη, πολλοί άλλοι, και φυσικά ο ίδιος. Επίσης είχε μελοποιήσει ποίηση και είχε ενορχηστρώσει έργα άλλων δημιουργών.

Γεννήθηκε στον Πειραιά το 1938 και άρχισε να σπουδάζει στο Ωδείο Αθηνών από την ηλικία των 7 ετών. Σε ηλικία 20 – 21 ετών τελείωσε τις μουσικές του σπουδές κερδίζοντας και το πρώτο βραβείο ως σολίστ στο βιολί. Κάπου στα μέσα της δεκαετίας του 60 γνώρισε τον Νίκο Γκάτσο και τον Μάνο Χατζιδάκι.

Το 1967 ο Νίκος Γκάτσος ξεκίνησε να του δίνει στίχους του. Το πρώτο τραγούδι του ήταν το «Βρέχει ο Θεός» με ερμηνευτή τον Σταμάτη Κόκοτα. Η συνεργασία Γκάτσου – Μούτση συνεχίστηκε με τραγούδια όπως «Μην μου χτυπάς τα μεσάνυχτα την πόρτα», «Πειραιώτισσα» με τον ίδιο ερμηνευτή, «Σ΄ έβλεπα στα μάτια» με την Βίκυ Μοσχολιού. Το 1969 με το «Αύριο πάλι» με ερμηνευτή τον Γρηγόρη Μπιθικώτση, «Με ένα παράπονο» με τον Μπιθικώτση αλλά και τον πρωτοεμφανιζόμενο Μανώλη Μητσιά.

Το 1970 ο Μάνος Χατζιδάκις του ανέθεσε, τη φροντίδα της ενορχηστρώσης και της μουσικής διευθύνσης των τραγουδιών του στον δίσκο «Επιστροφή». Όλα σε στίχους Νίκου Γκάτσου και με ερμηνευτές τον Γρηγόρη Μπιθικώτση και την πρωτοεμφανιζόμενη τότε Δήμητρα Γαλάνη.

Σε αυτόν τον δίσκο αυτό συμπεριλήφθηκαν τα τραγούδια του Χατζιδάκι «Μίλησε μου», «Φιλντισένιο καραβάκι», «Η πίκρα σήμερα», με ενορχηστρώσεις του Μούτση. Την ίδια εποχή ο Μούτσης συνεχίζει να γράφει επιτυχίες όπως το «Αυτά τα χέρια» (στίχοι Λευτέρη Παπαδόπουλου) και το «Στην Ελευσίνα μια φορά» (στίχοι Βασίλη Ανδρεόπουλου) με τον Μανώλη Μητσιά.

Μεγάλος σταθμός στην πορεία του ήταν ο «Άγιος Φεβρουάριος», που ηχογραφήθηκε στα τέλη του 1971 και κυκλοφόρησε αρχές του 1972. Στους στίχους ο Μάνος Ελευθερίου και ερμηνευτές οι Δημήτρης Μητροπάνος και Πετρή Σαλπέα. Ένα πολύ σημαντικό έργο που σφραγίζει όλη την πρώτη αυτή περίοδο, ανοίγοντας μάλιστα με αυτό το έργο, όπως αποδείχτηκε εκ των υστέρων, καινούργιους δρόμους στην ελληνική δισκογραφία. Στον δίσκο «Άγιος Φεβρουάριος» εκτός από το ομώνυμο τραγούδι θα ακούσουμε κι άλλα μεγάλα τραγούδια όπως: «Κι αν φταίει κανείς», «Το σπίτι στην ανηφοριά», «Η σούστα πήγαινε μπροστά», «Άλλος για Χίο τράβηξε» και άλλα.

Το 1972 ακολούθησε ο «Συνοικισμός Α» με στίχους Γιάννη Λογοθέτη (που είχε και το ψευδώνυμο Γιάννης Μιχαηλίδης) αλλά και Γκάτσου, Ελευθερίου και Βαρβάρας Τσιμπούλη. Ερμηνευτές ήταν οι Αντώνης Καλογιάννης και Βίκυ Μοσχολιού, με τραγούδια που έγιναν μεγάλες επιτυχίες, όπως τα «Άσπρα, κόκκινα, κίτρινα, μπλε», «Έτσι είν’ η ζωή» με τη Βίκυ Μοσχολιού, «Στο παράθυρο αγναντεύοντας» με τον Καλογιάννη, το λαϊκό ορχηστρικό «Ο χορός της λεβεντιάς» κλπ. Το 1973 κυκλοφορούν οι «Στροφές», άλλη μια λαϊκή και συνάμα πολύ μελωδική δίσκογραφική δουλειά του Δήμου Μούτση. Με μόνη ερμηνεύτρια την Βίκυ Μοσχολιού και στίχους Πυθαγόρα, Λογοθέτη, Ελευθερίου, αλλά και Γκάτσου. Εκεί θα ακούσουμε επιτυχίες όπως: «Αγκαλιά και πλάι πλάι», «Και γειά χαρά», «Μια βραδιά στη Λάρισα», «Εγώ είμ’ εγώ» και το ατμοσφαιρικό «Στους μπαξέδες» που είναι αφιερωμένο στη μνήμη του Μάρκου Βαμβακάρη.

Οι Μαρτυρίες το 1974

Το 1974 ήρθαν οι «Μαρτυρίες», που περιλάμβανε τα τραγούδια του Μούτση που είχε κόψει η λογοκρισία της χούντας σε στίχους Μάνου Ελευθερίου, Γιάννη Λογοθέτη, Γιώργου Χρονά, Βαρβάρας Τσιμπούλη και του ίδιου του συνθέτη και τραγουδιστές το Μανώλη Μητσιά, τη Βασιλική Λαβίνα, σε μια από τις πρώτες δισκογραφικές της συμμετοχές και το Χρήστο Λεττονό.

Το 1975 κυκλοφορεί την «Τετραλογία», ένας πρωτοποριακός κύκλος μελοποιημένης ποίησης βασισμένος σε ποιήματα των Κ.Π. Καβάφη, Κώστα Καρυωτάκη, Γιώργου Σεφέρη και Γιάννη Ρίτσου, με ερμηνευτές τον Μανώλη Μητσιά, τον Χρήστο Λεττονό και με την πρωτοεμφανιζόμενη τραγουδίστρια Άλκηστη Πρωτοψάλτη. Ακολούθησε το 1976 η «Εργατική συμφωνία», μουσική από το θεατρικό έργο του Γιώργου Σκούρτη «Απεργία». Το 1979 κυκλοφορεί το «Δρομολόγιο» πάνω σε στίχους του Νίκου Γκάτσου και με την ερμηνεία του Μανώλη Μητσιά. Στο «Δρομολόγιο» θα ακούσουμε κομμάτια όπως «Σαν τον Τσε Γκεβάρα», «Μακρυνή της αγάπης ώρα», «Ελλάδα Ελλάδα», «Στ΄ Αγιον Όρος» κλπ.

Το 1981 κυκλοφόρησε το «Φράγμα» σε στίχους Κώστα Τριπολίτη. Με τραγούδια όπως: «Δε λες κουβέντα», «Delenda est (Ερηνούλα μου)», «Γράμμα από τη λεγεώνα των ξένων», «Νταλίκα» κλπ. Τα λαϊκά τραγούδια του δίσκου τραγουδήθηκαν από την μεγάλη ρεμπέτισσα Σωτηρία Μπέλου με τον Δήμο Μούτση να τραγουδάει μόνο το ρεφρέν από το πασίγνωστο «Δε λες κουβέντα». Οι ηλεκτρικές μπαλάντες του δίσκου τραγουδήθηκαν από τον ίδιο τον συνθέτη. Στην ίδια δουλειά επίσης ο Δήμος Μούτσης τραγούδησε μαζί με τον Λουκιανό Κηλαηδόνη και την Άλκηστη Πρωτοψάλτη το «Κουβεντούλες με τον Φρόιντ».

Το 1983 με το «Ενέχυρο» εγκαινιάζει την μοναχική πορεία. Το 1987 ακολουθεί το «Να!» που περιέχει και τα πολύ γνωστά του τραγούδια «Το όνειρο» και το «Μια φυσαρμόνικα που κλαίει». Το 1990 «Ταξιδιώτης του παντός» με τη Νανά Μούσχουρη, ο οποίος ήταν και ο τελευταίος δίσκος που έγραψε για άλλο τραγουδιστή πλην του ιδίου. Το 1994 επέστρεψε με το «Για Πούλημα Λοιπόν!» πάλι με στίχους και ερμηνεία δική του.

Το 1999 ο Δήμος Μούτσης συνεργάστηκε ξανά με τον Δημήτρη Μητροπάνο και την Δήμητρα Γαλάνη σε μια μεγάλη συναυλία στο Ηρώδειο στην οποία τραγούδησαν μαζί παλαιότερες και νεότερες επιτυχίες του μεγάλου δημιουργού. Μια πολυαναμενόμενη δουλειά του με ερμηνεύτρια τη Χαρούλα Αλεξίου δεν έχει κυκλοφορήσει ποτέ!

Στις ευρωεκλογές του 2019 ήταν υποψήφιος ευρωβουλευτής με το ΜέΡΑ25. Το κόμμα του Γιάνη Βαρουφάκη ανέστειλε την κομματική ιδιότητα του Μούτση λόγω κατηγοριών που τον βάραιναν.