Έρευνα δείχνει ότι ίσως η τομάτα είναι η “προγιαγιά” της πατάτας και ότι μπορεί να γίνει… τρισέγγονο

Όσο απίστευτο κι αν φαίνεται αυτό καθαρά οπτικά, η αγριοντοματιά, η πατάτα, η μελιτζάνα και ο καπνός ανήκουν γενετικά στην ίδια οικογένεια. Ομως πλησιέστερα γενετικά είναι ένα είδος άγριας ντομάτας και μιας εξίσου άγρια πατάτας, καμιά από τις οποίες δεν μοιάζει με την οικεία εικόνα που έχουμε στη Μεσόγειο.

Η σημερινή πατάτα φέρεται να γεννήθηκε από τη διασταύρωση δύο ειδών: μιας πατάτας της Χιλής η οποία έχει κάτι μακρόστενους υπόγειους καρπούς που μοιάζουν πιο πολύ με ρίζες παρά με πατάτες και από μια αγριοντοματιά που επίσης δεν έχει κόκκινους καρπούς σε αντίθεση με τις συνήθεις ντομάτες. Τα δύο φυτά συναντήθηκαν κάπου στη Χιλή εκατομμύρια χρόνια πριν και σταδιακά γέννησαν την πατάτα που τρώμε σήμερα. Στις Άνδεις έχουν κυριολεκτικά εκατοντάδες είδη πατάτας σημειωτέον, ενώ στην Ευρώπη κυκλοφορούν πέντε-έξι είδη.

Η προέλευση της πατάτας, ενός από τα σημαντικότερα αγροτικά προϊόντα στον κόσμο, είχε κινήσει εδώ και πολύ καιρό το ενδιαφέρον των επιστημόνων. Μια διεθνής ομάδα ερευνητών φαίνεται ότι ίσως έλυσε το μυστήριο, αναλύοντας 450 γονιδιώματα καλλιεργημένης πατάτας και 56 είδη αγριοπατάτας.

«Είναι πολύ δύσκολο να συλλέξουμε δείγματα αγριοπατάτας και για αυτόν τον λόγο, η συλλογή γονιδιωμάτων που πετύχαμε, θεωρείται η πληρέστερη που έχει αναλυθεί ποτέ», εξήγησε ο βασικός συγγραφέας της μελέτης, ο Ζιγιάνγκ Ζανγκ, του Γεωργικού Ινστιτούτου Γονιδιωματικής του Σεντζέν, στην Κίνα.

Οι επιστήμονες ανακάλυψαν ότι γονιδιακά, οι σύγχρονες πατάτες (τόσο οι καλλιεργημένες όσο και οι άγριες) προέρχονται από δύο πανάρχαια είδη που σήμερα δεν έχουν καμία ομοιότητα μεταξύ τους: κατά 40%, από την ντομάτα και κατά 60% από την οικογένεια Etuberosum της Χιλής, που περιλάμβανε τρία είδη τα οποία μοιάζουν με τα φυτά της σύγχρονης πατάτας, αλλά χωρίς τον κόνδυλο, το βρώσιμο μέρος της.

«Αυτό μας δείχνει με σαφήνεια ότι πρόκειται μάλλον για ένα αρχαίο υβρίδιο» είπε η Σάντρα Ναπ, βοτανολόγος στο Μουσείο Φυσικής Ιστορίας της Μεγάλης Βρετανίας.

Ο Λόρεν Ράιζεμπεργκ, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Βρετανικής Κολομβίας και εκ των συγγραφέων της μελέτης, είπε στο Γαλλικό Πρακτορείο ότι η έρευνα αυτή σηματοδοτεί μια «βαθιά αλλαγή στη βιολογία της εξέλιξης».

Στην περίπτωση της σύγχρονης πατάτας, το γονίδιο που συνδέεται με τον κόνδυλο προέρχεται από την ντομάτα αλλά δεν θα μπορούσε να λειτουργήσει παρά μόνο σε συνδυασμό με ένα γονίδιο του φυτού Etuberosum που επιτρέπει την υπόγεια ανάπτυξη του φυτού.

Ένα άλλο στοιχείο-κλειδί της σύγχρονης πατάτας είναι η δυνατότητά της για αγενή αναπαραγωγή, δηλαδή χωρίς να χρειάζεται σπόρους ή επικονίαση. Το χαρακτηριστικό αυτό επέτρεψε στην πατάτα να αναπτυχθεί πολύ γρήγορα στη Νότια Αμερική και μετά να «καταλάβει» όλον τον κόσμο, όπου την μετέφερε ο άνθρωπος.

Ο Σανουέν Χουάνγκ, καθηγητής στο Γεωργικό Ινστιτούτο Γονιδιωματικής του Σεντζέν, που μετείχε στην έρευνα, είπε ότι το εργαστήριό του εργάζεται τώρα σε ένα υβρίδιο πατάτας που θα αναπαράγεται με σπόρους, κάτι που θα μπορούσε να επιταχύνει την καλλιέργειά της.

Παράλληλα έβαλαν ένα γονίδιο στην τομάτα σε μια προσπάθεια να αναπτύξει υπόγειους καρπούς σαν την πατάτα και να γίνει κι αυτή πιο ανθεκτική στις καιρικές συνθήκες. Σε αυτή την περίπτωση ο πρόγονος θα γίνει επίγονος. Ομως όλα είναι πειραματικά προς το παρόν.

Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ, Guardian