Γιατί Κατάρ και ExxonMobil απειλούν την ΕΕ με διακοπή προμηθειών LNG 

Ο υπό εξέταση κανονισμός, γνωστός ως Οδηγία για τη Δέουσα Επιμέλεια Εταιρικής Βιωσιμότητας (Corporate Sustainability Due Diligence Directive – CSDDD), θα απαιτεί από τις εταιρείες που δραστηριοποιούνται στην Ε.Ε. να παρακολουθούν και να αντιμετωπίζουν κινδύνους που σχετίζονται με τα ανθρώπινα δικαιώματα και το περιβάλλον σε ολόκληρες τις παγκόσμιες εφοδιαστικές τους αλυσίδες.

Μιλώντας στο ενεργειακό συνέδριο ADIPEC στο Άμπου Ντάμπι τη Δευτέρα, ο υπουργός Ενέργειας του Κατάρ, Σαάντ αλ-Καάμπι, δήλωσε ότι η χώρα του θα σταματήσει να προμηθεύει την Ευρώπη με υγροποιημένο φυσικό αέριο (LNG), εκτός αν η ΕΕ αναθεωρήσει ή ακυρώσει τον προγραμματισμένο κανονισμό για τη βιωσιμότητα. Ο Καάμπι υποστήριξε ότι οι βαριές ποινές και οι διατάξεις ευθύνης του Άρθρου 22 θα αποδυναμώσουν τη δυνατότητα της QatarEnergy να προμηθεύει LNG και άλλα προϊόντα στην Ευρώπη.

Η ExxonMobil, η οποία συνεργάζεται με την Qatar Petroleum στην ανάπτυξη του North Field –του μεγαλύτερου ανεξάρτητου κοιτάσματος φυσικού αερίου στον κόσμο– συμμερίζεται την ίδια άποψη. Ο διευθύνων σύμβουλος Darren Woods προειδοποίησε ότι η εταιρεία ενδέχεται να μην μπορέσει πλέον να δραστηριοποιείται στην ΕΕ εάν η οδηγία υιοθετηθεί χωρίς σημαντικές αλλαγές.
«Η νομοθεσία απαιτεί από μεγάλες εταιρείες όπως η ExxonMobil να εφαρμόσουν σχέδια μετάβασης για το κλίμα, εναρμονισμένα με τον στόχο των 1,5 βαθμών Κελσίου της Συμφωνίας του Παρισιού — κάτι τεχνικά ανέφικτο», δήλωσε ο Woods στο Reuters στο περιθώριο του ίδιου συνεδρίου.

Πρόσθεσε ότι η νομοθεσία συνιστά «ρυθμιστική υπέρβαση», καθώς απαιτεί από τις εταιρείες να εφαρμόζουν τα ευρωπαϊκά πρότυπα βιωσιμότητας σε όλες τις παγκόσμιες δραστηριότητές τους, ανεξάρτητα από το αν αυτές σχετίζονται άμεσα με την Ευρώπη.
«Αν δεν μπορούμε να λειτουργούμε επιτυχώς στην Ευρώπη — και κυρίως, αν αρχίσουν να επιβάλλουν τους ίδιους κανόνες σε όλο τον κόσμο — καθίσταται αδύνατο να παραμείνουμε εκεί», πρόσθεσε, σημειώνοντας ότι η ExxonMobil ασκεί πιέσεις και σε άλλους επιχειρηματικούς ηγέτες να αντιταχθούν στον νόμο.

Η οδηγία προκαλεί αντιδράσεις στον ενεργειακό τομέα

Η οδηγία για τη Δέουσα Επιμέλεια Εταιρικής Βιωσιμότητας (CSDDD) απαιτεί από μεγάλες ευρωπαϊκές και μη ευρωπαϊκές εταιρείες με σημαντικές δραστηριότητες στην Ε.Ε. να εντοπίζουν, να προλαμβάνουν και να αντιμετωπίζουν κινδύνους που σχετίζονται με τα ανθρώπινα δικαιώματα και το περιβάλλον σε ολόκληρες τις εφοδιαστικές τους αλυσίδες.
Οι εταιρείες οφείλουν να ενσωματώσουν πολιτικές δέουσας επιμέλειας στα συστήματα διαχείρισής τους, να παρακολουθούν τη συμμόρφωση και να δημοσιοποιούν τα αποτελέσματα.

Επιπλέον, υποχρεούνται να υιοθετήσουν σχέδιο μετάβασης για το κλίμα εναρμονισμένο με τον στόχο της ΕΕ για μηδενικές εκπομπές έως το 2050, αντιμετωπίζοντας πιθανές κυρώσεις που φτάνουν έως και 5% του παγκόσμιου κύκλου εργασιών τους για μη συμμόρφωση. Η νομοθεσία, που εγκρίθηκε το 2024, θα αρχίσει να εφαρμόζεται σταδιακά από το 2027, αρχικά σε εταιρείες με περισσότερους από 5.000 εργαζόμενους ή κύκλο εργασιών άνω του 1,5 δισ. ευρώ, προτού επεκταθεί σε μικρότερες επιχειρήσεις σε μεταγενέστερα στάδια.

Οι επικριτές υποστηρίζουν ότι η οδηγία επεκτείνει υπερβολικά τη ρυθμιστική εμβέλεια της ΕΕ, επιβάλλοντας στα παγκόσμια εταιρικά σχήματα να εφαρμόζουν ευρωπαϊκά πρότυπα βιωσιμότητας σε δραστηριότητες εκτός Ευρώπης — κάτι που θεωρούν τεχνικά και οικονομικά μη ρεαλιστικό, με κίνδυνο να διαταράξει το εμπόριο και τις επενδύσεις λόγω του αυξημένου κόστους συμμόρφωσης.

ΗΠΑ και Κατάρ πιέζουν την ΕΕ να υποχωρήσει

Το Κατάρ είχε εκφράσει παρόμοιες ανησυχίες και στο παρελθόν. Τον Μάιο, η χώρα απέστειλε επίσημη επιστολή μέσω της βελγικής κυβέρνησης προς τις Βρυξέλλες, καλώντας την ΕΕ να τροποποιήσει την οδηγία, προειδοποιώντας ότι διαφορετικά τόσο το κράτος όσο και η QatarEnergy θα «αναγκαστούν να κατευθύνουν τις εξαγωγές LNG προς άλλες αγορές εκτός Ε.Ε.». Τον Οκτώβριο, οι ΗΠΑ εξέφρασαν παρόμοιες θέσεις, όταν το υπουργείο Ενέργειας των ΗΠΑ απέστειλε κοινή επιστολή με το υπουργείο Ενέργειας του Κατάρ, στηρίζοντας την έκκληση της Ντόχα προς την Ε.Ε. για αναθεώρηση ή κατάργηση της CSDDD.

«Αυτό συμβαίνει σε μια κρίσιμη περίοδο, κατά την οποία οι χώρες και οι εταιρείες μας εργάζονται όχι μόνο για να διατηρήσουν αλλά και να επεκτείνουν την αξιόπιστη προμήθεια LNG προς την Ε.Ε., σύμφωνα με τους στρατηγικούς ενεργειακούς στόχους της Ευρώπης», αναφέρεται στην επιστολή του υπουργείου Ενέργειας των ΗΠΑ. «Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι το φυσικό αέριο και το LNG θα παραμείνουν αναπόσπαστα στοιχεία του ενεργειακού μείγματος της Ε.Ε. για πολλές δεκαετίες ακόμα.»

Η επιστολή προειδοποιεί επίσης ότι, πέρα από τους άμεσους κινδύνους για την ενεργειακή ασφάλεια, η οδηγία CSDDD θα μπορούσε να διαταράξει το εμπόριο και τις επενδύσεις σχεδόν σε όλες τις οικονομίες-εταίρους της Ε.Ε., θέτοντας σε κίνδυνο υφιστάμενα και μελλοντικά έργα, θέσεις εργασίας και εμπορικές συμφωνίες. Σημειώνει ακόμη ότι οι ανησυχίες αυτές είναι ευρέως διαδεδομένες στην παγκόσμια επιχειρηματική κοινότητα, πέρα από τον ενεργειακό τομέα και πέρα από τα συμφέροντα των ΗΠΑ και του Κατάρ.

Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο απορρίπτει σχέδιο χαλάρωσης των κανόνων

Την ίδια εβδομάδα, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ψήφισε επί πρότασης που στόχευε στην απλοποίηση και τη μείωση των υποχρεώσεων αναφοράς και δέουσας επιμέλειας για τις επιχειρήσεις.

Το σχέδιο, το οποίο αποτελούσε μέρος της «ατζέντας απλοποίησης» της Επιτροπής, επιδίωκε να μειώσει το κόστος συμμόρφωσης αυξάνοντας το όριο αναφοράς στην Οδηγία Εταιρικής Αναφοράς Βιωσιμότητας (CSRD) από 250 σε 1.000 εργαζόμενους — απαλλάσσοντας περίπου το 80% των εταιρειών από λεπτομερή υποβολή στοιχείων — και περιορίζοντας την CSDDD ώστε να επικεντρώνεται κυρίως στους άμεσους επιχειρηματικούς εταίρους και στις μεγαλύτερες εταιρείες. Ωστόσο, οι ευρωβουλευτές απέρριψαν την πρόταση, υποστηρίζοντας ότι οι αλλαγές θα αποδυνάμωναν τη λογοδοσία των επιχειρήσεων και θα υπονόμευαν τους περιβαλλοντικούς και ανθρωπιστικούς στόχους της Ε.Ε. Οι τροπολογίες αναμένεται να συζητηθούν στις 13 Νοεμβρίου, πριν ξεκινήσουν οι διαπραγματεύσεις με τα κράτη-μέλη.

Η σημασία του LNG για την Ευρώπη

Οι εισαγωγές LNG έχουν εξελιχθεί σε καθοριστική πηγή ενέργειας για την Ευρωπαϊκή Ένωση τα τελευταία χρόνια, ειδικά μετά τις προσπάθειες απεξάρτησης από το ρωσικό φυσικό αέριο μετά την έναρξη του πολέμου στην Ουκρανία. Το 2024, οι ΗΠΑ κάλυψαν περίπου το 45% της ευρωπαϊκής ζήτησης για LNG, ενώ το Κατάρ αντιπροσώπευε περίπου το 12%, σύμφωνα με στοιχεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.