Καρκίνος και σνακ ή υπερ-επεξεργασμένα τρόφιμα

Τα υπερ-επεξεργασμένα τρόφιμα (UPF) συνδέονται με υψηλότερο κίνδυνο καρκίνου του στόματος, του λαιμού και του οισοφάγου, όπως διαπιστώνει διεθνής έρευνα, με επικεφαλής την Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου του Μπρίστολ και τον Διεθνή Οργανισμό Έρευνας για τον Καρκίνο. Η έρευνα δημοσιεύεται στο περιοδικό «European Journal of Nutrition» και στο ΑΠΕ-ΜΠΕ.

Τα υπερ-επεξεργασμένα τρόφιμα είναι βιομηχανικά σκευάσματα που παρασκευάζονται με πολύπλοκο τρόπο χρησιμοποιώντας συστατικά που δεν βρίσκονται συνήθως στην κουζίνα, όπως μαλτοδεξτρίνη, υδρογονωμένα έλαια και τροποποιημένα άμυλα, και πολλά πρόσθετα, όπως γαλακτωματοποιητές, αρωματικές ουσίες, χρωστικές και τεχνητές γλυκαντικές ουσίες. Είναι συνήθως φθηνά, ιδιαίτερα εύγευστα και ευρέως διαθέσιμα, έτοιμα προς κατανάλωση. Ως αποτέλεσμα, συχνά αντικαθιστούν πιο θρεπτικά, μη επεξεργασμένα ή ελάχιστα επεξεργασμένα τρόφιμα στη διατροφή.

Αρκετές μελέτες έχουν εντοπίσει συσχέτιση μεταξύ της κατανάλωσης UPF και του καρκίνου. Καθώς πολλά από τα τρόφιμα αυτά έχουν ανθυγιεινό διατροφικό προφίλ, οι επιστήμονες στη συγκεκριμένη έρευνα προσπάθησαν να διαπιστώσουν αν η συσχέτιση μεταξύ της κατανάλωσης UPF και των καρκίνων κεφαλής, λαιμού και οισοφάγου θα μπορούσε να εξηγηθεί από την αύξηση του σωματικού λίπους. Ομως το αυξημένο λίπος η η παχυσαρκία δεν αρκούσε ως παράγοντας για να ερμηνεύσει τον κίνδυνο καρκινογένεσης.

Συγκεκριμένα, στην έρευνα αναλύθηκαν δεδομένα διατροφής και τρόπου ζωής 450.111 ενηλίκων που παρακολουθήθηκαν για περίπου 14 χρόνια. Οι αναλύσεις έδειξαν ότι η κατανάλωση 10% περισσότερων UPF συνδέεται με 23% υψηλότερο κίνδυνο καρκίνων κεφαλής και λαιμού και 24% υψηλότερο κίνδυνο αδενοκαρκινώματος του οισοφάγου. Το αυξημένο σωματικό λίπος εξηγούσε μόνο ένα μικρό ποσοστό της στατιστικής συσχέτισης μεταξύ της κατανάλωσης των τροφίμων αυτών και του κινδύνου εμφάνισης των συγκεκριμένων καρκίνων.

Οι συγγραφείς επισημαίνουν ότι άλλοι μηχανισμοί θα μπορούσαν να ερμηνεύσουν τη συσχέτιση, όπως τα πρόσθετα, συμπεριλαμβανομένων των γαλακτωματοποιητών και των τεχνητών γλυκαντικών ουσιών, καθώς και οι μολυσματικές ουσίες από τη συσκευασία των τροφίμων και τη διαδικασία παρασκευής. Πάντως, τονίζουν ότι χρειάζεται περαιτέρω έρευνα για τον εντοπισμό των άλλων μηχανισμών που μπορεί να εξηγούν τις σχέσεις που παρατηρήθηκαν.

Ποια είναι

Ο μόνος τρόπος να ξέρει κάποιος τον βαθμό επεξεργασίας είναι να διαβάζει τις ετικέτες, κάτι που είναι πρακτικά αδύνατο στη σύγχρονη ζωή. Ο άλλος εύκολος τρόπος να τα αποφεύγει κάποιος, είναι να καταναλώνει συστηματικά μόνον τις πρώτες δύο κατηγορίες των τροφίμων από τις εξής τέσσερις: Η πρώτη συνίσταται στα φρέσκα ή κατεψυγμένα φρούτα και λαχανικά, στο γάλα και στο κλασικό γιαούρτι, στο φρέσκο κρέας και ψάρι, στα όσπρια, στα αυγά, στο αλεύρι, στους ξηρούς καρπούς, τα βότανα και τα μπαχαρικά, τα ζυμαρικά.

Στη δεύτερη κατηγορία σχετικά λίγης εξεργασίας ανήκουν το βούτυρο, η ζάχαρη, το αλάτι και το ξύδι. Στην τρίτη ανήκουν τα αρκετά επεξεργασμένα τρόφιμα. Σε αυτά ανήκουν τα περισσότερα τυριά, οι κονσέρβες λαχανικών, ψαριών, φρούτων, τα αλλαντικά και τα καπνιστά ψάρια, οι αλατισμένοι ή ζαχαρωμένοι ξηροί καρποί και σπόροι. Στην τέταρτη ανήκουν τα υπερ-επεξεργασμένα, κάποια από τα οποία μπορεί να ανήκουν και στην τρίτη.

Στα υπερ-επεξεργασμένα τρόφιμα ανήκουν τα ανθρακούχα ποτά, τα συσκευασμένα σνακ και γλυκά, τα παγωτά, τα μπισκότα, τα λουκάνικα, τα έτοιμα συσκευασμένα μπιφτέκια, οι συσκευασμένες πίτες, οι πίτσες, οι κοτομπουκιές κ.α.  Ακόμα και τα περισσότερα συσκευασμένα ψωμιά για τοστ, τα δημητριακά για το πρωινό και οι μπάρες δημητριακών, τα επιδόρπια γιαουρτιού, τα φρουτοποτά αλλά και κάποια διαιτητικά προϊόντα, ανήκουν στα υπερ-επεξεργασμένα.

Εκτιμάται ότι και κάποια τρόφιμα που φαίνονται πιο υγιεινά, παρασκευάζονται με βιομηχανικές μεθόδους σύντομου χρόνου ωρίμανσης και με ένα κοκτέιλ πρόσθετων και βοηθητικών υλών επεξεργασίας που τα μεταφέρει στην κατηγορία των υπερ-επεξεργασμένων.