Κορονοϊός: Γιατί βλέπουμε παράξενα όνειρα στη διάρκεια της καραντίνας;

Καθώς η μέρα μας γίνεται όλο και πιο μονότονη μέσα στην καραντίνα, η νύχτα γίνεται όλο και πιο ενδιαφέρουσα στην καλύτερη περίπτωση – και στη χειρότερη, όλο και πιο εφιαλτική. Αν στη διάρκεια της πανδημίας του νέου κορονοϊού τα όνειρά μας έχουν γίνει πιο ζωντανά και πιο παράξενα, δεν συμβαίνει μόνο σε εμάς, όπως μας διαβεβαιώνει η Δρ Μέρι-Έλεν Λάιναλ, νευροεπιστήμονας και ψυχίατρος στο Πανεπιστήμιο του Κέιμπριτζ, σε νέο άρθρο της στον Guardian.

Το γιατί κάποια όνειρά μας είναι πιο ζωντανά παραμένει ένα μυστήριο για την επιστήμη. Έρευνες πιθανολογούν ότι όσο περισσότερο αφουγκραζόμαστε τα συναισθήματά μας στη διάρκεια της ημέρας, τόσο πιο αξιομνημόνευτα είναι τα όνειρά μας στη διάρκεια του ύπνου. Κάποια φάρμακα, που παρεμβαίνουν στην έκκριση αδρεναλίνης και νοραδρεναλίνης (νευροδιαβιβαστές που συνδέονται με την εγρήγορσή μας και την ανταπόκρισή μας στο στρες) επίσης μπορεί να μας προκαλέσουν ζωντανά όνειρα, ή ίσως ακόμα και εφιάλτες.

COVID-19 και επιστήμη ονείρων

Η Δρ. Λάιναλ εξηγεί ότι στη διάρκεια της καραντίνας έχουμε στη διάθεσή μας λιγότερα εργαλεία διαχείρισης του άγχους και του στρες. Επιπλέον, τώρα που πολλοί από εμάς δεν χρειάζεται να «πεταχτούμε» από το κρεβάτι και να ετοιμαστούμε για το γραφείο, έχουμε περισσότερο ελεύθερο χρόνο για χουζούρεμα και περισυλλογή για τα όνειρα που είδαμε το βράδυ.

Όπως έχουμε διαπιστώσει σε παλαιότερες καταστάσεις κρίσεων, το άγχος επηρεάζει και τον τρόπο με τον οποίο ονειρευόμαστε. Για παράδειγμα, ακόμα και 14 μήνες μετά τη μεγάλη έκρηξη του διαστημικού σκάφους NASA Challenger το 1986, που είχε συνταράξει όλο τον πλανήτη, υπήρχαν αναφορές για επαναλαμβανόμενα διαταραγμένα όνειρα συνδεδεμένα με το άγχος.

Η Δρ. Λάιναλ διευκρινίζει ότι το τωρινό φαινόμενο είναι διαφορετικό από τους χρόνιους εφιάλτες της διαταραχής του μετατραυματικού στρες. Γιατί όμως τόσο πολλοί από εμάς ζούμε τόσο έντονα τα όνειρά μας στη καραντίνα;

Η ειδικός απαντά ότι τα όνειρα γεννιούνται στη φάση του ύπνου REM (rapid eye movement), όπου η εγκεφαλική δραστηριότητα προσομοιάζει με την κατάσταση του ξύπνιου. Αν ξυπνήσουμε στη διάρκεια αυτής της φάσης, είναι πολύ πιθανότερο να θυμόμαστε τα όνειρά μας. Μάλιστα, σε πειράματα σε ποντίκια, οι επιστήμονες έχουν ανακαλύψει ότι όταν τα τρωκτικά βρίσκονται σε ανεξέλεγκτες και απρόβλεπτες καταστάσεις, αυξάνεται η διάρκεια της REM και άρα των ονείρων.

Το μεγάλο πείραμα του κορονοϊού

Η πανδημία του COVID-19 είναι, αναμφίβολα, μια ανεξέλεγκτη και απρόβλεπτη κατάσταση. Έχει οδηγήσει, μεταξύ άλλων, σε οικονομικές δυσκολίες, κοινωνική απομόνωση, μας έχει στερήσει από την καθημερινότητά μας – και κάποιους από εμάς, από  αγαπημένα πρόσωπα. Οι φόβοι αυτών των ημερών φτάνουν σε υπαρξιακό επίπεδο, επηρεάζοντάς μας βαθιά. Η ανθρωπότητα έχει αντιμετωπίσει πολλές φορές στο παρελθόν καταστάσεις έντονου στρες, αλλά η διαφορά τώρα είναι ότι αυτό συνοδεύεται από κοινωνική απόσταση.

«Τα παράξενα όνειρά μας είναι η κορυφή του ψυχολογικού παγόβουνου» καταλήγει η ειδικός. «Είτε μας αρέσει είτε όχι, συμμετέχουμε σε ένα τεράστιο πείραμα για τις συνέπειες του αυξημένου στρες σε συνδυασμό με τη δραματικά μειωμένη κοινωνική επαφή. Αυτή είναι μια ευκαιρία να μάθουμε πώς ανταποκρινόμαστε στη διπλή επίθεση, ποιοι παράγοντες επηρεάζουν διαφορετικούς ανθρώπους και τι μας βοηθάει να το διαχειριστούμε. Το στρες και η κοινωνική απομόνωση ήταν δύο προβλήματα που υπήρχαν και προτού ο κορονοϊός εξαπολύσει επίθεση – η συγκεκριμένη κρίση όμως μπορεί να εμπλουτίσει τις γνώσεις μας για το πώς θα βοηθήσουμε εκείνους που θα παραμείνουν απομονωμένοι ακόμα και μετά την καραντίνα».

Η νευροεπιστήμονας πιστεύει ότι για τους περισσότερους από εμάς τα «ζωντανά» όνειρα δεν θα κρατήσουν πολύ. Το καλύτερο όμως που έχουμε να κάνουμε στο μεταξύ, όπως συμβουλεύει, είναι να αποφεύγουμε να διαβάζουμε ειδήσεις πριν από τον ύπνο.