Μεγάλες ανησυχίες για τους πολιτιστικούς θησαυρούς της Αγίας Σοφίας

Έντονες ανησυχίες για την κατάσταση της Αγίας Σοφίας, μετά την μετατροπή της σε τζαμί, τον Ιούλιο του 2020 μετά από εντολή του Ταγίπ Ερντογάν, καταγράφει σε εκτενή ανταπόκριση της έγκριτη γαλλική εφημερίδα“ Le Figaro” η Anne Andlauer. Επισημαίνει ότι σήμερα είναι η καταληκτική ημερομηνία που έχει θέσει η Unesco στην Τουρκία για την υποβολή σχετικής έκθεσης.

Σημειώνεται ότι από τότε που η Αγία Σοφία επαναλειτούργησε ως τζαμί, «ορισμένα ψηφιδωτά είναι αόρατα, κρυμμένα πίσω από “πέπλα”, ενώ οι τουρίστες για να πάρουν μια ιδέα για το πώς μοιάζουν, πρέπει να αρκεστούν στις φωτογραφίες που κρατάει ο ξεναγός τους». Η Anne Andlauer αναφέρει πως το τουρκικό κράτος δεν έχει πράξει αυτό που υποσχέθηκε το Υπουργείο Πολιτισμού ότι τα “πέπλα” στην αψίδα (ψηφιδωτό της Αψίδας) θα ανοίγουν εκτός των ωρών προσευχής.

«Τα ψηφιδωτά θα είναι και πάλι ορατά», δήλωσε ο Coskun Yilmaz, κορυφαίος αξιωματούχος του υπουργείου στην Κωνσταντινούπολη, ο οποίος ωστόσο δεν απάντησε στα αιτήματα της Le Figaro για συνέντευξη. Ο ιμάμης Ferruh Mustuer εξήγησε ότι «είναι αδύνατο να ανοίξουν οι κουρτίνες επειδή τα ψηφιδωτά αυτά βρίσκονται προς τη Μέκκα, οπότε οι μουσουλμάνοι δεν μπορούν να προσευχηθούν αντικρίζοντάς τα… Τα άλλα ψηφιδωτά δεν χρειάζεται να κρυφτούν, αφού δεν είναι προς την κατεύθυνση της προσευχής».

Όσον αφορά τα καλύτερα διατηρημένα ψηφιδωτά του επάνω ορόφου ο ξεναγός Metin Kural σχολιάζει ότι «το κλείσιμο της γκαλερί είναι το μεγαλύτερο πρόβλημα… Οι αρχές θα μπορούσαν να το μετατρέψουν σε μουσείο, με ξεχωριστή είσοδο από το τζαμί», ενώ ο ιμάμης Ferruh Mustuer δηλώνει ότι ο όροφος θα ξανανοίξει πολύ σύντομα. «Οι υπάλληλοί μας εξετάζουν επί του παρόντος όλες τις τεχνικές πτυχές, ώστε να μην υποστεί ζημιά η γκαλερί».

Η Anne Andlauer μεταφέρει το ερώτημα που απασχολεί ιστορικούς, αρχιτέκτονες και συντηρητές έργων τέχνης εάν είναι το τζαμί της Αγίας Σοφίας τόσο καλά προστατευμένο όσο και το μουσείο, υπενθυμίζοντας παράλληλα τη βαθιά ανησυχία που είχε εκφράσει τον Ιούλιο του 2021 –ένα χρόνο μετά τη μετατροπή της Αγίας Σοφίας σε τζαμί– η Επιτροπή Παγκόσμιας Κληρονομιάς της Unesco, ζητώντας από την Τουρκία να υποβάλει «έκθεση σχετικά με την κατάσταση διατήρησης» του μνημείου πριν από την 1η Φεβρουαρίου.

Η αρχιτέκτονας Zeynep Ahunbay, μέλος του επιστημονικού συμβουλίου που συστάθηκε από το υπουργείο Πολιτισμού και Τουρισμού για τη συντήρηση του κτιρίου από το 1993, χαμογελά πικρά. Παραδέχεται ότι δεν έχει παρατηρήσει “μη αναστρέψιμες αλλοιώσεις”, αλλά δεν είναι καθησυχαστική: «Κατά τη διάρκεια μιας επίσκεψης για να παρακολουθήσω την πρόοδο ενός έργου (αποκατάστασης) μιναρέ, διαπίστωσα ότι καλώδια είχαν καρφωθεί στη μολύβδινη οροφή. Κάποιοι άνθρωποι μπορεί να κάνουν λάθη δίνοντας προτεραιότητα στη λειτουργία του τζαμιού. Μπορώ να επισημάνω αυτά τα λάθη στους αρχιτέκτονες του Υπουργείου Πολιτισμού, το οποίο φυσικά συνεχίζει να φροντίζει το μνημείο και να διαθέτει κονδύλια για τη συντήρησή του. Αλλά τότε το υπουργείο πρέπει να διαβιβάσει τις πληροφορίες στο τμήμα ιδρυμάτων, δεδομένου ότι ένα ίδρυμα είναι ο ιδιοκτήτης».