Μήνυμα Άγκυρας σε Ρωσία και Ουκρανία: “Ο πόλεμος να μη φτάσει στην Τουρκία”

Η ένταση αυτή απέκτησε απτή διάσταση όταν τουρκικό μαχητικό F-16 απογειώθηκε για να καταρρίψει ανεξέλεγκτο drone που εντοπίστηκε στον εναέριο χώρο κοντά στην Άγκυρα, στις 15 Δεκεμβρίου. Πέρα από τις διπλωματικές συνομιλίες που πραγματοποιήθηκαν στην Κωνσταντινούπολη και τα περιστατικά με θαλάσσιες νάρκες που κατά διαστήματα ξεβράστηκαν στις ακτές της Μαύρης Θάλασσας, πρόκειται για το πρώτο μείζον περιστατικό που κατέστησε σαφές ότι η Τουρκία βρίσκεται γεωγραφικά δίπλα σε μια ενεργή ζώνη πολέμου.

Τις τελευταίες τρεις εβδομάδες, η Ουκρανία στοχοποίησε τον ρωσικό «σκιώδη στόλο» σε περιοχές τουρκικού θαλάσσιου ενδιαφέροντος, ενώ η Ρωσία ενέτεινε τις επιθέσεις της σε ουκρανικά λιμάνια, πλήττοντας –σύμφωνα με δημοσιεύματα – και τουρκικά πλοία.

Η ένταση του πολέμου στη Μαύρη Θάλασσα εκτιμάται ότι συνδέεται με τις ανανεωμένες προσπάθειες να καθίσουν και οι δύο πλευρές στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων. Σε αντίθεση με τα μηνύματα της Ουάσινγκτον, που αφήνουν να εννοηθεί ότι οι ρωσικές δυνάμεις έχουν το στρατιωτικό πλεονέκτημα, το Κίεβο επιχειρεί να δείξει ότι παραμένει ικανό να προκαλεί σοβαρές απώλειες στη Ρωσία. Πρόσφατα, ουκρανικές δυνάμεις έπληξαν δεξαμενόπλοιο στο νότιο ρωσικό λιμάνι του Ροστόφ, προκαλώντας ζημιές στο πλοίο, σύμφωνα με αναφορές. Στις 15 Δεκεμβρίου, η Ουκρανία ανακοίνωσε ότι έπληξε ρωσικό υποβρύχιο στο Νοβοροσίσκ.

Στο πλαίσιο της προσπάθειας να διακόψει τις ρωσικές πετρελαϊκές εφοδιαστικές αλυσίδες, η Ουκρανία άρχισε επίσης να στοχοποιεί τον ρωσικό σκιώδη στόλο. Τα drones της έπληξαν άδεια δεξαμενόπλοια, προκειμένου να αποφευχθεί περιβαλλοντική ζημιά που θα μπορούσε να τη φέρει σε δύσκολη διεθνή θέση. Επιπλέον, ουκρανικά θαλάσσια drones τύπου Sea Baby στόχευσαν το πίσω μέρος των δεξαμενόπλοιων, όπου βρίσκονται οι μηχανές, ώστε να περιοριστεί περαιτέρω ο κίνδυνος περιβαλλοντικού ατυχήματος, σύμφωνα με ειδικούς.

Αιχμές Ζελένσκι για την στάση της Τουρκίας στο Ουκρανικό

Προσεκτική εξισορρόπηση

Καθώς η Μαύρη Θάλασσα μετατρέπεται σταδιακά σε κεντρικό πεδίο της σύγκρουσης, η πολιτική ισορροπιών που ακολουθεί η Τουρκία μεταξύ των εμπολέμων, τίθεται υπό αυστηρότερο έλεγχο. Η Άγκυρα ενεργοποίησε το Άρθρο 19 της Σύμβασης του Μοντρέ από τις πρώτες ημέρες της ρωσικής εισβολής και έκλεισε τα Στενά για τα πολεμικά πλοία των εμπόλεμων κρατών, περιορίζοντας έτσι τη δυνατότητα της Ρωσίας να ενισχύσει τον Στόλο της στη Μαύρη Θάλασσα. Το αίτημα της Τουρκίας προς τους μη παρόχθιους στη Μαύρη Θάλασσα συμμάχους της στο ΝΑΤΟ να μην αποστείλουν πολεμικά πλοία στην περιοχή αποδείχθηκε επιτυχές, διατηρώντας τα νερά σχετικά ήρεμα.

Η Άγκυρα έχει επίσης αντισταθεί στις προσπάθειες της Ρωσίας να εκμεταλλευτεί «παραθυράκια» της Σύμβασης μέσω πλοίων με εμπορική σημαία, σύμφωνα με τον πρέσβη ε.α. Μουράτ Ερσαβτζί. «Η άρνηση της Τουρκίας να αποδεχθεί ρωσικούς ελιγμούς αλλαγής σημαίας πλοίων, στο πλαίσιο της Σύμβασης του Μοντρέ, αντανακλά τη σταθερή προσήλωσή της στη συνεπή εφαρμογή του διεθνούς δικαίου», έγραψε ο Ερσαβτζί, σήμερα διευθυντής του Κέντρου Διεθνών Μελετών του TEPAV. Οι Ουκρανοί φαίνεται να εκτιμούν διαφορετικά τη στάση της Άγκυρας. Κοινοβουλευτική αντιπροσωπεία της Ουκρανίας βρέθηκε αυτή την εβδομάδα στην Άγκυρα για επίσημη επίσκεψη. Οι Τούρκοι βουλευτές μετέφεραν την ανησυχία τους για την κλιμάκωση της έντασης στη Μαύρη Θάλασσα, ενώ η ουκρανική αντιπροσωπεία κατηγόρησε τη Ρωσία ότι κάνει εκτεταμένη χρήση του λεγόμενου «στόλου-φάντασμα».

Παράλληλα, οι Ουκρανοί βουλευτές εμφανίστηκαν ανήσυχοι για τις πρόσφατες δηλώσεις του Τούρκου προέδρου Ερντογάν σχετικά με τις ειρηνευτικές προσπάθειες. Σύμφωνα με την ουκρανική πλευρά, ο Τούρκος πρόεδρος δεν αναφέρεται πλέον ρητά στην εδαφική ακεραιότητα της Ουκρανίας. Στο πλαίσιο του τρέχοντος αμερικανικού ειρηνευτικού σχεδίου, φέρεται να ζητείται από το Κίεβο η παραχώρηση μέρους των εδαφών του στη Ρωσία. Η ουκρανική αντιπροσωπεία εκτίμησε ότι η αποδοχή ενός τέτοιου σχεδίου θα οδηγούσε στο να χαρακτηριστεί ο πρόεδρος Ζελένσκι προδότης, ενώ δεν θα είχε καμία πιθανότητα έγκρισης από το κοινοβούλιο.

Όπως και οι ΗΠΑ, η Τουρκία επιθυμεί την επίτευξη μιας ειρηνευτικής συμφωνίας το συντομότερο δυνατό. Ωστόσο, η Άγκυρα υιοθετεί μια πιο απαισιόδοξη προσέγγιση ως προς τις αντοχές της ουκρανικής αντίστασης, φοβούμενη ότι ο ουκρανικός στρατός ενδέχεται να βρεθεί αντιμέτωπος με μια καταστροφική υποχώρηση μπροστά στη συνεχιζόμενη προέλαση των ρωσικών δυνάμεων.  Η τουρκική θέση φαίνεται να βασίζεται στην πεποίθηση ότι μια «κακή» ειρήνη υπό τις παρούσες συνθήκες είναι προτιμότερη από μια ακόμη «χειρότερη» ειρήνη που θα γίνει αποδεκτή στο μέλλον, υπό σαφώς δυσμενέστερους όρους. Οι Ευρωπαίοι, ωστόσο, φαίνεται να διαφωνούν ως προς την εκτίμηση των αντοχών της ουκρανικής αντίστασης και προειδοποιούν ότι μια κακή ειρήνη σήμερα ενδέχεται να οδηγήσει σε έναν νέο πόλεμο στο μέλλον.