ΝΑΤΟ: Η συμμαχία, η Τουρκία, οι αμυντικές δαπάνες και κάτι άλλα θεματάκια

Αμερικανική αποδέσμευση από το Αφγανιστάν, η σπαζοκεφαλιά των πόρων, εντάσεις με την Τουρκία: το ΝΑΤΟ προετοιμάζεται για ένα «reset» στις σχέσεις του με τις Ηνωμένες Πολιτείες, αλλά η Συμμαχία πρέπει να επιλύσει σοβαρές διενέξεις για να ανοικοδομηθεί, προειδοποιούν Ευρωπαίοι διπλωμάτες. Σήμερα, η πρώτη επαφή ανάμεσα στους συμμάχους και την κυβέρνηση του Τζο Μπάιντεν θα είναι εικονική. Η τηλεδιάσκεψη θα ξεκινήσει στις 14.00 ώρα Βρυξελλών, ενώ άλλη μία συνεδρίαση είναι προγραμματισμένη για αύριο το απόγευμα.

Ο νέος επικεφαλής του Πενταγώνου, ο Λόιντ Οστιν, θα απευθυνθεί στους 29 ομολόγους του από την Ουάσινγκτον. Καμία απόφαση δεν προβλέπεται κατά την διάρκεια των συνομιλιών, διότι οι Αμερικανοί θέλουν αρχικά να συνομιλήσουν με τους συμμάχους τους. «Το μήνυμά μου προς τους ομολόγους μου θα είναι ξεκάθαρο: πρέπει να διαβουλευθούμε, να αποφασίσουμε από κοινού και να ενεργήσουμε από κοινού. Είμαι πεπεισμένος ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες είναι ισχυρότερες όταν συνεργάζονται ομαδικά», ήταν το μήνυμα που απηύθυνε ο Αμερικανός υπουργός Άμυνας μέσω του Twitter.

«Αυτή η πρώτη συνεδρίαση με την κυβέρνηση Μπάιντεν θα πρέπει να επιτρέψει την προετοιμασία μίας συνόδου κορυφής αργότερα εντός τους έτους», εξήγησε ο γενικός γραμματέας του ΝΑΤΟ Γενς Στόλτενμπεργκ. Σύνοδος των υπουργών Εξωτερικών της Ατλαντικής Συμμαχίας με τον επικεφαλής της αμερικανικής διπλωματίας Αντονι Μπλίνκεν είναι προγραμματισμένη για τις 23 και 24 Μαρτίου και η σύνοδος κορυφής μπορεί να πραγματοποιηθεί πριν από το τέλος του πρώτου εξαμήνου, σύμφωνα με νατοϊκές πηγές.

Ωστόσο αναμένονται σύντομα διευθετήσεις για την Resolute Support (Αποφασιστική Υποστήριξη), την εκπαιδευτική αποστολή του ΝΑΤΟ στο Αφγανιστάν. Η συμφωνία της κυβέρνησης Τραμπ με τους Ταλιμπάν προβλέπει την αποχώρηση όλων των ξένων στρατιωτικών δυνάμεων την 1η Μαΐου και «κανείς σύμμαχος δεν θέλει να παραμείνει στο Αφγανιστάν περισσότερο από το αναγκαίο», παραδέχθηκε ο Γενς Στόλτενμπεργκ. Όμως, οι προϋποθέσεις για την αποχώρηση δεν έχουν εκπληρωθεί, πιστεύει ο γενικός γραμματέας του ΝΑΤΟ. «Οι Ταλιμπάν οφείλουν να τηρήσουν την δέσμευση και να σταματήσουν την συνεργασία με διεθνείς τρομοκρατικές οργανώσεις», λέει.

Η Συμμαχία βρίσκεται αντιμέτωπη με ένα δίλημμα: να αποχωρήσει την προβλεπόμενη ημερομηνία ή να συνεχίσει την αποστολή σε εχθρικό περιβάλλον, διότι οι Ταλιμπάν έχουν απειλήσει με πόλεμο. «Ο αρχηγός των ενόπλων δυνάμεων (δηλαδή ο πρόεδρος Τζο Μπάιντεν) λαμβάνει αυτού του είδους τις αποφάσεις», προειδοποίησε ο εκπρόσωπος του Πενταγώνου. Ο Γενς Στόλτενμπεργκ δεν θέλησε να προκαταλάβει τις αποφάσεις που θα ληφθούν. «Είναι πολύ ενοχλημένος που το reset της Συμμαχίας αρχίζει με μία δύσκολη επιλογή, σχεδόν ανέφικτη, για τους συμμάχους», σχολιάζει Ευρωπαίος διπλωμάτης. «Αυτός ο πόλεμος δεν μπορεί πλέον να κερδηθεί, αλλά το ΝΑΤΟ δεν μπορεί να επιτρέψει στον εαυτό του να τον χάσει με αξιοθρήνητο τρόπο».

Η αμερικανική αποδέσμευση ξεκίνησε από τον Μπαράκ Ομπάμα. Και δεν θεωρείται ότι ο Τζο Μπάιντεν, ο αντιπρόεδρός του, θα ανατρέψει την απόφαση μείωσης της αμερικανικής παρουσίας στο Αφγανιστάν, προειδοποιούν οι αναλυτές. Στο πλαίσιο της αποστολής Resolute Support, 2.500 Αμερικανοί παραμένουν στο Αφγανιστάν. Οι δυνάμεις που συμμετέχουν στην αποστολή έχουν φθάσει τους 9.600 στρατιωτικούς που προέρχονται από 36 μέλη του ΝΑΤΟ και εταίρους της Συμμαχίας. «Αναπτυχθήκαμε μαζί, θα προσαρμόσουμε την παρουσία μας μαζί και θα αποχωρήσουμε μαζί – όταν θα έρθει η ώρα», επισημαίνει ο Γενς Στόλτενμπεργκ.

Η Τουρκία και οι πόροι

Οι αυξανόμενες εντάσεις με την Τουρκία αποτελούν μία άλλη διένεξη για την οποία οι Ευρωπαίοι περιμένουν την διαιτησία του Τζο Μπάιντεν. «Θα είναι δύσκολο», προβλέπει Ευρωπαίος διπλωμάτης. Οι τόνοι ανέβηκαν την Δευτέρα, όταν ο Ταγίπ Ερντογάν κατηγόρησε τις Ηνωμένες Πολιτείες ότι «υποστηρίζουν τους τρομοκράτες» του PKK, τους οποίους η Άγκυρα κατηγορεί ότι «εκτέλεσαν» 13 Τούρκους που κρατούσαν αιχμάλωτους στο βόρειο Ιράκ εδώ και χρόνια. Στην συνέχεια, ο Αντονι Μπλίνκεν καταδίκασε «τους τρομοκράτες του PKK» κατά την διάρκεια τηλεφωνικής του επικοινωνίας με τον Τούρκο ομόλογό του Μεβλούτ Τσαβούσογλου. Η οργή της Τουρκίας θα είναι παρούσα κατά την πρώτη νατοϊκή συνάντηση, αλλά οι σύμμαχοι αρνούνται να τιμωρήσουν τις παρεκτροπές του προέδρου Ερντογάν.

«Η Τουρκία είναι σημαντικός σύμμαχος και οφείλουμε να την κρατήσουμε στο ΝΑΤΟ», εξήγησαν πολλοί διπλωμάτες πριν από την νατοϊκή συνεδρίαση. Το τρίτο ζήτημα είναι οικονομικό. Εδώ και τέσσερα χρόνια, Ευρωπαίοι και Καναδοί δέχθηκαν την αμερικανική δυσαρέσκεια για τις δυσκολίες τους στην αύξηση των αμυντικών τους δαπανών. Οι καυγάδες με τον Ντόναλντ Τραμπ υπήρξαν συχνά ταπεινωτικοί και ο Γενς Στόλτενμπεργκ αναγνωρίζει ότι ήταν «άδικοι». «Δεν είναι φυσιολογικό μία χώρα που συμμετέχει με δυνάμεις και υλικό σε αεροπορική αποστολή του ΝΑΤΟ ή σε μια τακτική δύναμη να πληρώσει τον λογαριασμό», είπε. Αλλά η ιδέα του για την χρηματοδότηση αυτών των στρατιωτικών αποστολών από τον προϋπολογισμό της Συμμαχίας θεωρείται «προϊόν απολύτου αυτοσχεδιασμού» και δεν υπάρχει καμία υποστήριξη σε αυτήν, σύμφωνα με διπλωματική πηγή.