Ο Ερντογάν, ο κορονοϊός και η τουρκική διπλωματία της μάσκας…

Ιατρικός εξοπλισμός στην Ιταλία και την Ισπανία, τεστ για τον κορονοϊό στους Παλαιστίνιους, φάρμακα στην Αρμενία: εν μέσω της πανδημίας covid-19 η Τουρκία προσπαθεί να βελτιώσει την εικόνα της και να επιβληθεί ως μεγάλη ανθρωπιστική δύναμη. Αν και η ίδια έχει υποστεί βαρύ πλήγμα από την επιδημία του κορονοϊού, έχοντας καταγράψει μέχρι στιγμής σχεδόν 1.300 νεκρούς, η Τουρκία έσπευσε να στείλει βοήθεια σε χώρες που έχουν ανάγκη, για διαφορετικούς λόγους κάθε φορά.

Τις τελευταίες εβδομάδες, έστειλε αεροπλάνα γεμάτα μάσκες, ιατρικές ποδιές και μπουκάλια με αντισηπτικό τζελ στην Ιταλία, την Ισπανία και τη Βρετανία. Η επιθυμία της Τουρκίας να επιβληθεί ως μια ανθρωπιστική δύναμη δεν είναι κάτι καινούργιο, υπενθυμίζει η Τζάνα Τζάμπουρ, ειδική στην τουρκική διπλωματία στο Ινστιτούτο Πολιτικών Επιστημών του Παρισιού (Sciences Po).

«Ο πρόεδρος Ερντογάν πάντα ήθελε να αναδείξει την Τουρκία ως “ανθρωπιστική δύναμη”», η οποία σώζει «όσους έχουν ανάγκη», είτε πρόκειται για μουσουλμανικές μειονότητες που καταπιέζονται είτε χώρες που πλήττονται από φυσικές καταστροφές, παρατηρεί. Όμως η διαφορά με τις συνηθισμένες παρεμβάσεις της Τουρκίας είναι ότι αυτή τη φορά, η Άγκυρα βοηθά ανεπτυγμένες χώρες που είναι πιο συνηθισμένες να προσφέρουν, όχι να δέχονται βοήθεια.

Συμβολική εκδίκηση

Για τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, νοσταλγό της οθωμανικής αυτοκρατορίας, η οποία πριν από την κατάρρευσή της είχε ονομαστεί «ο ασθενής της Ευρώπης» από τις δυτικές δυνάμεις, είναι επίσης μια ευκαιρία να πάρει συμβολική εκδίκηση. «Στόχος είναι να αποδειχθεί ότι η Τουρκία είναι ισχυρή δύναμη που διαθέτει τα μέσα για να προσφέρει βοήθεια στις ευρωπαϊκές χώρες, οι οποίες είναι οι ίδιες πλέον “ασθενείς”, με τη μεταφορική και την κυριολεκτική σημασία», εξηγεί η Τζάμπουρ.

Για να καλλιεργήσει αυτή την ιδέα, η οποία δεν μπορεί παρά να αρέσει στην τουρκική κοινή γνώμη, κάθε αποστολή ιατρικού εξοπλισμού προς την Ευρώπη σκηνοθετείται προσεκτικά, με την απογείωση του αεροπλάνου να μεταδίδεται απευθείας από την τηλεόραση και τις θερμές ευχαριστίες των χωρών που δέχονται τη βοήθεια να αναδεικνύονται στα πρωτοσέλιδα των φιλοκυβερνητικών εφημερίδων.

Στέλνοντας εξοπλισμό σε χώρες που έχουν έλλειψη, ο Τούρκος πρόεδρος προσπαθεί παράλληλα να αναθερμάνει επίσης τις σχέσεις της χώρας του με τη Δύση, οι οποίες είναι τεταμένες από το 2016. Την Κυριακή ο εκπρόσωπος του Ερντογάν υπογράμμισε ότι η Τουρκία ήταν «η πρώτη χώρα του ΝΑΤΟ που έστειλε βοήθεια στην Ιταλία και την Ισπανία».

«Η υποψηφιότητα της Τουρκίας για ένταξη στην ΕΕ είναι καλή για την Τουρκία, αλλά η παρουσία της είναι καλή και για την Ευρώπη. Για να λέμε την αλήθεια, η επιδημία αυτή μας δικαίωσε», δήλωσε ο Ιμπραήμ Καλίν. Σύμφωνα με τον ίδιο, περίπου 100 χώρες έχουν ζητήσει βοήθεια από την Τουρκία. Ο Ερντογάν δήλωσε χθες Δευτέρα ότι η χώρα του έχει ήδη προσφέρει αρωγή «σε 34 χώρες».

Στρατηγική διάσταση

Πέρα όμως από την επικοινωνιακή εκστρατεία, «υπάρχει επίσης στρατηγική διάσταση στην επιλογή των χωρών που βοηθά η Τουρκία», υπογραμμίζει ο Σονέρ Καγκαπτάι του Washington Institute of Near East Policy. Με την αποστολή, την προηγούμενη εβδομάδα, εξοπλισμού σε πέντε χώρες των Βαλκανίων η Τουρκία θέλησε να ενισχύσει την εικόνα του «γενναιόδωρου θείου», εκτιμά ο ίδιος.

Άλλο παράδειγμα: η Τουρκία έστειλε ιατρικό εξοπλισμό στη Λιβύη, όπου το σύστημα υγείας είναι κατεστραμμένο από τον εμφύλιο πόλεμο μεταξύ της αναγνωρισμένης από τον ΟΗΕ κυβέρνησης της Τρίπολης, την οποία στηρίζει η Άγκυρα, και του ισχυρού άνδρα της ανατολικής Λιβύης, του Χαλίφα Χάφταρ, τον οποίο στηρίζουν μεταξύ άλλων τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και η Αίγυπτος.

«Στόχος είναι να μην καταρρεύσει η κυβέρνηση της Τρίπολης υπό το βάρος της επιδημίας. Πρόκειται για μια ακόμη πτυχή της αντιπαλότητας μεταξύ Τουρκίας και Εμιράτων», σημειώνει ο Καγκαπτάι. Η κρίση με την επιδημία covid-19 επέτρεψε στην Άγκυρα να τείνει κλάδο ελαίας σε χώρες με τις οποίες βρίσκεται σε αντιπαράθεση επί χρόνια.

Την Κυριακή, ο Καλίν δήλωσε ότι ο Ερντογάν έδωσε την άδεια για την πώληση στην Αρμενία ενός φαρμάκου, χωρίς να διευκρινίσει τη φύση του. Η Τουρκία επίσης απάντησε θετικά στην παραγγελία από το Ισραήλ ιατρικού υλικού, παρά την ένταση μεταξύ των δύο χωρών, πρόσθεσε ο Καλίν, διευκρινίζοντας ότι ιατρικός εξοπλισμός θα σταλεί δωρεάν και στους Παλαιστίνιους.