Ουκρανία: Τι σημαίνουν οι διαπραγματεύσεις για την Ευρώπη;

Οι χρόνιες δυσκολίες των ουκρανικών στρατιωτικών δυνάμεων απέναντι στον μαζικό ρωσικό στρατό έχουν επιβάλει την ιδέα ότι το Κίεβο είναι πιθανόν να πρέπει να διαπραγματευθεί την κατάπαυση των εχθροπραξιών, και ίσως σύντομα.

Μία διαδικασία στην οποία οι Ευρωπαίοι, περιλαμβανομένων των Βρετανών, θέλουν να συμμετάσχουν για να μην βρεθούν μπροστά σε μία συμφωνία εκπονημένη από τον Ντόναλντ Τραμπ και μόνο. Εκείνος έχει ζητήσει «άμεση κατάπαυση του πυρός» και έχει προειδοποιήσει ότι η αμερικανική βοήθεια προς την Ουκρανία «κατά πάσα πιθανότητα» θα μειωθεί.

«Η ιδέα είναι αρχικά να αγοράσουν μία θέση στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων. Αν η Ευρώπη δεν έχει κάτι να προτείνει, οι διαπραγματεύσεις κινδυνεύουν να γίνουν χωρίς αυτήν», εξηγεί ο Elie Tenenbaum του Institut français des relations internationales (Ifri).

Αλλά η Ευρώπη είναι διαιρεμένη ανάμεσα σε εκείνους που φοβούνται έναν μεγάλης κλίμακας πόλεμο τα επόμενα χρόνια (Γαλλία, Ηνωμένο Βασίλειο, Πολωνία, Ολλανδία…) και, στο άλλο άκρο, εκείνους που τείνουν χείρα προς τον ρώσο πρόεδρο Βλαντίμιρ Πούτιν (κυρίως η Ουγγαρία).

Ακόμη και οι πλέον εκτεθειμένοι στην ανατολική πτέρυγα παραμένουν επιφυλακτικοί. Ο πρωθυπουργός της Πολωνίας Ντόναλντ Τουσκ επιβεβαίωσε ότι συζήτησε την αποστολή στρατιωτικών δυνάμεων στην Ουκρανία με τον πρόεδρο της Γαλλίας Εμανουέλ Μακρόν. Ωστόσο διευκρίνισε ότι δεν αντιμετωπίζει το ενδεχόμενο «προς το παρόν».

«Ηθελα (…) να τερματίσω τις εικασίες για την πιθανή παρουσία δυνάμεων της μίας ή της άλλης χώρας στην Ουκρανία μετά την κατάπαυση του πυρός και την ειρήνευση», είπε.

Ο γερμανός υπουργός Αμυνας Μπόρις Πιστόριους δεν απέκλεισε από την πλευρά του την περασμένη εβδομάδα την υπόθεση: «Εξετάζουμε σενάρια, αλλά το κάνουμε υπό συνθήκες εμπιστευτικότητας».

Διακριτικό το Παρίσι εξετάζει επίσης σενάρια. Ο Εμανουέλ Μακρόν αναποδογύρισε το τραπέζι τον περασμένο Φεβρουάριο αρνούμενος να αποκλείσει την αποστολή δυνάμεων στο έδαφος κατά την διάρκεια του πολέμου. Αλλά οι δηλώσεις του αυτές προκάλεσαν περισσότερες επικρίσεις από θετικές γνώμες.

«Εχουμε ανάγκη από εγγυήσεις και ίσως η παρουσία ευρωπαϊκών στρατιωτικών δυνάμεων μπορεί να είναι η μία από αυτές τις εγγυήσεις», δήλωσε στο AFP ουκρανός αξιωματούχος επιμένοντας στο γεγονός ότι η ιδέα προέρχεται από τους Ευρωπαίους και όχι από το Κίεβο. «Ο Πούτιν παραβιάζει συνέχεια τις εκεχειρίες», είπε.

Πολλοί είναι οι αναλυτές και οι αξιωματούχοι που συμφωνούν ότι η Ουκρανία θα πρέπει να συμφωνήσει σε ένα γεωπολιτικό παζάρι.

Ζητά μακροπρόθεσμη ασφάλεια και θα μπορούσε να αποδεχθεί να χάσει, τουλάχιστον άμεσα, την προσαρτημένη το 2014 από την Ρωσία Κριμαία και τα εδάφη της ανατολικής Ουκρανίας που χάθηκαν κατά την ρωσική εισβολή του Φεβρουαρίου 2022.

Τότε, τι είδους ασφάλεια;

Η ένταξη του Κιέβου στο ΝΑΤΟ συναντά διαφωνίες και η ανάπτυξη νατοϊκών δυνάμεων στο έδαφος της Ουκρανίας αποκλείεται. Η Μόσχα θα την θεωρούσε απειλή και δεν περιλαμβάνεται στα σχέδια του Ντόναλντ Τραμπ.

Η επιλογή μία δύναμης της Ευρωπαϊκής Ενωσης θα απέκλειε το Ηνωμένο Βασίλειο. Αρα, μία επιλογή απομένει: μία ad hoc ευρωπαϊκή δύναμη.

«Αυτό θα απέκλειε την επίκληση του άρθρου 5 του ΝΑΤΟ αν οι δυνάμεις αυτές δέχονταν επίθεση», σημειώνει ο Ivan Klyszcz του International Centre for Defense and Security (ICDS) της Εσθονίας. Το άρθρο 5 ορίζει ότι η επίθεση κατά ενός μέλους της Ατλαντικής Συμμαχίας θεωρείται επίθεση κατά όλων.

Η συνέχεια αυτήν την στιγμή ανήκει στην σφαίρα της εικασίας, σύμφωνα με τον Klyszcz.

Για τον Elie Tenenbaum, η Ευρώπη, η αμυντική συγκρότηση της οποίας παραμένει σε εμβρυική κατάσταση, θα πρέπει να αναλάβει την ευθύνη της τύχης της.

«Μπορούμε να συζητήσουμε αν η συγκρότηση μιας τέτοιας στρατιωτικής δύναμης είναι εφικτή. Αν είμαστε ικανοί να συστήσουμε πέντε ταξιαρχίες, τρεις μοίρες καταδιωκτικών για την δημιουργία ζώνης αντιαεροπορικής άμυνας, ενιαία στρατιωτική διοίκηση;», λέει.

«Τίποτε από αυτά δεν είναι ανεκτέλεστο, είναι φιλόδοξα, αλλά στην εργαλειοθήκη μας έχουμε ό,τι χρειάζεται για να το κάνουμε», λέει εκτιμώντας ότι μία τέτοια στρατιωτική δύναμη θα αριθμεί 40.000 ανθρώπους.

Το βέβαιο είναι ότι η διαδικασία βρίσκεται στη αρχή της. Αλλωστε η Ρωσία συνεχίζει να επιμένει ότι δεν έχει ενδιαφέρον για συζητήσεις. Το Κρεμλίνο επαναλαμβάνει ότι δεν υπάρχουν οι προϋποθέσεις για την έναρξη διαπραγματεύσεων.

Αναλυτές θεωρούν ότι, αν ο Ντόναλντ Τραμπ θέλει να υπογράψει στα γρήγορα μία ειρηνευτική συμφωνία για να πάρει τα εύσημα, θα περιμένει από τους Ευρωπαίους να επιβάλουν την τήρησή της.

Ο βρετανός απόστρατος στρατηγός James Everard, πρώην αναπληρωτής διοικητής των Συμμαχικών Δυνάμεων στην Ευρώπη, τονίζει πόσο δύσκολη θα είναι η αποστολή του προσδιορισμού του πλαισίου αυτής της αποστολής, αρχής γενομένης από την διάρκειά της.

Η συμβουλή του προς τους Ευρωπαίους: «Μην ξεκινάτε ποτέ μία αποστολή χωρίς να έχετε μία ξεκάθαρη ιδέα πώς θα τελειώσει».