Πόλεμος στο Ναγκόρνο Καραμπάχ: Οι παρεμβάσεις -Τουρκία, Ρωσία, Ιράν, Δύση

Οι αιματηρές συγκρούσεις μεταξύ του Αζερμπαϊτζάν και των αυτονομιστών του Ναγκόρνο- Καραμπάχ, που στηρίζονται από την Αρμενία, συνεχίζονται για τέταρτη ημέρα σε μια περιοχή που έχουν συμφέροντα και επιρροή αντίπαλες δυνάμεις.

Τουρκία

Μετά την επανέναρξη των συγκρούσεων η Άγκυρα εξέφρασε την πλήρη της στήριξη στον σύμμαχό της, το Αζερμπαϊτζάν, προκαλώντας ανησυχία για μια άμεση επέμβαση του τουρκικού στρατού. Ήδη η Αρμενία έχει κατηγορήσει την Τουρκία ότι κατέρριψε ένα αεροσκάφος της και ότι στηρίζει το Μπακού με Σύρους μισθοφόρους, στρατιωτικούς συμβούλους και χειριστές μη επανδρωμένων αεροσκαφών, κάτι που η Άγκυρα αρνείται. Η τουρκική στήριξη στο Αζερμπαϊτζάν περιλαμβάνεται στο «ιστορικό σχέδιο» ένωσης των τουρκόφωνων λαών, όπως οι Αζέροι, το οποίο προωθούν οι Τούρκοι εθνικιστές, σχολιάζει ο Γάλλος ειδικός Ζαν Ραντβανί.

«Είναι επίσης ένα μέσο ώστε η Τουρκία να δείξει ότι είναι μια αναπτυσσόμενη περιφερειακή δύναμη, η οποία μπορεί να παρέμβει σε πολλά μέτωπα», προσθέτει, αναφερόμενος στη Συρία και τη Λιβύη. Στόχος είναι «μια πατριωτική κινητοποίηση» η οποία θα συσπειρώσει τους εθνικιστές ψηφοφόρους γύρω από τον πρόεδρο Ερντογάν, για τον οποίο η Αρμενία αποτελεί περιφερειακή απειλή και ιστορικός αντίπαλος. Με δεδομένη τη σαφή στάση της Τουρκίας υπέρ του Αζερμπαϊτζάν, η Άγκυρα μοιάζει απίθανο να μπορέσει να αναλάβει μεσολαβητικό ρόλο.

Ρωσία

Μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης, η Ρωσία διατηρεί καλές σχέσεις με την Αρμενία και το Αζερμπαϊτζάν, πρώην σοβιετικές δημοκρατίες, προσφέροντας στρατιωτικό εξοπλισμό και στις δύο. Σύμφωνα με τον Γκέλα Βασάτζε, έναν Γεωργιανό αναλυτή, το αδιέξοδο στο οποίο έχει περιέλθει η σύγκρουση για το Ναγκόρνο- Καραμπάχ, με περιοδικές εκρήξεις βίας, ωφελεί τη Μόσχα, η οποία μπορεί «να διατηρεί την επιρροή της εκεί» ως μεσολαβήτρια. Ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντίμιρ Πούτιν επιμένει να κηρυχθεί κατάπαυση πυρός. Όμως αυτή η θέση «κινδυνεύει» από την αυξανόμενη στήριξη της Άγκυρας στο Μπακού, η οποία μπορεί «να ανατρέψει την ισορροπία των δυνάμεων», υπογραμμίζει ο Ραντβανί.

Ο Γάλλος ειδικός αναφέρεται στην αγανάκτηση του Μπακού απέναντι στη Μόσχα, η οποία παρέχει «πιο εξελιγμένα όπλα» στο Γερεβάν, το οποίο συμμετέχει στον Οργανισμό της Συνθήκης Συλλογικής Ασφάλειας. Ο Αζέρος πρόεδρος Ιλχάν Αλίεφ επέκρινε «την προτίμηση της Ρωσίας προς την Αρμενία», επισημαίνει. Με αυτά τα δεδομένα η Μόσχα διαθέτει «πολλούς μοχλούς πίεσης για τη διεξαγωγή διαπραγματεύσεων» χάρη στους στενούς οικονομικούς δεσμούς της τόσο με την Αρμενία όσο και με το Αζερμπαϊτζάν.

Ιράν

Το Ιράν, που συνορεύει και με τις δύο χώρες, θα ήθελε να διαδραματίσει ρόλο μεσολαβητή στη σύγκρουση, όμως είναι μακριά από το να το πετύχει. Το Αζερμπαϊτζάν, μια σιιτική χώρα, όπως το Ιράν, αλλά κοσμική, αντιδρά στον θρησκευτικό προσηλυτισμό της Τεχεράνης και στις περιφερειακές της φιλοδοξίες. Αντίστοιχα το Ιράν αντιμετωπίζει με ανησυχία τους δεσμούς μεταξύ του Μπακού και των πολλών Αζέρων μεταναστών που ζουν στο βόρειο τμήμα της χώρας, καθώς φοβάται τη γέννηση εθνικιστικών κινημάτων. Εξάλλου η Τεχεράνη βλέπει με κακό μάτι τη στρατιωτική συνεργασία μεταξύ Ισραήλ και Αζερμπαϊτζάν. Για τους λόγους αυτούς το Ιράν έχει μια ιδιαίτερη σχέση με τους Αρμένιους, αν και είναι χριστιανοί, συμμετέχοντας κυρίως στην ανάπτυξη των δρόμων και των υποδομών φυσικού αερίου στη χώρα. Σύμφωνα με τον Βαζάτζε, η ιρανική πρόταση μεσολάβησης έχει λίγες πιθανότητες να είναι επιτυχημένη.

Δύση

Οι μεγάλες δυτικές πρωτεύουσες κάλεσαν σε τερματισμό των εχθροπραξιών. Γαλλία και ΗΠΑ συμμετέχουν εδώ και σχεδόν 30 χρόνια στις προσπάθειες επίλυσης της σύγκρουσης, μαζί με τη Ρωσία, στο πλαίσιο της Ομάδας του Μινσκ, μέχρι στιγμής χωρίς αποτέλεσμα. Η κοινή γνώμη στις δύο χώρες επηρεάζεται εξάλλου από τις μεγάλες αρμένικες κοινότητες που ζουν σε αυτές. Όμως οι Δυτικοί έχουν και ενεργειακά συμφέροντα, καθώς προμηθεύονται μέρος του φυσικού τους αερίου μέσω αγωγών που συνδέονται με το Αζερμπαϊτζάν, μια χώρα πλούσια σε υδρογονάνθρακες. Ο Ραντβανί εκτιμά ότι εδώ και χρόνια οι Δυτικοί «δεν ασκούν πραγματικά πιέσεις στο Γερεβάν και το Μπακού» διότι η σύγκρουσή τους «δεν βρίσκεται στην κορυφή της ατζέντας». Μένει να φανεί αν η αναζωπύρωση της βίας, θα αλλάξει τα δεδομένα αυτά.