Πού και πόσα κρούσματα μηνιγγίτιδας έχουμε; – Μέτρα ασφαλείας στην Πάτρα

Στην Πάτρα έγινε μεγάλη κινητοποίηση από τον ΕΟΔΥ λόγω των τριών κρουσμάτων σε φοιτητές. Πήγαν εκεί κλιμάκια να εξετασθούν εκατοντάδες φοιτητές τουλάχιστον δύο Σχολών και να πάρουν –-αν θέλουν– προληπτικά αντιβίωση. Στόχος ήταν η υγεία των νέων, αλλά και το να μην υπάρξει διασπορά με το συγχρωτισμό του καρναβαλιού. Όμως δεν έχουμε γενικότερη εικόνα για τη χώρα, ούτε ενημέρωση για το τι διαπιστώθηκε από την εξέταση των φοιτητών στην Πάτρα και αν άλλαξε ο αριθμός των φορέων ή νοσούντων. Δεν γνωρίζουμε καν πόσοι έλαβαν εν τέλει αντιβίωση.

Το πρωτόκολλο για να ανησυχήσουν οι υγειονομικές αρχές σε μια περιοχή ορίζεται από τον πληθυσμό της και άλλους παράγοντες. Γενικά, αν το μοναδικό κριτήριο ήταν ο πληθυσμός, δεν θα ανησυχούσαν με τρία  κρούσματα σε μια μεγάλη πόλη των 200.000 όπως ή Πάτρα ή και με δέκα στην Αθήνα.

Ομως δεν παίζει ρόλο μόνον ο πληθυσμός. Αν για παράδειγμα υπάρχουν και στην Αθήνα τρία κρούσματα σε ένα σχολείο, τότε υπάρχει τοπική και γενικότερη κινητοποίηση επειδή σημειώθηκαν σε έναν μικρό πληθυσμό –των μαθητών. Ελέγχεται το περιβάλλον όλων των παιδιών και εργαζομένων και οι στενές επαφές του περιβάλλοντός τους. Αν πρόκειται για ιδιωτικό σχολείο, ελέγχονται πολλές περιοχές μια που όλα τα παιδιά δεν μένουν στην ίδια συνοικία.

Άλλος παράγοντας είναι η συγγένεια. Αν π.χ. σημειώνονται τρία κρούσματα σε μια μικρή πόλη και είναι και οι τρεις ασθενείς συγγενείς ή δουλεύουν στο ίδιο γραφείο, ναι μεν λαμβάνονται μέτρα, αλλά η ανησυχία είναι πολύ μικρότερη απ΄ό,τι όταν σημειώνονται τρία κρουσματα σε άτομα που δεν γνωρίζει το ένα το άλλο και που το μοναδικό κοινό σημείο είναι ότι ζουν στην ίδια πόλη.

Άλλος παράγοντας είναι η συχνότητα. Αν σημειωθούν είκοσι κρούσματα σε διάστημα ενός έτους σε μια πόλη σαν την Αθήνα, υπάρχει μια “έγνοια”, αλλά όχι ανησυχία, αλλά αν σημειωθούν πέντε κρούσματα μέσα σε ένα μήνα, τότε εκτιμάται ως πιθανή έξαρση ακόμα και σε μια πολυπληθή πόλη.

Έξαρση εν γένει  θεωρείται όταν υπάρχουν πάνω από 10 περιστατικά ανά 100.000 κατοίκους ή 5 ανά 50.000 εφ΄όσον όμως πληρούνται κάποιες προϋποθέσεις. Στην Πάτρα π.χ. δεν σημειώθηκαν 20 περιστατικά. Εντούτοις υπήρξε κινητοποίηση γιατί δεν λογαριάζεται μόνον ο αριθμός ανά πληθυσμό. Έξαρση θεωρούνται τα τρία περιστατικά όταν σημειώνονται μέσα σε λιγότερο από τρεις μήνες σε άτομα που δεν είναι συγγενείς ή φίλοι. Παίζει δηλαδή ρόλο και η συχνότητα εμφάνισης των κρουσμάτων και η εγγύτητα των ασθενών.

Η Πάτρα

Σε συνέντευξη του στο Πρακτορείο FM του Αθηναϊκού-Μακεδονικού Πρακτορείου Ειδήσεων και στην εκπομπή της Τάνιας Μαντουβάλου «104,9 ΜΥΣΤΙΚΑ ΥΓΕΙΑΣ», ο καθηγητής Επιδημιολογίας-Προληπτικής Ιατρικής- ΕΚΠΑ και μέλος στο διοικητικού συμβουλίου του ΕΟΔΥ Δημήτρης Παρασκευής, εξηγησε κάποιες από τις παρεμβάσεις του ΕΟΔΥ στην συγκεκριμένη πόλη, όπου το καρναβάλι προδιαθέτει σε μεγάλο συγχρωτισμό.

«Από τα μέσα της εβδομάδας ήδη χορηγήθηκε από τις κινητές μονάδες του ΕΟΔΥ προληπτικά χημειοπροφύλαξη  σε πολύ μεγάλο αριθμό φοιτητών και ο προγραμματισμός ήταν για 3.000-5.000 άτομα, ανεξάρτητα από το αν αποτελούν επαφές ή όχι, προκειμένου να είμαστε βέβαιοι ότι θα υπάρξει αποτελεσματικός περιορισμός ή σχεδόν πολύ μικρός κίνδυνος να έχουμε περαιτέρω εξάπλωση. Αυτός είναι ο λόγος που χορηγείται η χημειοπροφύλαξη προληπτικά, έτσι ώστε αν κάποιος τυχόν έχει μολυνθεί, να μην μεταδίδει, αλλά και να μην εμφανίσει σοβαρά συμπτώματα», είπε ο κ. Παρασκευής.

Όπως λέει ο καθηγητής, τα κλιμάκια του ΕΟΔΥ, εκτός από τη χορήγηση προληπτικής θεραπείας παράλληλα παρείχαν ενημέρωση για την μηνιγγίτιδα στην κοινότητα και τις τοπικές αρχές. «Οι αρχές και ο ΕΟΔΥ θα παραμείνουν σε κατάσταση αυξημένης επιτήρησης, έτσι ώστε να γνωρίζουμε αν εμφανιστεί άλλο κρούσμα και αν τυχόν χρειάζεται να εφαρμοστούν περαιτέρω μέτρα στην Πάτρα. Τα κλιμάκια παρέμειναν έως την Παρασκευή και αν χρειαστεί θα επιστρέψουν μετά το Καρναβάλι», είπε ο καθηγητής, χωρίς να δώσει τον αριθμό των ατόμων που έλαβαν τελικά αντιβίωση.

Πόσο εύκολα μπορεί κάποιος να κολλήσει; «Υπάρχει περίπτωση να κολλήσουμε, αν παραμείνουμε σε κλειστό χώρο για μεγάλο χρονικό διάστημα σε μικρότερη απόσταση των δύο μέτρων. Και για αυτό η επικινδυνότητα αφορά τις πολύ στενές επαφές και κυρίως τα άτομα που διαμένουν μαζί», απαντά ο καθηγητής. «Ο κίνδυνος για σοβαρή έκβαση είναι πολύ μικρός όταν η διάγνωση γίνει έγκαιρα και δοθεί άμεσα θεραπεία στη μικροβιακή μηνιγγίτιδα, που σε άλλη περίπτωση μπορεί να προκαλέσει σοβαρή νόσο και να χρειασθεί νοσηλεία σε ΜΕΘ».

Δεν υπάρχει σελφ τεστ και η εξέταση μπορεί να γίνει μόνον σε νοσοκομεία. Στο ερώτημα «τι πρέπει να προσέχουμε, τι πρέπει να προλάβουμε;», απαντά ο καθηγητής: «Αν εμφανίσουμε πυρετό, εξάνθημα, αδυναμία συγκέντρωσης, ή δυσκαμψία του αυχένα πρέπει να παραμείνουμε στο σπίτι μας, να μην έχουμε επαφές με άλλα άτομα και αμέσως να αναζητήσουμε ιατρική συμβουλή, χωρίς όμως να ανησυχήσουμε».

Το παρελθόν

Στην Ελλάδα είχαμε σημαντικές εξάρσεις παλιά αλλά και τα τελευταία 20 χρόνια. Από τα 1.133 περιστατικά που καταγράφηκαν την τελευταία 20ετία, μοιραία κατάληξη ειχαν τα 68. Σημειώνονταν κάθε χρόνο από 32 περιστατικά μέχρι 108 με εξαίρεση τα χρόνια της πανδημίας: από το 2020 μέχρι και το 2022 λόγω της καραντίνας, της μάσκας και του κλεισίματος των σχολείων, σημειώθηκαν μόλις 4 κρούσματα κατ΄έτος και κανένας θάνατος. Εν συνεχεία το πρόβλημα επανεμφανίσθηκε, με 23 κρουσματα το 2023. Φέτος δεν μπορούμε να ξέρουμε πώς θα εξελιχθεί η κατάσταση, καθώς 14 περιστατικά μέσα σε δυόμισι μήνες θεωρούνται πολλά. Ο πίνακας του ΕΟΔΥ δείχνει την πορεία των κρουσμάτων από το 2004 και μετά:

Οι ηλικίες που είναι πιο ευάλωτες στο νόσημα, είναι οι παιδικές. Ο κατωτέρω πίνακας δείχνει τη συχνότητα της νόσου ανά 100.000 άτομα της ίδιας ηλικιακής ομάδας.

Τα περισσότερα κρούσματα βακτηριακής μηνιγγίτιδας (δεν περιλαμβάνονται οι ιογενείς ούτε οι μηνιγγίτιδες που προκαλούνται από στρεπτόκοκκο ή πνευμονιόκοκκο) στη χώρα σημειώθηκαν από το 1998 μέχρι το 2003, στην στήλη N. Meningitis. Σημαντικό ρόλο έπαιξε έκτοτε και το εμβόλιο που εν συνεχεία μπήκε στη ζωή των παιδιών, χωρίς να σώνει από όλες τις μορφές της νόσου, αλλά εμφανώς να μειώνει σημαντικά την επίπτωσή της: