Reuters: Η Τουρκία γυρίζει την πλάτη στο φυσικό αέριο — Επενδύει σε ήλιο, άνεμο και πυρηνικά

Η εκρηκτική ανάπτυξη της ηλιακής ενέργειας ώθησε τον περασμένο μήνα την παραγωγή ηλεκτρικού ρεύματος από ηλιακά πάνω από εκείνη από μονάδες φυσικού αερίου για πρώτη φορά, ενώ το πρώτο πυρηνικό εργοστάσιο της χώρας πρόκειται να αρχίσει την παραγωγή μέσα στους επόμενους μήνες. Η Τουρκία επίσης αναπτύσσει επιθετικά μεγάλης κλίμακας μπαταρίες για την αποθήκευση πλεονάζουσας ενέργειας από αιολικά και ηλιακά πάρκα, ώστε να την αποδίδει στις ώρες αιχμής ζήτησης, στοχεύοντας τα 80 γιγαβατώρες (GWh) αποθηκευτικής ικανότητας έως το 2030.

Η ταχεία ανάπτυξη της ηλιακής παραγωγής – η οποία τον Ιούνιο ξεπέρασε για πρώτη φορά την παραγωγή από φυσικό αέριο – βοηθά να συγκρατηθεί η παραγωγή από ορυκτά καύσιμα. Αυτός ο συνδυασμός της αυξανόμενης καθαρής ισχύος και της επεκτεινόμενης αποθήκευσης φαίνεται να περιορίζει τη χρήση φυσικού αερίου και άλλων ορυκτών καυσίμων στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας της Τουρκίας, αφήνοντας τους αισιόδοξους της αγοράς φυσικού αερίου να αναζητούν αλλού ευκαιρίες ανάπτυξης.

Δρόμος ανάπτυξης

Η οικονομία της Τουρκίας αναπτύχθηκε με μέσο ετήσιο ρυθμό 4,7% από το 2019, πάνω από τετραπλάσιο σε σχέση με την Ευρωζώνη και σχεδόν διπλάσιο σε σχέση με την παγκόσμια οικονομία στο ίδιο διάστημα, σύμφωνα με στοιχεία της Παγκόσμιας Τράπεζας.

Η ζήτηση ηλεκτρικής ενέργειας στη χώρα εκτοξεύθηκε κατά 14% από το 2019 έως το 2024, σε έντονη αντίθεση με τη μείωση περίπου 5% της ζήτησης ηλεκτρικής ενέργειας στην Ευρωπαϊκή Ένωση την ίδια περίοδο, σύμφωνα με στοιχεία του Ember.

Η κυβερνητική δαπάνη σε υποδομές και η επέκταση της βαριάς βιομηχανίας και της μεταποίησης υπήρξαν οι βασικοί μοχλοί της ζήτησης ηλεκτρικής ενέργειας στην Τουρκία, η οποία το 2024 ξεπέρασε τις 340 τεραβατώρες (TWh), σύμφωνα με το Ember.

Η επαναμεταφορά ορισμένων βαριών βιομηχανιών από άλλες περιοχές της Ευρώπης – όπως τμήματα της παραγωγής χάλυβα και τσιμέντου από τη Γερμανία – επίσης βοήθησε να αυξηθεί η κατανάλωση ενέργειας στην Τουρκία τα τελευταία χρόνια.

Μείωση του αερίου

Παρά αυτή τη σταθερή αύξηση της χρήσης ηλεκτρικής ενέργειας, το φυσικό αέριο εκτοπίζεται από άλλες πηγές παραγωγής ρεύματος και η παραγωγή από μονάδες φυσικού αερίου μειώνεται εδώ και τρία χρόνια.

Το φυσικό αέριο έχει παίξει όλο και μικρότερο ρόλο στο μείγμα ηλεκτρικής ενέργειας της Τουρκίας την τελευταία δεκαετία, καθώς αυξήθηκαν οι καθαρές ενεργειακές πηγές.

Τα εργοστάσια άνθρακα αποτελούν τη μεγαλύτερη πηγή ηλεκτρικής ενέργειας στην Τουρκία, καλύπτοντας το 36% της ηλεκτροπαραγωγής το περασμένο έτος, σύμφωνα με το Ember.

Καθοριστικός για τη διατήρηση του άνθρακα ήταν ο φθηνός άνθρακας από τη Ρωσία, η οποία από το 2022 – λόγω των κυρώσεων μετά την εισβολή στην Ουκρανία – δυσκολεύεται να βρει πρόθυμους αγοραστές.

Για να διασφαλίσουν σταθερές αγορές από τους Τούρκους παραγωγούς ενέργειας, οι Ρώσοι εξαγωγείς άνθρακα έκαναν εκπτώσεις στις τιμές τους σε σχέση με άλλους προμηθευτές, με αποτέλεσμα να αποκτήσουν κυρίαρχο μερίδιο στις αγορές άνθρακα της Τουρκίας από το 2022.

Η Ρωσία προμήθευσε περίπου το 88% των εισαγωγών άνθρακα της Τουρκίας το 2025, σε σύγκριση με μέσο μερίδιο 24% την περίοδο 2018-2021, σύμφωνα με στοιχεία της Kpler.

Αυτή η σταθερή ροή φθηνού άνθρακα μείωσε τη ζήτηση για ακριβότερο φυσικό αέριο, με τα εργοστάσια αερίου να καλύπτουν μόλις το 19% της ηλεκτρικής ενέργειας το περασμένο έτος.
Τα υδροηλεκτρικά κάλυψαν άλλο ένα 22%, ενώ τα ηλιακά (7%) και τα αιολικά (11%) ήταν οι επόμενες μεγαλύτερες πηγές.

Στην αντεπίθεση;

Το πρώτο εξάμηνο του 2025, η παραγωγή ρεύματος από φυσικό αέριο στην Τουρκία αυξήθηκε κατά 52% σε σχέση με το πρώτο μισό του 2024, δίνοντας λόγους αισιοδοξίας στους επενδυτές του φυσικού αερίου.

Ωστόσο, τα πρόσφατα αυτά υψηλά παραμένουν κάτω από προηγούμενες «εκρήξεις» παραγωγής από αέριο, δείχνοντας ότι οι τουρκικές επιχειρήσεις ενέργειας παραμένουν επιφυλακτικές να στηριχτούν υπερβολικά στο φυσικό αέριο.

Ταυτόχρονα, οι καθαρές ενεργειακές πηγές συνεχίζουν να αυξάνονται, με την παραγωγή από ηλιακά φέτος να έχει εκτιναχθεί κατά 47% σε σχέση με πέρυσι και τη συνδυασμένη παραγωγή από ηλιακά και αιολικά να φτάνει σε νέο ρεκόρ 30% του μεριδίου ηλεκτρικής ενέργειας τον περασμένο μήνα.

Επιπλέον, ο πρώτος από τους τέσσερις προγραμματισμένους αντιδραστήρες στο πρώτο πυρηνικό εργοστάσιο της Τουρκίας απέχει μόλις λίγους μήνες από την έναρξη παραγωγής.

Όταν λειτουργήσει, το Akkuyu θα δώσει στις επιχειρήσεις κοινής ωφελείας μια νέα, καθαρή πηγή ενέργειας που μπορεί να χρησιμοποιηθεί κατά παραγγελία αντί για αέριο ή άνθρακα για την εξισορρόπηση του συστήματος.

Το μέλλον του μείγματος

Πάνω από το 85% της υπό ανάπτυξη ενεργειακής ισχύος της Τουρκίας προέρχεται από καθαρές πηγές.

Συνολικά, σχεδόν το 90% από τα περίπου 13.000 MW νέας ισχύος που κατασκευάζονται ή βρίσκονται σε προστάδιο κατασκευής προέρχονται από καθαρές ενεργειακές πηγές, σύμφωνα με το Global Energy Monitor (GEM).

Οι πυρηνικές μονάδες αποτελούν το μεγαλύτερο μέρος της νέας ισχύος που αναμένεται σύντομα (περίπου 4.800 MW), ενώ ακολουθούν τα αιολικά πάρκα (2.460 MW) και τα ηλιακά πάρκα (1.336 MW), δείχνουν τα στοιχεία του GEM.

Με μόλις 890 MW νέας ισχύος από φυσικό αέριο και 700 MW από άνθρακα να κατασκευάζονται, αυτό σημαίνει ότι οι καθαρές πηγές κυριαρχούν στο άμεσο μέλλον των τουρκικών ενεργειακών έργων και θα αποτελούν πάνω από το μισό της συνολικής ισχύος μόλις ολοκληρωθούν.

Αυτό με τη σειρά του αφήνει μικρά περιθώρια για μια διαρκή άνοδο του φυσικού αερίου στο τουρκικό ενεργειακό μείγμα, ακόμη κι αν η ανάπτυξη της ζήτησης ηλεκτρικής ενέργειας συνεχίσει να ξεπερνά τους περιφερειακούς και παγκόσμιους ρυθμούς.