Συμβούλιο Συνεργασίας του Κόλπου: Η κρίση με το Κατάρ στο επίκεντρο

Η κρίση μεταξύ του Κατάρ και τεσσάρων αραβικών χωρών αναμένεται να κυριαρχήσει στην ετήσια σύνοδο του Συμβουλίου Συνεργασίας του Κόλπου (GCC), η οποία πραγματοποιείται αύριο, Τρίτη, στη Σαουδική Αραβία, καθώς τόσο το Ριάντ όσο και η Ντόχα φαίνεται να επιθυμούν να γυρίσουν σελίδα. Τον Ιούνιο του 2017 η Σαουδική Αραβία, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, το Μπαχρέιν και η Αίγυπτος διέκοψαν τις σχέσεις τους με το Κατάρ, κατηγορώντας το ότι έχει στενές σχέσεις με το Ιράν, ότι στηρίζει τη Μουσουλμανική Αδελφότητα –την οποία θεωρούν “τρομοκρατική” οργάνωση οι χώρες του Κόλπου και το Κάιρο – και τις τζιχαντιστικές οργανώσεις αλ Κάιντα και Ισλαμικό Κράτος. Η Ντόχα είχε απορρίψει τις κατηγορίες.

Η ρήξη συνοδεύτηκε από οικονομικά μέτρα, όπως το κλείσιμο των εναέριων και θαλάσσιων συνδέσεων με το Κατάρ και του μοναδικού χερσαίου συνόρου του εμιράτου με τη Σαουδική Αραβία. Προκειμένου να αποκαταστήσουν τις σχέσεις τους, οι τέσσερις χώρες ζητούσαν από το Κατάρ να κλείσει το τηλεοπτικό δίκτυο al Jazeera, που είναι γνωστό για τις επικρίσεις του εναντίον κάποιων αραβικών καθεστώτων, και μια τουρκική βάση. Όμως το Κατάρ θεώρησε ότι αυτά τα αιτήματα πλήττουν την κυριαρχία του. Η Ουάσινγκτον τελικά επενέβη στη διαμάχη επιμένοντας στη σημασία της ενότητας του Κόλπου απέναντι στο Ιράν.

Αμερικανικές πιέσεις

Έπειτα από πρωτοβουλία του Αμερικανού προέδρου Ντόναλντ Τραμπ η αμερικανική κυβέρνηση ξεκίνησε μια “εκστρατεία μέγιστης πίεσης” στην Τεχεράνη, έπειτα και από την αποχώρηση των ΗΠΑ από τη διεθνή συμφωνία του 2015 για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν. Ο Αμερικανός σύμβουλος Εθνικής Ασφάλειας Ρόμπερτ Ο’ Μπράιαν είχε δήλωσε τον Νοέμβριο ότι προτεραιότητα των ΗΠΑ ήταν να επιτραπούν σε αεροπλάνα από το Κατάρ να διέρχονται από τον εναέριο χώρο της Σαουδικής Αραβίας. Αναλυτές εκτιμούν ότι το Κατάρ, από την πλευρά του, μπορεί να ζητήσει από το al Jazeera να ρίξει τους τόνους έναντι της Σαουδικής Αραβίας. Τα ζητήματα αυτά θα βρεθούν στο επίκεντρο της συνόδου της GCC, που θα πραγματοποιηθεί στην αλ Ούλα, στο βορειοδυτικό τμήμα της Σαουδικής Αραβίας. Εκτός από τη διοργανώτρια χώρα, στο GCC συμμετέχουν το Μπαχρέιν, τα Εμιράτα, το Κατάρ, το Ομάν και το Κουβέιτ.

Ο γενικός γραμματέας του GCC Ναγιέφ Φάλαχ αλ Χαζράφ μετέβη στις 30 Δεκεμβρίου στη Ντόχα για να έχει συζητήσεις με θέμα την κρίση με τον υπουργό Εξωτερικών του Κατάρ Μοχάμεντ μπιν Αμπντελράχμαν αλ Θάνι. “(Στη σύνοδο) θα ανακοινώσουν μια προκαταρκτική συμφωνία παρουσία του εμίρη (του Κατάρ), ο οποίος μάλλον θα συμμετάσχει στη σύνοδο”, εκτίμησε ο Αντρέας Κριγκ αναπληρωτής καθηγητής στο King’s College του Λονδίνου. Αν και ο εμίρης του Κατάρ, σεΐχης Ταμίμ μπιν Χάμαντ αλ Θάνι, έχει προσκληθεί επισήμως στη σύνοδο, δεν έχει διευκρινίσει αν θα συμμετάσχει. Πολιτικές πηγές στον Κόλπο επισημαίνουν ότι είναι έτοιμη μια συμφωνία για τη διεξαγωγή νέων συνομιλιών όπως και μέτρα ανοικοδόμησης της εμπιστοσύνης, αλλά δεν φαίνεται να συμφωνούν όλες οι χώρες.

Επιφυλάξεις

Το Κάιρο και το Αμπού Ντάμπι έχουν στηρίξει επισήμως τις διαπραγματεύσεις, όμως, σύμφωνα με σαουδαραβική πηγή, τα Εμιράτα δεν θέλουν να κάνουν υποχωρήσεις απέναντι στο Κατάρ. Στις 22 Δεκεμβρίου ο υπουργός Εξωτερικών των Εμιράτων Άνουαρ Γκάργκας είχε κατηγορήσει μέσα ενημέρωσης του Κατάρ ότι “υπονομεύουν” τις προσπάθειες συμφιλίωσης. Εξάλλου το λιμενικό του Μπαχρέιν και του Κατάρ έχουν έρθει σε αντιπαράθεση αρκετές φορές τις τελευταίες εβδομάδες. Η Ντόχα κατηγόρησε την Πολεμική Αεροπορία του Μπαχρέιν ότι παραβίασε τον εναέριο χώρο του Κατάρ, σε επιστολή της προς το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ.

“Αν και τα Εμιράτα και η Σαουδική Αραβία νιώθουν υποχρεωμένα να υποχωρήσουν στις πιέσεις των ΗΠΑ, μπορούν να χρησιμοποιήσουν το Μπαχρέιν ως λόγο για να εξακολουθήσουν να δείχνουν τη δυσαρέσκειά τους απέναντι στο Κατάρ”, υπογράμμισε ο Κριγκ. Σε συνέντευξή του στις 5 Δεκεμβρίου ο Σαουδάραβας υπουργός Εξωτερικών, ο πρίγκιπας Φαϊσάλ μπιν Φαρχάν αλ Σαούντ, διαβεβαίωσε ότι επίκειται μια επίλυση στην κρίση. Το Κουβέιτ, η χώρα που διεξάγει τις περισσότερες προσπάθειες μεσολάβησης, επίσης έχει ανακοινώσει ότι όλες οι πλευρές έχουν εκφράσει την επιθυμία τους για εξεύρεση “τελικής συμφωνίας” στις πιο πρόσφατες “επωφελείς συζητήσεις”, στις οποίες συμμετείχαν και οι ΗΠΑ.