Τα fake news στην εποχή του κορονοϊού… Έρευνα του ΑΠΘ

Θύμα ψευδών ειδήσεων και παραπληροφόρησης φαίνεται να έχει πέσει ένας στους δύο πολίτες την περίοδο του κορονοϊού, σύμφωνα με έρευνα του Εργαστηρίου Ερευνητικής Δημοσιογραφίας του Τμήματος Δημοσιογραφίας και ΜΜΕ του ΑΠΘ και της Ιerax analytics. Στο επίκεντρο, βρέθηκε η σχέση του κοινού με τα ΜΜΕ και την ενημέρωση, τόσο πριν από την υγειονομική κρίση, αλλά και στη διάρκειά της.

Η πρώτη φάση της έρευνας διενεργήθηκε μετά το δεύτερο 15θήμερο του Μαρτίου και η δεύτερη στα μέσα Απριλίου. Και οι δύο έρευνες έγιναν διαδικτυακά, σε δείγμα 1.300 συμμετεχόντων και άνω των 17 ετών, η κάθε μία. Σύμφωνα με τα ευρήματα, θύμα τερατολογιών έχει πέσει το 50% των ερωτηθέντων, οι οποίοι, επιπροσθέτως, είτε δεν το αντελήφθησαν, είτε δεν θέλουν να το παραδεχθούν. Επίσης αρκετοί, σε ποσοστό 39 με 40%, προώθησαν μέσω διαδικτύου και σε φίλους, διευρύνοντας κατ αυτόν τον τρόπο τη διάδοση του ψέματος με γεωμετρικό ρυθμό.

Ακόμη, το 27% κατέβασε ή έσβησε την αναφορά από το λογαριασμό του, το 21% έκανε ανάρτηση ότι η είδηση ήταν ψευδής, το 11% έστειλε μήνυμα στο μέσο για να τους ενημερώσει σχετικά , ενώ ποσοστό 37% απάντησε ότι δεν προχώρησε σε κάποια ενέργεια. Όπως προκύπτει από τα δεδομένα, το ζήτημα της παραπληροφόρησης είναι υψηλό ειδικά κατά την πρώτη φάση του εγκλεισμού, με το 62% των ερωτηθέντων να δηλώνουν ότι έχουν επηρεαστεί, ενώ στη δεύτερη το αντίστοιχο ποσοστό φθάνει στο 50%.

Ο αναλυτής και υπεύθυνος ερευνών της ierax analytics, Χάρης Λαλάτσης, με αφορμή τη συγκεκριμένη έρευνα, μίλησε στον Αθήνα 9.84 και στον Άρη Τόλιο. «Τα fake news έχουν εξελιχθεί. Αρχικά, ήταν προφανή και σχεδόν άμεσα αναγνωρίσιμα, λόγω των κακής ποιότητας φωτογραφιών που είχαν, των ορθογραφικών λαθών κλπ.Τώρα όμως, βγαίνουν και από ανθρώπους σε υψηλές θέσεις, όπως ο Αμερικανός Πρόεδρος Ντόναλντ Τράμπ, ενώ είναι και εκλεπτυσμένα, με αποτέλεσμα να μην μπορεί κανείς να τα αντιληφθεί εύκολα. Αυτή είναι η παγίδα».

Σε ερώτηση αν θα ήταν χρήσιμο να διαμορφωθεί ένα Παρατηρητήριο από την Πολιτεία ή από κάποιον άλλο φορέα για τις ψεύτικες ειδήσεις που διακινούνται ειδικά στις τωρινές συνθήκες του κορονοϊού, ο κ Λαλάτσης απάντησε θετικά, με την επισήμανση ότι «όσο χαλαρώνουν τα μέτρα για τον covid-19, τόσο πιο επικίνδυνα γίνονται τα σενάρια συνωμοσίας και τα fake news».

Όπως είπε: “Από το Τμήμα Δημοσιογραφίας του ΑΠΘ έχουν γίνει ενέργειες, που αποτελούν και το λόγο της αφιλοκερδούς συνεργασίας μας ώστε να στηριχθεί αυτή την προσπάθεια και να μπορέσει αυτή η μελέτη να οδηγήσει σε επιστημονικές δημοσιεύσεις, ενδεχομένως και στη δημιουργία ενός Παρατηρητηρίου, όπου επιστήμονες γύρω από τη Δημοσιογραφία και την Επικοινωνία θα μπορούν να υποστηρίξουν την καταπολέμηση των fake news». Τέλος, ο κ Λαλάτσης εκτίμησε ότι « τα ελληνικά Πανεπιστήμια έχουν κάνει καλές κινήσεις προς αυτή την κατεύθυνση. Και το θέμα πρέπει να μας απασχολήσει ως κοινωνία, διότι όσο χαλαρώνουν τα μέτρα για τον κορονοϊό, τόσο πιο επικίνδυνα θα γίνονται τα fake news και η συνωμοσιολογία.»