Τα σοβαρά προβλήματα του νέου Ουκρανού προέδρου

Επί μία εικοσαετία διακωμωδούσε στην σκηνή την ουκρανική πολιτική. Η μοναδική του πολιτική εμπειρία είναι ότι έπαιξε τον ρόλο του προέδρου σε τηλεοπτική σειρά. Ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι, που εκτοξεύθηκε στην προεδρία της Ουκρανίας έπειτα από την σαρωτική του νίκη στις χθεσινές προεδρικές εκλογές, θα έλθει αντιμέτωπος με τρεις πολύ σοβαρές προκλήσεις, με τρομερούς συνομιλητές, όπως ο Βλαντίμιρ Πούτιν, το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο ή μία εχθρική πολιτική τάξη.

Άλλωστε, ήταν το κύριο επιχείρημα του αντιπάλου του, του απερχόμενου προέδρου Πέτρο Ποροσένκο: ένας ηθοποιός χωρίς πείρα δεν μπορεί να κάνει πόλεμο με την Ρωσία. Ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι κληρονομεί μία πενταετή σύρραξη που έχει αφήσει 13.000 νεκρούς σε πέντε χρόνια, η οποία στερεί από την Ουκρανία τον έλεγχο της ανθρακοφόρας και βιομηχανικής κοιλάδας του Ντονμπάς και ενός τμήματος των συνόρων της με την Ρωσία.

Το Κίεβο και οι δυτικές χώρες κατηγορούν την Μόσχα ότι υποστηρίζει στρατιωτικά τους φιλορώσους αυτονομιστές που ελέγχουν αυτές τις περιοχές, πράγμα που διαψεύδουν οι ρωσικές αρχές, παρά τις περί του αντιθέτου διαπιστώσεις πληθώρας μέσων ενημέρωσης.

Οι συμφωνίες του Μινσκ, των αρχών του 2015, που φέρουν τις υπογραφές του Παρισιού, του Βερολίνου και της Μόσχας, επέτρεψαν την μείωση της έντασης των συγκρούσεων, αλλά δεν έφεραν το τέλος της σύρραξης, ούτε πολιτική λύση.

Χθες, ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι υποσχέθηκε την επανεκκίνηση της ειρηνευτικής διαδικασίας, αφού κατά τη διάρκεια της προεκλογικής του εκστρατείας παρουσίασε την ιδέα της συμμετοχής των Ηνωμένων Πολιτειών ή του Ηνωμένου Βασιλείου στην ειρηνευτική διαδικασία. Θέλει να συνομιλήσει με τον Πούτιν, αλλά λέει ότι παραμένει αμετακίνητος: τα εδάφη αυτά θα πρέπει να επιστρέψουν στον πλήρη έλεγχο του Κιέβου, χωρίς ειδικό καθεστώς.

Για τον πολιτικό επιστήμονα Μίκολα Νταβιντιούκ, αντί μίας στρατιωτικής λύσης, «θα προσπαθήσει πάση θυσία είτε να κλείσει συμφωνίες προσωπικά με τον Πούτιν είτε να χρησιμοποιήσει πολιτικο-διπλωματικές μεθόδους με την βοήθεια της Ευρωπαϊκής Ενωσης και των Ηνωμένων Πολιτειών.

Θέλοντας να απλώσει το χέρι στους πληθυσμούς που ζουν στα εδάφη αυτά, ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι υποσχέθηκε στο τέλος της εκστρατείας του ένα «πόλεμο ενημέρωσης» με στόχο να τους πείσει ότι η Ουκρανία τούς έχει ανάγκη, όπως εκείνοι έχουν ανάγκη την Ουκρανία. Μία κίνηση που θα συνοδευθεί από ανθρωπιστικά μέτρα προς τις περιοχές αυτές.

Στο χείλος της οικονομικής καταστροφής , η Ουκρανία έλαβε το 2014 πρόγραμμα δυτικής βοήθειας από το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο. Ομως οι πιστώσεις αποδεσμεύονταν στάγδην εξαιτίας της δυσκολίας υιοθέτησης ορισμένων μέτρων λιτότητας ή κατά της διαφθοράς που απαιτήθηκαν. Η καταβολή της επόμενης δόσης της οικονομικής βοήθειας αναμένεται να γίνει σε δύο μήνες, αλλά παραμένει στον αέρα.

«Τα επόμενα τρία χρόνια, η Ουκρανία θα πρέπει να αποπληρώσει δημόσιο χρέος ύψους 20 δισεκατομμυρίων δολαρίων και πραγματικά δεν ξέρουμε με ποιον τρόπο θα γίνει αυτό», προειδοποιεί ο Ολεξάντρ Παράτσι, αναλυτής της τράπεζας Concorde Capital, υπογραμμίζοντας την κρίσιμης σημασίας ανάγκη της συνέχισης της συνεργασίας με το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο.

Μένει να φάνει αν ο νέος πρόεδρος θα καταφέρει να πείσει τον πληθυσμό για την ανάγκη εφαρμογής μέτρων λιτότητας, σε μία από τις φτωχότερες χώρες της Ευρώπης και την ώρα που η Ουκρανία δεν έχει συνέλθει ακόμη από τη οικονομική κατάρρευση της περιόδου 2014-2015.

Ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι έχει επιμείνει ότι πρόθεσή του είναι να βελτιώσει τις συνθήκες ζωής των συμπατριωτών του και να σταματήσει την αιμορραγία του εργατικού δυναμικού προς γειτονικές της χώρες της Ευρωπαϊκής Ενωσης.

Ο Ζελένσκι εμφανίζεται πολύ κατηγορηματικός απέναντι στην διαφθορά, η καταπολέμηση της οποίας αποτελεί απαίτηση των Δυτικών που δεν έχουν κρύψει την αγανάκτησή τους τα τελευταία χρόνια απέναντι στην απουσία αποτελεσμάτων κατά της μάστιγας αυτής. Ο Ζελένσκι έχει επίσης ζητήσει τις υπηρεσίες του Ολεξάντρ Ντάνιλιουκ, πρώην υπουργού Οικονομικών που χαίρει εκτίμησης στους χρηματοοικονομικούς κύκλους.

Πολύ σύντομα, ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι κινδυνεύει να βρεθεί μπροστά σε μία πολύ δύσκολη οικονομική κατάσταση. Τρεις ημέρες πριν από τον δεύτερο γύρο των προεδρικών εκλογών, η δικαιοσύνη ακύρωσε την διάσωση στο τέλος του 2016 της μεγαλύτερης ουκρανικής τράπεζας, της PrivatBank, όπου βρίσκεται το μεγαλύτερο μέρος των οικονομιών των Ουκρανών. Οι πιστωτές του Κιέβου γνωστοποίησαν ότι παρακολουθούν από κοντά το ζήτημα που θεωρούν ότι αποτελεί κλειδί για την εξυγίανση της οικονομίας της χώρας.

Εχθρική πολιτική τάξη

Για τον πολιτικό επιστήμονα Μίκολα Νταβιντιούκ, «ο πρώτος και σημαντικότερος κίνδυνος δεν προέρχεται από τον στρατό ή τον πόλεμο, αλλά από την συγκρότηση της κυβέρνησής του».

Αν και δηλώνει ότι θέλει να εκσυγχρονίσει την εξουσία εισάγοντας μία διαδικασία καθαίρεσης, μετακομίζοντας από την προεδρία σε ένα «open space» ή επιμένοντας ότι θα ταξιδεύει με κανονικές πτήσεις, ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι δεν διαθέτει κοινοβουλευτική πλειοψηφία για να σχηματίσει κυβέρνηση.

Οι βουλευτικές εκλογές είναι προγραμματισμένες για τις 27 Οκτωβρίου, που στην ουκρανική πολιτική ζωή ισοδυναμεί με τη αιωνιότητα. Η πρόωρη διεξαγωγή τους είναι νομικά περιπεπλεγμένη. «Ο Ζελένσκι θα έχει μεγάλη δυσκολία να εξασφαλίσει την υποστήριξη του κοινοβουλίου», το οποίο θα είναι «πολύ εχθρικό» προς αυτόν, εκτιμά ο Ανατόλι Οκτισιούκ του κέντρου αναλύσεων Democracy House.

Αλλη δυσκολία που θα αντιμετωπίσει, κατά τον ίδιο, «οι σχέσεις με τους ολιγάρχες», που είναι πολύ ισχυροί στην Ουκρανία, και πρώτα από όλα με τον Ιγκορ Κολομόισκι, αντίπαλο του Πέτρο Προσένκο που κατηγορήθηκε ότι κίνησε την υποψηφιότητα του Βολοντίμιρ Ζελένσκι.