Το ΕΕΔΑ θεωρεί παράνομο να χαρακτηρίζονται "ξένοι πράκτορες" τα μέσα ενημέρωσης που χρηματοδοτούνται από το εξωτερικό

Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΔΔΑ) ασχολήθηκε με τη νομοθεσία που έχει περάσει στη Ρωσία και στη Γεωργία, σύμφωνα με την οποία τα μέσα ενημέρωσης που χρηματοδοτούνται σε ποσοστό ανώτερο του 20% από το εξωτερικό, εξυπηρετούν ξένα συμφέροντα και λειτουργούν ως ξένοι πράκτορες. Το ΕΔΔΑ έκρινε ότι «ο νόμος είναι αυθαίρετος και καλλιεργεί κλίμα δυσπιστίας».

Στο ΕΔΔΑ προσέφυγαν 107 ΜΚΟ καταγγέλλοντας τον νόμο στη Ρωσία. Σύμφωνα με την απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, «η τρέχουσα νομοθεσία στιγματίζει κάποια μέσα, είναι παραπλανητική και εφαρμόζεται με πάρα πολύ ευρύ και ασαφή τρόπο. Στόχος της είναι να τιμωρεί και να εκφοβίζει και όχι να απαντά σε μια ανάγκη για διαφάνεια ή σε νόμιμες αξιώσεις για την εθνική ασφάλεια».

Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο με έδρα το Στρασβούργο κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η ρωσική νομοθεσία περί ξένων πρακτόρων «παραβιάζει την αρχή της ελευθερίας της έκφρασης, την ελευθερία του συνέρχεσθαι και τον σεβασμό στην ιδιωτική και την οικογενειακή ζωή». Η ΜΚΟ που κινησαν το θέα είναι μεταξύ άλλων η International Memorial και το Κέντρο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων Memorial, το Radio Free/Europe/ Radio Liberty, μια ουκρανο-ισραηλινή εταιρεία και πολλές άλλες. Προσέφυγαν κατά της νομοθεσίας επειδή εμπίπτουν σε αυτή την κατηγορία και όταν αναρτούν ειδήσεις υποχρεούνται στη Ρωσία να αναφέρουν σε μπάνερ κάτω από κάθε είδηση τρεις αράδες που αναφέρουν ότι «Σύμφωνα με το υπουργείο Δικαιοσύνης αυτό το μέσον εκπροσωπεί ξένα συμφέροντα». Όταν δεν βάζουν το μπάνερ, πληρώνουν πρόστιμο.

Οι ενάγοντες αναφέρθηκαν εξάλλου και στις σοβαρές οικονομικές επιπτώσεις της νομοθεσίας, εξαιτίας των οποίων κάποιες ΜΚΟ, ανάμεσά τους το International Memorial και το Κέντρο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων Memorial, τελικά έκλεισαν λόγω οικονομικής δυσπραγίας. Οι ΜΚΟ που κίνησαν το θέμα θεωρούν ότι η νομοθεσία εντάσσεται στο πλαίσιο μιας συστηματικής εκστρατείας του ρωσικού κράτους κατά των μέσων ενημέρωσης που επικρίνουν την κυβέρνηση. Η Κάτω Βουλή του ρωσικού κοινοβουλίου, η Δούμα, υιοθέτησε το 2022 πολλές τροποποιήσεις βάσει των οποίων η Ρωσία δεν είναι υποχρεωμένη να εφαρμόζει τις αποφάσεις του ΕΔΔΑ που εκδίδονται μετά τον αποκλεισμό της Μόσχας από το Συμβούλιο της Ευρώπης. Στη Ρωσία και στη Γεωργία οι νόμοι αυτοί θεσπίστηκαν επειδή οι κυβερνήσεις, όπως ανακοίνωσαν «οι οργανώσεις αυτές διασπείρουν ειδήσεις που παραπλανούν τους πολίτες και υποκινούνται από ξένα συμφέροντα για τον επηρεασμό της κοινής γνώμης της χώρας». Το ΕΕΔΑ είναι διεθνές δικαστήριο του Συμβουλίου της Ευρώπης και ιδρύθηκε για να ερμηνεύει την Ευρωπαϊκή Σύμβαση Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και εδρεύει στο Στρασβούργο της Γαλλίας. Οι δικαστές εκλέγονται από την Κοινοβουλευτική Συνέλευση του Συμβουλίου της Ευρώπης.