Το σχέδιο της «ΝΙΚΗΣ» για την αποκατάσταση της θεσμικής εμπιστοσύνης

Σε μία εποχή όπου τα δεδομένα μας ταξιδεύουν γρηγορότερα από εμάς, η εμπιστοσύνη του πολίτη δεν είναι απλώς μια θεσμική ανάγκη, αλλά προϋπόθεση Δημοκρατίας.

Η Ελλάδα, που ιστορικά κινείται με χαμηλά επίπεδα εμπιστοσύνης προς τους θεσμούς, βλέπει σήμερα ένα ακόμη βαθύτερο ρήγμα, μία γενική δυσπιστία απέναντι στο κράτος που καλείται να διαχειριστεί το πιο προσωπικό και ατομικό στοιχείο του πολίτη, δηλαδή τα ψηφιακά του δεδομένα.

Κι εδώ ακριβώς καταθέτει η «ΝΙΚΗ» ένα ολοκληρωμένο πλαίσιο προτάσεων που δεν περιορίζεται σε ευχολόγια, αλλά ζητά πρακτικές αλλαγές.

Στόχος; Να γίνει ο πολίτης συμμέτοχος, όχι θεατής. Να γνωρίζει, όχι να υποθέτει. Και κυρίως να ξέρει ότι κάποιος λογοδοτεί.

Πρώτος άξονας είναι μία εποπτεία που λειτουργεί.

Η Αρχή Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα παραμένει χρόνια αποδυναμωμένη. Μικροί πόροι, περιορισμένο προσωπικό και χαμηλή συνεργασία με την κοινωνία των πολιτών δημιουργούν ένα κενό ελέγχου.

Η «ΝΙΚΗ» προτείνει αναβάθμιση πόρων και θεσμική υποστήριξη. Όχι απλώς για να υπάρχει η Αρχή, αλλά για να λειτουργεί. Προτείνει επίσης ένα άνοιγμα προς την κοινωνία, ώστε η εποπτεία να μην είναι υπόθεση μόνο των ειδικών, αλλά και των πολιτών που επηρεάζονται.

Δεύτερος άξονας είναι μία πραγματική ψηφιακή διαφάνεια.

Όχι νόμοι με παραπομπές σε γενικούς κανονισμούς, όχι αλγόριθμοι που αποφασίζουν χωρίς εξήγηση, ούτε μια διοίκηση που απαντά πως: «αυτό έβγαλε το σύστημα».

Η πρόταση είναι απλή: όπου χρησιμοποιείται τεχνητή νοημοσύνη ή αυτοματοποιημένη λήψη αποφάσεων, ο πολίτης πρέπει να γνωρίζει με καθαρό τρόπο σε τι στηρίχθηκε η απόφαση. Από την υγεία μέχρι την οδηγική συμπεριφορά, δεν μπορεί η τεχνολογία να αντικαθιστά τον άνθρωπο. Να βοηθά; ναι. Να αποφασίζει; όχι.

Τρίτος άξονας είναι η πολιτική ακεραιότητα.

Όταν δεν ξέρεις ποιος χρηματοδοτεί ποιον, δεν ξέρεις ποιος επηρεάζει τι. Η «ΝΙΚΗ» ζητά ηλεκτρονική διαφάνεια στη χρηματοδότηση των κομμάτων, δυνατότητα επώνυμης ή ανώνυμης καταγγελίας και δημόσιες αναρτήσεις αποτελεσμάτων ελέγχων. Όχι απλώς πειθαρχία, αλλά φωτισμό. Η διαφάνεια δεν θεραπεύει τα πάντα, αλλά αποτρέπει πολλά.

Στον πυρήνα των προτάσεων υπάρχει μια ουσιαστική παραδοχή: ο πολίτης έχει δικαίωμα να γνωρίζει πού βρίσκονται τα δεδομένα του, ποιος τα επεξεργάζεται, γιατί και πώς. Αν δεν υπάρχει εμπιστοσύνη, δεν υπάρχει συναίνεση. Και αν δεν υπάρχει συναίνεση, το κράτος χάνει ηθική νομιμοποίηση, ακόμα κι αν έχει τυπική.

Ο ψηφιακός μετασχηματισμός δεν είναι ουδέτερος. Μπορεί να γίνει εργαλείο ελευθερίας ή επιτήρησης. Η «ΝΙΚΗ» δεν ζητά να σταματήσει η πρόοδος. Ζητά να μην προχωρήσει χωρίς φρένα. Ζητά μια ασπίδα για τον πολίτη και όχι ένα αόρατο δίχτυ ελέγχου.

Και ίσως αυτή είναι η ουσία: η τεχνολογία μπορεί να υπηρετήσει τον άνθρωπο, αρκεί να θυμηθούμε ότι ο άνθρωπος προηγείται.

Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ