Τουρκικά ΜΜΕ: «Ο Χάφταρ είναι απελπισμένος: Η Τουρκία καθίσταται απόλυτη δύναμη στη Λιβύη»

Η Βουλή των Αντιπροσώπων, με έδρα την ανατολική Λιβύη και πιστή στον Χάφταρ, φέρεται να μελετά την πιθανότητα αποδοχής του τουρκο-λιβυκού μνημονίου, το οποίο προσφέρει σημαντική πρόσβαση σε θαλάσσια οικονομική ζώνη της Μεσογείου. Το εν λόγω μνημόνιο είχε προκαλέσει έντονες αντιδράσεις κατά την υπογραφή του, καθώς παρακάμπτει χώρες όπως η Ελλάδα, η Κυπριακή Δημοκρατία και η Αίγυπτος, οι οποίες το είχαν χαρακτηρίσει παράνομο και αντίθετο με το Διεθνές Δίκαιο της Θάλασσας, υποστηρίζοντας ότι παραβιάζει την κυριαρχία τους.

Ο Πρόεδρος της Βουλής των Αντιπροσώπων, Ακίλε Σάλεχ, είχε αρχικά απορρίψει τη συμφωνία ως άκυρη, επικαλούμενος το γεγονός ότι δεν είχε επικυρωθεί από το κοινοβούλιο και παραβίαζε την κυριαρχία της Λιβύης. Ωστόσο, σύμφωνα με πρόσφατες πληροφορίες, η Βουλή εξετάζει την επανεξέταση της συμφωνίας, γεγονός που υποδηλώνει πιθανή αναθεώρηση της μέχρι πρότινος στάσης της Ανατολικής Λιβύης.

Η υπογραφή της θαλάσσιας συμφωνίας Τουρκίας–Λιβύης πραγματοποιήθηκε σε περίοδο έντονων συγκρούσεων, καθώς οι δυνάμεις του Χάφταρ επιχειρούσαν την κατάληψη της Τρίπολης. Τότε, η GNA υπέγραψε επίσης συμφωνία στρατιωτικής συνεργασίας με την Τουρκία, γεγονός που επέτρεψε στην Άγκυρα να παρέμβει στρατιωτικά για την υπεράσπιση της λιβυκής πρωτεύουσας.

Από εχθρός, στρατηγικός εταίρος

Ο Tim Eaton, ανώτερος ερευνητής του Chatham House για τη Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική, δήλωσε στο The New Arab πως η συμφωνία είχε αρχικά πολιτικό χαρακτήρα, ωστόσο, η Τουρκία έκτοτε επέκτεινε την επιρροή της στην ανατολική Λιβύη και έχει αναπτύξει ευρύ πλέγμα σχέσεων.

«Αυτή η μεταστροφή αντανακλά μια νέα πολιτική πραγματικότητα: Η Τουρκία πλέον δεν θεωρείται εχθρός από την Ανατολή, αλλά ισχυρός εταίρος», ανέφερε χαρακτηριστικά.

Η πιθανή αναθεώρηση της στάσης του Χάφταρ και των συμμάχων του απέναντι στο τουρκο-λιβυκό μνημόνιο θα μπορούσε να οδηγήσει σε εναρμόνιση της Ανατολικής Λιβύης με τις διεκδικήσεις της Άγκυρας στη Μεσόγειο. Κατά τον Eaton, η αλλαγή αυτή δεν είναι απλώς συγκυριακή, αλλά εντάσσεται σε μια διαχρονική στρατηγική της Τουρκίας για βελτίωση των σχέσεών της με τους ανατολικούς δρώντες της Λιβύης.

Παρότι η ανατολική Λιβύη διατηρούσε μέχρι πρότινος στενούς δεσμούς με την Αίγυπτο και τα ΗΑΕ, τα τελευταία χρόνια οι σχέσεις Χάφταρ–Άγκυρας έχουν αρχίσει να εξομαλύνονται.

Στρατηγική εδραίωση της Τουρκίας στη Λιβύη

Η Τουρκία έχει ενισχύσει τη συνεργασία της με τις αρχές της ανατολικής Λιβύης το τελευταίο διάστημα. Τον Απρίλιο, ο γιος του Χάφταρ, Σαντάμ, έγινε δεκτός στην Άγκυρα από τον Τούρκο υπουργό Άμυνας και ανώτατους στρατιωτικούς αξιωματούχους. Η επίσκεψη αυτή θεωρείται ως ορόσημο της στρατηγικής μεταστροφής της Τουρκίας από το τέλος των εχθροπραξιών το 2020 και μετά.

Παράλληλα, τουρκικές κατασκευαστικές εταιρείες έχουν επιστρέψει σταδιακά στη Βεγγάζη, υπογράφοντας συμβάσεις με το Ταμείο Ανασυγκρότησης και Ανάπτυξης της Λιβύης, υπό τον έλεγχο του Χάφταρ. Επιπλέον, το τουρκικό προξενείο στη Βεγγάζη επαναλειτούργησε στα τέλη του 2023, γεγονός που ερμηνεύεται ως ένδειξη βαθύτερης γεωοικονομικής και γεωπολιτικής διείσδυσης της Άγκυρας στην περιοχή.

«Οι δύο πλευρές φλερτάρουν», δήλωσε ο Anas El Gomati, διευθυντής του Ινστιτούτου Sadeq στην Τρίπολη, προσθέτοντας ότι πρόκειται περισσότερο για μια προσπάθεια ασφάλισης συμφερόντων της Τουρκίας σε περίπτωση πολιτικής αστάθειας στη Δύση, παρά για ουσιαστική σύγκλιση.

Ο Χάφταρ, μέσω των Λιβυκών Αραβικών Ενόπλων Δυνάμεων (LAAF), έχει καταφέρει να ελέγχει μεγάλο μέρος της ανατολικής και νότιας Λιβύης – περιοχές πλούσιες σε ενεργειακούς πόρους. Αντίθετα, το δυτικό στρατόπεδο –παρότι φιλοτουρκικό– χαρακτηρίζεται από κατακερματισμό και έλλειψη συνοχής.

Αυτό επιτρέπει στην Τουρκία να διατηρεί σχέσεις και με τα δύο στρατόπεδα, αναγνωρίζοντας εμμέσως τον ρόλο του Χάφταρ ως θεσμικού στρατιωτικού παράγοντα, ενώ ταυτόχρονα ενισχύει τη θέση της σε όλο το λιβυκό γεωπολιτικό φάσμα.

Η Τουρκία ως ηγετική περιφερειακή δύναμη

Οι τουρκικές πρωτοβουλίες στη Λιβύη ερμηνεύονται από παρατηρητές ως μια προσπάθεια να μειωθεί η επιρροή της Ελλάδας και της Αιγύπτου στην Ανατολική Μεσόγειο, ιδίως όσον αφορά τα ενεργειακά κοιτάσματα και τις θαλάσσιες ζώνες.

Η απόφαση των λιβυκών αρχών να επανεξετάσουν το τουρκο-λιβυκό μνημόνιο θεωρείται ότι θα ενισχύσει περαιτέρω τις θέσεις της Άγκυρας, τόσο σε γεωστρατηγικό όσο και σε ενεργειακό επίπεδο, παγιώνοντας τον ρόλο της ως ναυτική υπερδύναμη στην περιοχή.

Η Τουρκία, επωφελούμενη από τις πολιτικές διαιρέσεις της Λιβύης, επιχειρεί να εγκαθιδρύσει σταθερή παρουσία σε Ανατολή και Δύση, εξασφαλίζοντας τα συμφέροντά της και καθιερώνοντας τον εαυτό της ως αναντικατάστατο περιφερειακό παράγοντα στην ευρύτερη περιοχή της Μεσογείου.