Τούρκοι αναλυτές για τις σχέσεις με τις ΗΠΑ, τα F-35 και τις αμερικανικές κυρώσεις

Επεσήμαναν ότι, παρά το θετικό κλίμα των πρόσφατων συνομιλιών μεταξύ του Αμερικανού Γερουσιαστή Marco Rubio και του Τούρκου ΥΠΕΞ Hakan Fidan, η άρση των κυρώσεων CAATSA και η επιστροφή της Τουρκίας στο πρόγραμμα των F-35 προσκρούουν σε νομικούς περιορισμούς.

Η ισχύουσα νομοθεσία CAATSA προβλέπει ότι οι κυρώσεις αίρονται μόνο εάν η Τουρκία απομακρύνει τους S-400 από το έδαφός της.
Η Άγκυρα επιδιώκει να αλλάξει αυτή τη διατύπωση, προτείνοντας εναλλακτικά τη διατήρηση των S-400 σε μη λειτουργική κατάσταση, ώστε να ικανοποιηθεί η Ουάσινγκτον χωρίς την πλήρη απόσυρση του συστήματος.

Διαφωνία Τουρκίας για εξαίρεση waiver

Στο αμερικανικό νομικό πλαίσιο, ο Πρόεδρος των ΗΠΑ μπορεί να παραχωρήσει εξαίρεση (waiver) στις κυρώσεις, αλλά η Τουρκία απορρίπτει αυτή τη λύση. Η Άγκυρα θεωρεί ότι η προσωρινή εξαίρεση δεν εγγυάται μακροπρόθεσμη σταθερότητα, καθώς μελλοντικές πολιτικές αλλαγές στις ΗΠΑ θα μπορούσαν να οδηγήσουν στην εκ νέου επιβολή κυρώσεων.

Για τη μόνιμη άρση των κυρώσεων και την επανένταξη στο πρόγραμμα των F-35 απαιτείται η συναίνεση του Κογκρέσου των ΗΠΑ.
Παρά το γεγονός ότι δεν υπάρχει έντονη δημόσια αντίδραση για τον İmamoğlu από τους Δημοκρατικούς, στο Κογκρέσο υπάρχει αυξημένη ανησυχία για τις εξελίξεις στην Τουρκία. Ο Trump θα χρειαστεί επίσης τη στήριξη του Κογκρέσου για να προωθήσει οποιαδήποτε ρύθμιση σχετικά με τις κυρώσεις.

Ο ρόλος του Ισραήλ

Σύμφωνα με τον αναλυτή Güvenç, η απομάκρυνση της Τουρκίας από το πρόγραμμα των F-35 εξυπηρετεί τα συμφέροντα δύο κρατών: του Ισραήλ και της Ελλάδας. Το Ισραήλ, ως ο μοναδικός χρήστης των F-35 στην ευρύτερη περιοχή, αντιτίθεται στην ενίσχυση της Τουρκίας με προηγμένα αεροσκάφη, καθώς αυτό θα διατάρασσε την ισορροπία δυνάμεων. Αντίστοιχα, η Ελλάδα είχε ζητήσει περιορισμούς στη χρήση των F-16 που θα προμηθευτεί η Τουρκία, ώστε να μην παραβιάζονται τα ελληνικά κυριαρχικά δικαιώματα στο Αιγαίο.

Όπως ανέφερε ο αναλυτής Özbek, είναι πιθανό να επιβληθούν πολιτικοί όροι σε ενδεχόμενη πώληση των F-35 στην Τουρκία, όπως:

• Απαγόρευση χρήσης τους εναντίον του Ισραήλ.
• Απαγόρευση πτήσεων στον εναέριο χώρο της Συρίας.

Ο Güvenç εξέφρασε επιφυλάξεις για το κατά πόσο η Τουρκία χρειάζεται πλέον τα F-35, δεδομένων των τεχνολογικών και γεωπολιτικών εξελίξεων. Αναφέρθηκε επίσης στην πιθανότητα η Τουρκία να χρησιμοποιήσει τους S-400 για ασκήσεις, κατά το πρότυπο της Ελλάδας με τους S-300.

Οι S-400

Η Ουάσινγκτον φέρεται να εξετάζει ως ελάχιστη αποδεκτή λύση την αποθήκευση των S-400 σε μη λειτουργική κατάσταση στη βάση του Ιντζιρλίκ, αντί της πλήρους απομάκρυνσής τους από την Τουρκία. Ο Güvenç παρομοίασε τη δυνητική αυτή ρύθμιση με το σύστημα διπλού κλειδιού που ίσχυε για τα αμερικανικά πυρηνικά όπλα στον Ψυχρό Πόλεμο.

Οι συνομιλίες Τουρκίας-ΗΠΑ για την άρση των κυρώσεων CAATSA και την επιστροφή στα F-35 συνεχίζονται, αλλά συναντούν νομικά και πολιτικά εμπόδια. Η Άγκυρα προσπαθεί να τροποποιήσει τη διατύπωση των κυρώσεων, ώστε να διατηρήσει τους S-400 χωρίς να τους απομακρύνει από το έδαφός της. Το Ισραήλ και η Ελλάδα ασκούν επιρροή στην αμερικανική πολιτική έναντι της Τουρκίας, ενώ οι ΗΠΑ εξετάζουν τη λύση της αποθήκευσης των S-400 στο Ιντζιρλίκ ως συμβιβαστική πρόταση.