Βαρθολομαίος: Σιωπή και προσευχή, το διαχρονικό μήνυμα του Αγίου Όρους προς το σύγχρονο κόσμο

“Αι φωτογραφίαι και η μοναχική ζωή του ‘Αθωνος έχουν ένα κοινό σημείο. Το γεγονός της σιωπής, η οποία δεν έχει μεν λόγια, αλλά δημιουργεί λόγον. Η ζωή των μοναχών διακρίνεται από την καλλιέργεια του ησυχασμού, τη σιωπή των λόγων και των παθών και της εντάσεως της προσευχής και του εσωτερικού λόγου. Δια της σιωπής των λόγων οι μοναχοί επιτυγχάνουν την ένωσίν του νου μετά της καρδίας και γεύονται το μυστήριον της του Χριστού Αποκαλύψεως και Σωτηρίας”, είπε ο κ. Βαρθολομαίος και πρόσθεσε:

“Σιωπή και προσευχή είναι το διαχρονικό μήνυμα του Αγίου Όρους προς τον σύγχρονον κόσμο. Επαναλαμβάνω, σιωπή και προσευχή είναι το διαχρονικό μήνυμα του Αγίου Όρους προς τον σύγχρονον κόσμο”.

Ο Οικουμενικός Πατριάρχης επεσήμανε ότι μέσω της φωτογραφίας όλοι “γίνονται μέτοχοι της ζωής και της αγιορειτικής εμπειρίας, της ασκήσεως και της λατρείας”, και πρόσθεσε: “Είναι τα παράθυρα του Αγίου Όρους προς τον κόσμο της γνώσεως, των ήχων και της τεχνολογίας”.

Ιδιαίτερη αναφορά έκανε ο κ. Βαρθολομαίος στο Άγιον Όρος και στη μοναδική πνευματική ακτινοβολία του σε όλον τον κόσμο.

“Η κληρονομία του Αγίου Όρους δεν είναι δυνατόν να εκτιμηθεί με τα μέτρα του κόσμου τούτου. Το Ά:γιον Όρος δεν είναι απλώς η κιβωτός μιας ανεκτιμήτου ιστορικής και πολιτιστικής κληρονομίας, αλλά το ανεκτίμητον δώρον του Αναστάντος Κυρίου εις την Μητέρα του και δι’ αυτής εις όλον τον κόσμον. Είναι κιβωτός και ελπίδα της αιωνίου και αφθάρτου ζωής. Αυτήν ακριβώς την πραγματικότητα προσπαθούν να απεικονίσουν και οι φωτογραφίες του Ιωάννη Γιαννάτου από την Ιεράν Μονήν Βατοπεδίου, εις τας οποίας δύναται κάποιος να θαυμάσει το ορατόν και κτιστόν κάλλος, συμπλεκόμενον με το αόρατον και άκτιστον…”.

Όπως είπε ο Οικουμενικός Πατριάρχης, η εργασία του φωτογράφου Ιωάννη Γιαννάτου, όπως παρουσιάζεται και στο λεύκωμα, αποτυπώνει αριστοτεχνικά πτυχές του αγιορειτικού βίου και την κληρονομιά των παλαιών περιηγητών. “Η σημερινή έκθεση εις τη Θεσσαλονίκη καθιστά το αόρατο κάλλος ορατό”, είπε ο κ. Βαρθολομαίος, τονίζοντας ότι η παρούσα έκθεση αποτυπώνει στιγμές καθημερινότητος, τη σημασία της στιγμής, όπως εξέφραζαν οι αρχαίοι σοφοί δια του παραδείγματος, υπό του Πλουτάρχου: η στιγμή χρόνου είναι πολύτιμος, καθώς μία μόνον στιγμή δύναται να καθορίσει ολόκληρον τη ζωήν.

“Απας ο βίος αποτελεί εν συγκρίσει προς την αιωνιότητα μία και μόνον στιγμή· αφετέρου, μία και μόνη στιγμή του βίου δύναται πολλάκις να καθορίσει αυτόν και την εξέλιξή του”, είπε ο Οικουμενικός Πατριάρχης και πρόσθεσε:

“Η Ιερά Μονή Βατοπεδίου έχει διακριθεί κατά τα τελευταία έτη δια την ανάδειξη της ιστορίας και του πολιτισμικού πλούτου. Οι πατέρες της μονής, υπό την πνευματικήν καθοδήγηση του οσιολογιωτάτου αρχιμανδρίτου Εφραίμ λαμπρίνουν, με την παρουσίαν των, προσφέρουν πλήρη εικόνα του μοναστικού βίου και της διαχρονικής προσφοράς προς την Εκκλησίαν και την κοινωνίαν”.

Ο Οικουμενικός Πατριάρχης ευχαρίστησε θερμά τον υφυπουργό Εσωτερικών (Μακεδονίας – Θράκης) Κώστα Γκιουλέκα για τη διοργάνωση και την υποδοχή, τους παριστάμενους υφυπουργούς, τον υφυπουργό Ανάπτυξης Σταύρο Καλαφάτη, την υφυπουργό Εργασίας Άννα Ευθυμίου, τους εκπροσώπους των τοπικών αρχών, τους ιεράρχες και τους πιστούς, και ιδιαιτέρως το ζεύγος Αθανασίου και Μαρίνας Μαρτίνου, οι οποίοι και βραβεύτηκαν από τον κ. Γκιουλέκα για τη συνολική προσφορά τους στο Άγιον Όρος, στην Εκκλησία και στην κοινωνία, λέγοντας:

“Ευχαριστούμε τον φιλάνθρωπον και λίαν αγαπητόν ημίν, εντιμολογιότατον άρχοντα Έξαρχον της Μεγάλης του Χριστού Εκκλησίας, κύριον Αθανάσιον Μαρτίνον, και την κυρίαν Μαρίναν Μαρτίνου, για την χορηγίαν της σημερινής εκδηλώσεως. Κάθε πρωτοβουλία ανάδειξης του πλούτου και του πολιτισμού του Αγίου Όρους είναι επαινετή και άκρως αγαπητή εις την ημετέραν μετριότητα”.

Θερμή υποδοχή στον Οικουμενικό Πατριάρχη Βαρθολομαίο στο Διοικητήριο – Χαιρετισμός Κ. Γκιουλέκα

Με μεγαλοπρέπεια υποδέχθηκαν οι αρχές της πόλης και πλήθος κόσμου τον Οικουμενικό Πατριάρχη κ.κ. Βαρθολομαίο, στην τελετή εγκαινίων έκθεσης φωτογραφίας, με τίτλο: «’Αγιον Όρος – Πέρα από το Ορατό», του καλλιτέχνη φωτογράφου Ιωάννη Γιαννάτου, την οποία διοργάνωσε το Υπουργείο Εσωτερικών (τομέας Μακεδονίας-Θράκης), σε συνεργασία με την Ιερά Μεγίστη Μονή Βατοπεδίου.

Τα εγκαίνια της έκθεσης τέλεσε ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος. Στο πλαίσιο της εκδήλωσης παρουσιάστηκε λεύκωμα με φωτογραφίες του καλλιτέχνη, συνοδευόμενα από κείμενα μοναχών της Ιεράς Μεγίστης Μονής Βατοπεδίου του Αγίου Όρους.

Η έκθεση φωτογραφίας, με τίτλο: «’Αγιον Όρος – Πέρα από το Ορατό», του καλλιτέχνη φωτογράφου Ιωάννη Γιαννάτου, αποτυπώνει τον θρησκευτικό βίο και την καθημερινή διακονία των Αγιορειτών Πατέρων.

Στο προαύλιο του ιστορικού Διοικητηρίου, ο Υφυπουργός Εσωτερικών (Μακεδονίας-Θράκης) Κώστας Γκιουλέκας υποδέχθηκε τον Οικουμενικό Πατριάρχη και υπογράμμισε τη διαχρονική συμβολή του Οικουμενικού Πατριαρχείου στη διατήρηση της πίστεως και της ελληνικής ταυτότητος.

«Υποδεχόμαστε τον πνευματικόν μας πατέρα», ανέφερε ο κ. Γκιουλέκας και πρόσθεσε: «Οι καμπάνες των εκκλησιών κτυπούν χαρμόσυνα για την έλευσή σας και η Θεσσαλονίκη γιορτάζει το μεγάλο γεγονός της επισκέψεώς σας».

Ο υφυπουργός επεσήμανε ότι η επίσκεψη του Οικουμενικού Πατριάρχη δεν αποτελεί απλώς θρησκευτικήν εκδήλωση, αλλά και κορυφαίαν στιγμήν για ολόκληρη τη χώρα και τη Βόρεια Ελλάδα.

«Η ακτινοβολία του Οικουμενικού Θρόνου της Κωνσταντινουπόλεως φωτίζει τις ημέρας και την εποχήν μας, που είναι δύσκολες και ταραγμένες. Ήρθατε, για άλλη μία φορά, Παναγιώτατε, να κηρύξετε τον λόγον της αγάπης, να φωτίσετε τα σκοτάδια μας, ως τηλαυγής φάρος, να μας φέρετε την ειρήνην, την ηρεμίαν και τη γαλήνην που μεταφέρετε μέσα σας».

Ιδιαίτερη αναφορά έκανε ο κ. Γκιουλέκας στον ρόλο της Μητέρας Εκκλησίας της Κωνσταντινουπόλεως: «Έρχεστε από το Βυζάντιο… κι αν σώθηκε αυτό το Γένος, το οφείλει στους προκατόχους σας που το διεφύλαξαν, το προστάτεψαν και το ποίμαναν σε χρόνους δύσκολους και αιώνες χαλεπούς».

Ο κ. Γκιουλέκας υπογράμμισε ότι ο Οικουμενικός Πατριάρχης δεν είναι μόνο ο προκαθήμενος της Ορθοδοξίας, αλλά και «ο Πατριάρχης του Γένους των Ελλήνων».

Ο υφυπουργός ευχαρίστησε θερμά τον Αθανάσιο και τη Μαρίνα Μαρτίνου, αναγνωρίζοντας τη συνεχή στήριξή τους στην Εκκλησία και το Άγιον Όρος, λέγοντας:

«Θα μου επιτρέψετε να εκφράσω θερμές ευχαριστίες στο ζεύγος Μαρτίνου για την πολύτιμη βοήθεια και τη συμπαράσταση του Ιδρύματος, προκειμένου να πραγματοποιηθεί αυτή η έκθεση. Χωρίς τη βοήθειά τους δεν θα ήταν δυνατόν να την πραγματοποιήσουμε».

Ο υφυπουργός σημείωσε ότι ο κ. Μαρτίνος είχε διατελέσει και Πολιτικός Διοικητής του Αγίου Όρους, αφήνοντας «ανεξίτηλη τη σφραγίδα του, με τα έργα αλλά και την ταπεινότητά του στην Αθωνική Πολιτεία».

Στην εκδήλωση παρέστησαν ο Μητροπολίτης Θεσσαλονίκης Φιλόθεος, ο Μητροπολίτης Νεαπόλεως και Σταυρουπόλεως Βαρνάβας, οι καθηγούμενοι των Μονών Βατοπεδίου και Σίμωνος Πέτρας, Εφραίμ και Ελισαίος αντίστοιχα, μοναχοί και μοναχές από μοναστήρια της Βορείου Ελλάδος, εκπρόσωποι της ελληνικής κυβέρνησης και της Βουλής, ο πολιτικός διοικητής του Αγίου Όρους Αλκιβιάδης Στεφανής, η περιφερειάρχης Κεντρικής Μακεδονίας Αθηνά Αηδονά, ο δήμαρχος Θεσσαλονίκης Στέλιος Αγγελούδης, καθώς και ξένοι πρόξενοι και διπλωματικοί υπάλληλοι στη Θεσσαλονίκη, εκπρόσωποι των Ενόπλων Δυνάμεων, της Δικαιοσύνης, αλλά και άνθρωποι των γραμμάτων και των τεχνών.

Στην κορύφωση της εκδήλωσης, ο κ. Γκιουλέκας προσκάλεσε τον Οικουμενικό Πατριάρχη να αποκαλύψει μια αναμνηστική μαρμάρινη πλάκα, που θα θυμίζει στις επόμενες γενιές αυτή τη σπουδαία επίσκεψη. «Όταν θα φύγουν οι δικές μας γενιές, όταν θα φύγουμε όλοι μας, θα υπάρχει κάτι που θα θυμίζει στους νεότερους ότι κάποτε πέρασε από εδώ και άφησε την ευλογία του ο Βαρθολομαίος: μία μαρμάρινη πλάκα… για να μένει ένα μόνιμο σημάδι της επισκέψεώς σας», είπε, προσφέροντας συμβολικά «τα κλειδιά της καρδίας μας» στον Οικουμενικό Πατριάρχη.

Βράβευση Αθανασίου Μαρτίνου για την προσφορά του στην Ορθοδοξία και τον πολιτισμό

Στην εκδήλωση στο Διοικητήριο Θεσσαλονίκης, παρουσία του Οικουμενικού Πατριάρχη Βαρθολομαίου, ο ‘Αρχων Έξαρχος του Πατριαρχείου και πρώην Πολιτικός Διοικητής του Αγίου Όρους, Αθανάσιος Μαρτίνος, τιμήθηκε από το Υπουργείο Εσωτερικών (Τομέας Μακεδονίας-Θράκης) για τη μακρόχρονη στήριξή του στο ‘Αγιον Όρος και το πλούσιο πολιτιστικό του έργο.

Ο κ. Μαρτίνος αναφέρθηκε με συγκίνηση στη φωτογραφική έκθεση της Ιεράς Μονής Βατοπεδίου, που παρουσιάζει στιγμιότυπα από την καθημερινότητα των μοναχών. Όπως τόνισε, «οι φωτογραφίες του κ. Γιαννάτου είναι φωτογραφίες αγιορειτών μοναχών, που προσεύχονται στην εκκλησία ή επιτελούν διακονίες και αποτυπώνουν πολύ εύστοχα τον ψυχισμό τους, τη βαθιά πίστη και την εσωτερική γαλήνη».

Παράλληλα, υπενθύμισε ότι η έκθεση θα ταξιδέψει σύντομα στο Στρασβούργο, προκειμένου να παρουσιαστεί στο Συμβούλιο της Ευρώπης. «Σύντομα η παρούσα έκθεση θα μεταφερθεί στην Ολομέλεια, μάλιστα, του Συμβουλίου της Ευρώπης, ώστε να δουν οι Ευρωπαίοι αυτόν τον φάρο του πνευματικού πολιτισμού (το ‘Άγιον Όρος), ένα ιερό κέντρο ευρωπαϊκής αλλά και παγκόσμιας εμβέλειας», σημείωσε, υπογραμμίζοντας τον διεθνή χαρακτήρα του Αγίου Όρους.

Ο κ. Μαρτίνος δεν παρέλειψε να αναφερθεί και στην τιμή που του έγινε, δηλώνοντας: «Θέλω να ευχαριστώ θερμά τον Υπουργό κ. Κώστα Γκιουλέκα για τη σκέψη και απόφασή του να μας απονείμει αυτή τη διάκριση, παρουσία του Οικουμενικού Πατριάρχη. Είναι ιδιαίτερη τιμή».

Η εκδήλωση ολοκληρώθηκε με θερμό χειροκρότημα από το πλήθος των παρευρισκομένων εκκλησιαστικών ηγετών, εκπροσώπων της κυβέρνησης και πλήθους πιστών, επιβεβαιώνοντας τον σεβασμό και την αναγνώριση του έργου του Αθανασίου Μαρτίνου στην ανάδειξη της ορθόδοξης πνευματικότητας και του ελληνικού πολιτισμού.

Χαιρετισμός Γιάννη Γιαννάτου

Ο καλλιτέχνης φωτογράφος Ιωάννης Γιαννάτος, ο οποίος υπογράφει την έκθεση, εξήγησε τα κίνητρα που τον ώθησαν να εργαστεί στο ‘Αγιον Όρος και για δύο ολόκληρα χρόνια να αποτυπώσει την καθημερινότητα σε 23.000 φωτογραφίες, ένα έργο που συνεχίζεται ακόμη. Μέρος της δουλειάς του αποτυπώνεται στο λεύκωμα 400 σελίδων, με κείμενα μοναχών της Μονής Βατοπεδίου, που συνοδεύουν τις φωτογραφίες.

“Εγώ είχα μια σχέση με τη φωτογραφία, και όχι την καλλιτεχνική, για χρόνια, με πολλές διακρίσεις, ελληνικές και παγκόσμιες”, είπε στον χαιρετισμό του ο κ. Γιαννάτος και συνέχισε: “Κάποια στιγμή σκέφτηκα: τι νόημα έχει να συλλέγω διακρίσεις; Σκέφτηκα ότι θα πρέπει να αποδώσω αυτό το ταλέντο, βασικά, η λέξη — και ελληνική — είναι «χάρισμα». Το θείο χάρισμα, αυτό το δώρο, ακριβώς, το έχει χαρίσει κάποιος, να το εναποθέσω προς όφελος και να υπηρετήσω όλα αυτά τα ύψιστα ιδανικά με τα οποία μεγαλώσαμε. Τα οποία είναι η πίστη, η πατρίδα μας, ο πολιτισμός μας, η ιστορία μας και άλλα πολλά. Και τα οποία θεωρώ ότι εμπεριέχονται όλα μαζί, συμπυκνωμένα, στο ‘Άγιον Όρος”.

Όπως αποκάλυψε ο σεναριογράφος και συνομιλητής του φωτογράφου στην εκδήλωση Γιώργος Τσιάκας, ο κ. Γιαννάτος συμπωματικά έχει σήμερα τα γενέθλιά του.

Χαιρετισμός ηγουμένου Εφραίμ

Ο ηγούμενος της Ιεράς Μονής Βατοπαιδίου καλωσόρισε τον Οικουμενικό Πατριάρχη, που βρίσκεται στη Θεσσαλονίκη, στην έκθεση «’Αγιον Όρος – Πέρα από το Ορατό», την οποία συνδιοργανώνει η Μονή μαζί με το ΥΜΑΘ.

“Έχουμε την υπέρμετρη χαρά να είναι απόψε μαζί μας (ο κ. Βαρθολομαίος) μετά από μία κοπιαστική αποστολή του στην Αμερική”, είπε ο ηγούμενος Εφραίμ, υπενθυμίζοντας ότι, παρότι το ‘Άγιον Όρος ανήκει στην ελληνική επικράτεια, βρίσκεται υπό την πνευματική σκέπη του Οικουμενικού Πατριαρχείου.

Αναφερόμενος στη φωτογραφική έκθεση “Πέρα από το Ορατό” και στο σχετικό λεύκωμα, σημείωσε:

“Ο τίτλος που δόθηκε στον τόμο νομίζουμε ότι είναι εμπνευσμένος και ιδιαίτερα παραστατικός. Έχει πνευματική βάση, διότι, σύμφωνα με το Ευαγγέλιο και την Ορθόδοξη Πνευματικότητα, ο άνθρωπος πρέπει να βρει κάτι πέρα από το ορατό, να υπερβεί τα φαινόμενα. Ο άνθρωπος, που είναι πλασμένος κατ’ εικόνα και κατ’ ομοίωσιν του Θεού, δεν μπορεί να βρει αληθινή ανάπαυση μέσα σε ό,τι εγκόσμιο και πρόσκαιρο, αν δεν κοινωνήσει με το άκτιστο. Το «Πέρα από το Ορατό» αναφέρεται σε αυτά τα υπερβατικά, τα πνευματικά στοιχεία της ζωής, που οδηγούν τον άνθρωπο στην εσωτερική πληρότητα και στην επικοινωνία με το Θείο”.

Ο ηγούμενος Εφραίμ σημείωσε την επίδραση που έχει η πρωτοβουλία αυτή γενικότερα στην κοινωνία, λέγοντας:

“Η έκθεση και ο τόμος προσφέρουν μια μοναδική ευκαιρία να δούμε την καθημερινή ζωή των αγιορειτών μοναχών και να βιώσουμε, μέσα από τον φακό του Ιωάννη Γιαννάτου, την πνευματικότητα που υπερβαίνει το εμφανές. Αυτό το έργο δεν είναι μόνο καλλιτεχνικό, αλλά και βαθύτατα πνευματικό, προσκαλώντας τον θεατή να στοχαστεί και να αναζητήσει το «πέρα από το ορατό»”.

Χαιρέτισε, επίσης, ο Πρωτοπρεσβύτερος του Οικουμενικού Θρόνου και κληρικός της Ιεράς Μητροπόλεως Φωκίδος, π. Αθανάσιος Μελισσάρης, Αναπληρωτής Καθηγητής του Τμήματος Κοινωνικής Θεολογίας της Θεολογικής Σχολής του ΕΚΠΑ, και βιογράφος του Πατριάρχη, ο οποίος έκανε μια σύντομη αναφορά στο βίο και το έργο του Οικουμενικού Πατριάρχη.

“Η βιογραφία των Πατριαρχών είναι γραμμένη, όχι μόνο με λόγια, αλλά κυρίως με έργα πίστεως, θυσίας και διακονίας. Έτσι και η βιογραφία του Πατριάρχη μας παραμένει ζωντανή και ανοιχτή, καθώς συνεχίζει να γράφεται από την ίδια του τη ζωή. Η πρώτη τελεία στην παρούσα βιογραφία μπήκε το 2021 και την άφησα ημιτελή. Έκτοτε η Θεία Πρόνοια προσέθεσε νέες χρυσές σελίδες στη λαμπρή διακονία της μακράς πατριαρχίας του, που όχι μόνο προσυπογράφουν, αλλά επικυρώνουν και επιστραγίζουν την ακλόνητην πίστη του, την σταθερή διακονία του προς το Θεό και την Εκκλησία, καθώς και το πατρικό, ανυπόκριτο ενδιαφέρον του για τον άνθρωπο”.