Η δηλητηριώδης συνταγή – ιδεοληψία ή ιδιοτέλεια;

Κάθε πρόταση για ελάφρυνση του ελληνικού χρέους βλάπτει την Ελλάδα, αφού αυτή θα αποθάρρυνε το «μεταρρυθμιστικό έργο»! Παρά τα όσα έχουν μεσολαβήσει και με τη Λαγκάρντ και τον Ντράγκι να τον πιέζουν, ο Σόιμπλε επιμένει στην ιδιοτελή ιδεοληψία του.

Το μήνυμα που συνεχίζει να εκπέμπει είναι ότι το ελληνικό χρέος θα εξεταστεί μετά τη λήξη του 3ου μνημονίου και θα ελαφρυνθεί μόνο εάν κριθεί αναγκαίο. Με άλλα λόγια, έβαλε στην ελάφρυνση ένα ερωτηματικό, έστω και αν αυτό αποδίδεται σε προεκλογικές σκοπιμότητες.

Το ελληνικό πρόβλημα, λοιπόν, -κατά τον Γερμανό υπουργό Οικονομικών- δεν είναι η βιωσιμότητα του χρέους, αλλά το έλλειμμα ανταγωνιστικότητας της οικονομίας. Δεν χάνει ευκαιρία, μάλιστα, να τονίζει ότι το επίπεδο διαβίωσης των Ελλήνων παραμένει ανώτερο των δυνάμεών τους και γι’ αυτό πρέπει να κατεβεί.

Παρά τα όσα καταμαρτυρούν τα γεγονότα και τα στατιστικά στοιχεία, ο Σόιμπλε θεωρεί ότι οι ελληνικές κοινωνικές παροχές και συντάξεις παραμένουν ανώτερες από τις αντίστοιχες γερμανικές και από αυτές των άλλων ευρωπαϊκών χωρών(!) πράγμα που οδηγεί τη χώρα σε αδιέξοδο.

Το πρακτικό συμπέρασμα είναι ότι η δραστική φτωχοποίηση των Ελλήνων είναι όχι μόνον αναγκαία, αλλά και ευεργετική. Μόνο έτσι -κατ’ αυτόν- η ελληνική οικονομία θα ανακτήσει ανταγωνιστικότητα για να καλύπτει χωρίς υπερχρέωση τα κενά των ασφαλιστικών και συνταξιοδοτικών της ταμείων.

Είναι θλιβερό τον Γερμανό υπουργό Οικονομικών να τον χωρίζει χάσμα από την πραγματικότητα, την οικονομική εμπειρία και την επιστήμη. Εκτός και εάν αποδώσουμε όλες αυτές τις κατά καιρούς δηλώσεις στο κράμα πολιτικάντικης ιδιοτέλειας και αλαζονικής ισχύος.

Βαθαίνει το χάσμα

Είναι γεγονός ότι η κατανάλωση στην Ελλάδα απορροφά μεγαλύτερο μέρος του εισοδήματός της από ό,τι στη Γερμανία. Αυτό, όμως, δεν οφειλόταν σε κάποια δήθεν ελληνική υπερκατανάλωση. Παρατηρείται σε όλες τις χώρες με αισθητά χαμηλότερο εθνικό εισόδημα από το γερμανικό.

Από τον 19ο αιώνα, η οικονομική επιστήμη έχει επισημάνει ότι η ροπή προς κατανάλωση είναι υψηλότερη στις χώρες με χαμηλό εισόδημα από ό,τι σε αυτές με υψηλό. Ας υποθέσουμε προς στιγμή ότι το ελληνικό πρόβλημα δεν είναι το χρέος, αλλά το έλλειμμα ανταγωνιστικότητος. Ας υποθέσουμε ακόμη ότι στην Ελλάδα το βιοτικό επίπεδο παραμένει ανώτερο των παραγωγικών δυνάμεων της χώρας. Πώς άραγε αντιμετωπίζεται αυτό;

Η πολιτική λιτότητας που εφαρμόζεται στην Ελλάδα από το 2009-2010 συμβάλλει άραγε στην άνοδο των παραγωγικών ικανοτήτων της χώρας, ώστε να καλύπτεται το υποθετικό χάσμα σε σχέση με το βιοτικό επίπεδο; Μήπως βαθαίνει το χάσμα;

Η εμπειρία 2010-17 δείχνει ότι με τη φτωχοποίηση των Ελλήνων το πρώτο που αποτρέπεται είναι οι επενδύσεις. Αυτές, όμως, αποτελούν την απαρέγκλιτη προϋπόθεση για τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας και την άνοδο των παραγωγικών ικανοτήτων.

Με τις περικοπές δαπανών και εισοδημάτων, η παραγωγική ικανότητα της χώρας σκοτώνεται ταχύτερα από ό,τι η καταναλωτική. Άμεση συνέπεια από τη συνεχή συρρίκνωση του βιοτικού επιπέδου στην Ελλάδα είναι ότι αυτή υποβιβάζεται συνεχώς στους πίνακες της διεθνούς ανταγωνιστικότητος.

Σε μια αδιάκοπα συρρικνούμενη οικονομία, νέες επενδύσεις όχι μόνον δεν προσέρχονται, αλλά και όσες προϋπήρχαν αποχωρούν. Με τη λιτότητα δεν κλείνει η ψαλίδα μεταξύ βιοτικού επιπέδου και παραγωγικής ικανότητας, αφού η τελευταία απαξιώνεται χωρίς τέλος. Ούτε βελτιώνεται η ανταγωνιστικότητα της χώρας, αφού οι επενδύσεις αντί να εισρέουν εκρέουν.

Προς τα που κατευθύνονται οι επενδύσεις

Έχει επιβεβαιωθεί από τον 19ο αιώνα ότι οι υψηλές αμοιβές της μισθωτής εργασίας στις ΗΠΑ –περίπου τριπλάσιες από τις ευρωπαϊκές– δεν αποθάρρυναν τις επενδύσεις. Αντίθετα, αποτέλεσαν κίνητρο για καινοτομίες, πράγμα που εξασφάλισε την παγκόσμια κατίσχυση των Αμερικανών.

Σήμερα, οι αναδυόμενες οικονομίες, όπως η Κίνα και η Βραζιλία, με χαμηλό κόστος εργασίας και κοινωνικών παροχών, δεν προσελκύουν πλέον επενδύσεις. Οι επενδυτικές εκροές υπερβαίνουν τις εισροές την τελευταία τετραετία.

Το 2015, οι αναπτυγμένες οικονομίες Ευρώπης και Βόρειας Αμερικής συνέχιζαν να απορροφούν το μέγιστο μέρος των άμεσων διεθνών επενδύσεων. Επιβεβαιώνεται ότι το υψηλό βιοτικό επίπεδο δεν αποτρέπει τις επενδύσεις, αλλά τις προσελκύει.

Δεν προσαρμόζεται το κόστος εργασίας και παροχών στην αποδοτικότητα του κεφαλαίου. Αντίθετα, οι ισχύουσες σε κάθε χώρα εργασιακές συνθήκες συνιστούν ιστορικό κεκτημένο, στο οποίο προσαρμόζονται οι επενδύσεις και οι καινοτομίες.

Διαφορετικού τεχνολογικού τύπου επενδύσεις πραγματοποιούνται στη Γερμανία σε σχέση με τις ΗΠΑ, την Κίνα, ή την Ινδία. Εάν υπάρχει παραγωγική υστέρηση στην Ελλάδα σε σχέση με το βιοτικό επίπεδο, τότε η οικονομική πολιτική θα όφειλε να ενισχύει την παραγωγική ικανότητα και όχι να περικόπτει το βιοτικό επίπεδο.

Η ειρωνεία είναι ότι ο υπέρμαχος του ακεραιόφρονος φιλελευθερισμού Σόιμπλε, δηλαδή της ανεμπόδιστης κατίσχυσης των αγορών σε βάρος κάθε κρατικής ρύθμισης, σήμερα επικαλείται την κυριαρχική παρέμβαση του κράτους. Κι αυτό, για να συρρικνώσει το βιοτικό επίπεδο των Ελλήνων, για να το ευθυγραμμίσει με τις –εξαιτίας του– μειούμενες παραγωγικές δυνατότητες της Ελλάδας.

Σε όσες περιπτώσεις το βιοτικό επίπεδο συγκρατήθηκε, όπως στην κομμουνιστική Κίνα και στην προπολεμική στρατοκρατική Ιαπωνία, αυτό δεν επήλθε από την κυριαρχία των αγορών. Προήλθε από την εξουθενωτική κρατική παρέμβαση με τίμημα την καχεξία των αντίστοιχων κοινωνιών.

Είναι παράδοξο σήμερα το ότι υπεύθυνοι ηγέτες, αντί να κήδονται για την ευρωπαϊκή και παγκόσμια σταθερότητα, την υπονομεύουν. Προβάλλουν οικονομικά και κοινωνικά εκτρώματα ως «μονόδρομο» για τη δήθεν απεμπλοκή από την κρίση που οι ίδιοι προκαλούν και συντηρούν με την επιβολή των πιο ατελέσφορων συνταγών.

Όσον αφορά την Ελλάδα, είναι επίσης παράδοξο να αποδίδεται η καταβύθισή της στην κόλαση, σε μη εφαρμογή των “μεταρρυθμίσεων”. Όταν οι δημόσιες δαπάνες έχουν ήδη περικοπεί κατά 35%, τα εισοδήματα και οι συντάξεις κατά 50% και η ανεργία να διατηρείται λίγο πιο κάτω από το 25%, όταν όλα στη χώρα χειροτερεύουν την τελευταία επταετία, ποιος άραγε πείθεται ότι η σημερινή δυσπραγία οφείλεται στην άρνηση των “μεταρρυθμίσεων”;

Αντιθέτως, οφείλονται στην υποδειγματική, εσπευσμένη και δογματική εφαρμογή τους. Οι πραγματικές μεταρρυθμίσεις δεν θα έπρεπε βέβαια να αγνοούνται. Όχι, όμως, με τίμημα την επιδείνωση της ύφεσης. Ο μεταρρυθμιστικός οίστρος θα όφειλε να μεριμνά, ώστε να μην πλήττονται οι θετικοί ρυθμοί της οικονομίας.