4η Βιομηχανική Επανάσταση – Μία πρόκληση για την Ελλάδα

Ο κόσμος ζει στην εποχή της 4ης Βιομηχανικής Επανάστασης, η οποία σηματοδοτεί την δυναμική είσοδο νέων ψηφιακών τεχνολογιών, όπως τεχνητή νοημοσύνη ή νανοτεχνολογία στην παραγωγική διαδικασία. Οι εξελίξεις αναπόφευκτα αφορούν την Ελλάδα. Ως προϋποθέσεις µετάβασης και συμμετοχής στην 4η Βιομηχανική Επανάσταση, μπορούν να επισημανθούν οι εξής:

Πρώτον, ζωτικής σηµασίας είναι η τυποποίηση των συστηµάτων, των πρωτοκόλλων, των συνδέσεων και των δια-συνδέσεων.

Δεύτερον, ο καταµερισµός και η οργάνωση της εργασίας θα αλλάξουν ριζικά λόγω της µεταβολής των επιχειρηµατικών προτύπων. Ο έλεγχος της παραγωγής σε πραγµατικό χρόνο αναµένεται να µετασχηµατίσει το περιεχόµενο, τις διαδικασίες και το περιβάλλον εργασίας, απαιτώντας αυξηµένη ευθύνη και συνεχή αναβάθµιση των δεξιοτήτων του προσωπικού.

Ο παραδοσιακός καταµερισµός εργασίας αίρεται. Νέες επιχειρησιακές και οργανωτικές δοµές, που θα στηρίζονται περισσότερο στη λήψη αποφάσεων και σε υπηρεσίες συντονισµού, ελέγχου και υποστήριξης δημιουργούνται. Η ανάγκη συντονισµού/συγχρονισμού εικονικών και πραγµατικών µηχανών και εγκαταστάσεων, σε πραγματικό χρόνο, αποκτά προτεραιότητα.

Αυτό το περιβάλλον εργασίας, όπου ο άνθρωπος θα χρειαστεί να διοικεί, να συνεργάζεται και να αλληλοσυνδέεται με ροµπότ, δεν έχει προηγούµενο στην ιστορία των βιοµηχανικών επαναστάσεων. Το αυριανό δυναµικό θα δρα περισσότερο αυτόβουλα και θα πρέπει να διαθέτει αυξηµένες ικανότητες διαχείρισης και επίλυσης πολύπλοκων προβληµάτων, καθώς και άριστες επικοινωνιακές και οργανωτικές δεξιότητες. Τα κράτη µε πολυπληθές δυναµικό STEM (Science, Technology, Engineering, Mathematics) είναι αυτά που διαθέτουν το κατάλληλο επιστηµονικό προσωπικό για την 4η Βιομηχανική Επανάσταση.

Καταδικασμένες οι τεχνοφοβικές προσεγγίσεις

Τεχνοφοβικές προσέγγισεις, αποκοµµένες από τα νέα υποκείµενα του σύγχρονου κόσμου (µίγµα “πραγµατικού” και “ψηφιακού”) είναι καταδικασμένη. Η γνώση των τεχνολογικών εξελίξεων (ως φορέα παραγωγής, πλέον, των µέσων παραγωγής), καθώς και η διαρκής αναπαραγωγή ικανού δυναμικού για την εφαρμογή και την προώθησή των νέων τεχνολογικών επιτευγμάτων αποτελούν όρους για την κίνηση εντός του πλαισίου της νέας εποχής.

Τρίτον, δεδοµένου ότι οι αναδυόµενες τεχνολογίες καθιστούν δυνατή την παραγωγή “οπουδήποτε και οποτεδήποτε”, ελλοχεύει ο κίνδυνος ετεροβαρούς ανάπτυξης στο πλαίσιο της ΕΕ (innovation here – exploitation elsewhere), που θα οδηγήσει σε αυξανόµενη ανεργία, επέκταση των κοινωνικών ανισοτήτων και σε επιχειρήσεις µε διαρκώς συρρικνούµενη βάση. Για την αποτροπή µιας τέτοιας εξέλιξης, χρειάζεται να αναληφθούν στοχευµένες πρωτοβουλίες που θα επιτρέψουν την πραγµατοποίηση επενδύσεων και την διαµόρφωση ενός δυναµικού µε εγγυηµένες (futureproof) δεξιότητες.

Επιπλέον, χρειάζεται να επιτρέψουν την δηµιουργία ενός εθνικού δικτύου επιχειρήσεων µε αλληλοϋποστηριζόμενα & διεθνώς ανταγωνιστικά χαρακτηριστικά, καθώς και σοβαρά τµήµατα Έρευνας και Ανάπτυξης, στηρίζοντας σε καινοτόµες δράσεις, συνεργαζόμενοι και με διεθνείς οντότητες υψηλής επενδυμένης τεχνολογίας. Μεγάλο πλεονέκτημα, εδώ, είναι το σπουδαίo STEM (Science, Technology, Engineering, Mathematics) ελληνικό δυναμικό!

Ελλάδα και 4η Βιομηχανική Επανάσταση

Τέταρτον, οι δηµογραφικές εξελίξεις. Από το 2011 η Ελλάδα έχει µπει σε µια φάση πρωτοφανή για τα µεταπολεµικά δεδοµένα, ένα διπλό φαινόμενο επηρεάζει καθοριστικά αρνητικά τη χώρα. Από τη μία, το φυσικό ισοζύγιο είναι πλέον αρνητικό (οι θάνατοι είναι περισσότεροι από τις γεννήσεις), και από την άλλη, σημαντικό νέο μεταναστευτικό δυναμικό κινήθηκε και κινείται προς τις αναπτυγμένες χώρες της ΕΕ (κυρίως Γερμανία) και τη Βόρεια Αμερική. Απαιτείται, άμεσα, δέσμη πολιτικών και στα δύο αυτά μέτωπα.

Πέμπτον, καίρια σημασία για όλα αυτά έχει και επιπλέον αποκτά η παιδεία και η εκπαίδευση. Το ψηφιακό σχολείο δεν μπορεί να εξακολουθεί να βρίσκεται εκτός του εκπαιδευτικού περιβάλλοντος, τουλάχιστον, στις δύο πρώτες βαθμίδες. Ενώ στα ΑΕΙ δεν μπορεί τον τόνο στα θέματα αυτά να τον δίνουν οι λαμπρές εξαιρέσεις. Απαιτείται εδώ μια επανάσταση υπέρ των νέων τεχνολογιών.

Έκτον, απολύτως αναγκαία καθίσταται η δηµιουργία ενός εθνικού επιτελικού οργάνου, αρµόδιου για τη χάραξη πολιτικής και το συντονισµό των δράσεων στο πλαίσιο της συνολικότερης αναπτυξιακής στρατηγικής της χώρας με έμφαση στην 4η Βιομηχανική Επανάσταση. Τίποτε, όμως, δεν θα αλλάξει, και το βαθύτερο περιεχόμενο της εποχής με τους απαιτούμενους ρυθμούς, θα παραμείνουν ζητούμενα, αν η πολιτική δεν επανέλθει σε ρόλο κεντρικό.

Αν δεν δημιουργηθεί μία κοινωνική δυναμική που να εγκολπωθεί αυτή την προοπτική και να πιέσει προς μια τέτοια κατεύθυνση. Πίεση προσανατολισμένη στις ανάγκες της πατρίδας, της κοινωνίας και της βιώσιμης ανάπτυξης, κι όχι των κλειστών συμφερόντων και των lobbies. Μια πολιτική που θα εκφράζει μια κοινωνία στην οποία η γνώση, οι ιδέες και η δημιουργία κατέχουν κεντρική θέση, και οι άνθρωποι ενώ τιμούν την ποιότητα, λειτουργούν με συνεργατικότητα και κοινό όραμα.