Αφανισμός επιχειρηματικών κλάδων με υπογραφή Μαξίμου

Ελπίζω και εύχομαι το πρόσφατο απονενοημένο διάβημα του Βολιώτη επιχειρηματία Γιώργου Καλλέργη να μην βρει κανέναν μιμητή. Ωστόσο, η κατάσταση στον χώρο της μικρής επιχειρηματικότητας είναι τραγική έστω και αν, ακόμη δεν υπάρχουν στατιστικά στοιχεία που να καταγράφουν τι συμβαίνει. Ούτε οι διακοπές και ενάρξεις δραστηριότητος, στο ΓΕΜΗ, μας δείχνουν τι συμβαίνει γιατί οι τυπικές διαδικασίες διακοπής ακολουθούν πολύ αργότερα από το πραγματικό τερματισμό των εργασιών.

Όμως, όσοι ζούμε στην πραγματική οικονομία γνωρίζουμε τι συμβαίνει πριν μας το επιβεβαιώσουν οι στατιστικές: Είναι συμπέρασμα κοινής λογικής ότι πολύ μεγάλος αριθμός επιχειρήσεων, οι οποίες επιβίωναν χωρίς αποθεματικά, απλώς θα αναγκαστούν να κλείσουν.

Πρόκειται για επιχειρήσεις κάθε κλάδου –και όχι μόνον εστιάσεως και λιανεμπορίου– οι οποίες ζούσαν από τις καθημερινές εισπράξεις και κάθε μήνα “ρολλάρανε” τις υποχρεώσεις τους κάνοντας μονομερή χρήση “αναγκαστικών” πιστώσεων, δηλαδή καθυστερούσαν –όσο ήταν εφικτό– την πληρωμή λογαριασμών, φόρων, εισφορών κλπ. σε αναμονή των εορτών ή της όποιας εποχιακής περιόδου (σεζόν) υψηλών εσόδων για να κλείσουν το άνοιγμα τους. Μετά από τη 2η καραντίνα, η οποία ουσιαστικά κατέστρεψε την περίοδο των εορτών, πολλές από αυτές τις επιχειρήσεις όχι μόνον έχασαν τα μηνιαία τους έσοδα για το Νοέμβριο, αλλά και τα υψηλά έσοδα του Δεκεμβρίου, από τα οποία περίμεναν για να ρεφάρουν!

Όποιος γνωρίζει πως λειτουργεί η πραγματική οικονομία αντιλαμβάνεται ότι η ζημιά δεν σταματάει εδώ. Τα χρέη των μικρών αυτών επιχειρήσεων, που δεν θα ανοίξουν πάλι, θα γίνουν ζημιά των προμηθευτών τους, η πλειοψηφία των οποίων είναι επίσης μικρομεσαίες επιχειρήσεις, και οι πιο αδύναμοι εξ αυτών θα έχουν την τύχη των πελατών τους. Για κάθε επιχείρηση που κλείνει ας υπολογίζουμε τουλάχιστον δύο χαμένες θέσεις εργασίας και άλλες τόσες οικογένειες που επηρεάζονται.

Πέσαμε έξω

Προ 10 ετών, κάποιοι αναλυτές εκτίμησαν ότι η κρίση θα έχει και θετικά αποτελέσματα στην ελληνική οικονομία. Προέβλεψαν ότι μεγάλο μέρος μη ανταγωνιστικών δραστηριοτήτων χαμηλής προστιθέμενης αξίας, δηλαδή κυρίως υπηρεσιών, ελευθέρων επαγγελματιών και μικροκαταστημάτων θα εξαφανιζόταν απελευθερώνοντας πόρους –ανθρώπινο δυναμικό & κεφάλαιο– προς όφελος άλλων πιο ανταγωνιστικών τομέων της οικονομίας. Πίστευα, κι εγώ, ότι είχαν δίκιο, αλλά μάλλον διαψεύστηκαν.

• Το πρώτο σκέλος της εκτιμήσεως δεν ήταν λάθος, πολλές μικρές επιχειρήσεις και επαγγελματίες δεν άντεξαν και βγήκαν από την αγορά.
• Επίσης, σε παραγωγικούς/βιομηχανικούς κλάδους χαμηλής κεφαλαιακής επενδύσεως υπήρξε συρρίκνωση της αγοράς και βελτίωση των όρων ανταγωνισμού αφού “έφυγαν” πολλοί μικροί & αδύναμοι που επιβίωναν με παρασιτικές μεθόδους και “βρώμικο παιχνίδι”.
• Όμως, δεν υπήρξε μεταφορά πόρων σε πιο ανταγωνιστικούς τομείς. Αντιθέτως, οι αναλυτές, κι εγώ μαζί τους, δεν είδαν ότι η οικονομία μας δεν είχε ούτε την ευελιξία ούτε το χρηματοπιστωτικό σύστημα που θα επέτρεπαν την ταχεία παραγωγική της αναδιάρθρωση!

Το ανθρώπινο δυναμικό που αποδεσμεύτηκε από τις επιχειρήσεις που έκλεισαν συνέχισε να αναζητά την τύχη του σε παρόμοιες δραστηριότητες. Έτσι, ο –ήδη υπερδιογκωμένος– κλάδος της εστίασης διογκώθηκε περαιτέρω ενώ οι κατά κεφαλήν αμοιβές μειώθηκαν!

Προφανώς, η διεθνής τουριστική αύξηση και η συγκυρία που ωφέλησε την χώρα μας, βοήθησε ώστε το παρασιτικό αυτό μοντέλο να παραμείνει ελκυστικό και αποδοτικό όλη την προηγούμενη 10ετία. Αυτή η δυνατότητα παύει, πλέον, να υπάρχει για αρκετά χρόνια. Μεγάλο μέρος των κλάδων τουρισμού, εστιάσεως και λιανεμπορίου δεν θα αντέξει.

Ακόμη και αν αποκατασταθεί η ζήτηση –κατά τη γνώμη μου θα αργήσει πολύ– θα υπάρξει ανακατανομή και συρρίκνωση της αγοράς. Πολλές μονάδες θα αγοραστούν ενώ πολλά μαγαζιά απλώς θα κλείσουν. Σε μικρό βαθμό θα εξορθολογιστεί η αγορά, όπως συνέβη και με την προηγούμενη κρίση. Όμως, αν δεν υπάρξει ταχεία μεταφορά συντελεστών σε νέες παραγωγικές δραστηριότητες, η κρίση θα είναι ασύλληπτη. Τέτοια ταχεία μεταβολή δεν θα υπάρξει γιατί προϋποθέτει πολιτικές μεταρρυθμίσεις που αποκλείεται να γίνουν εγκαίρως.

Καταστροφικά κυβερνητικά μέτρα

Στο σημείο αυτό θεωρώ σκόπιμο να ξεκαθαρίσω ότι τα συγκεντρωτικά οικονομικά στοιχεία που παρουσιάζουν την ελληνική οικονομία να έχει συνολική ύφεση 12% είναι απλώς συνολική στατιστική εικόνα. Η αλήθεια είναι ότι κάποιες επιχειρήσεις έχουν ύφεση 100% ενώ κάποιες άλλες όχι μόνον δεν έχουν απώλειες, αλλά καταγράφουν και κέρδη.

Όμως, η οικονομία δεν είναι οικογένεια με κοινά έσοδα και έξοδα, που μοιράζονται στα μέλη της και οι ζημιές δεν έχουν μεγάλη επίπτωση. Στην πραγματικότητα δεν υφίσταται μέσος όρος μεταξύ επιχειρήσεων που καταστράφηκαν εντελώς και επιχειρήσεων που έχουν κέρδη. Όσοι καταστραφούν δεν ωφελούνται από το κέρδος κάποιων άλλων, ο μέσος όρος τους είναι αδιάφορος.

Αναρωτιέμαι πόση οργή μπορεί να νιώθουν όσοι καταστρέφονται δεδομένου ότι την καταστροφή τους δεν την αποφάσισε η αγορά, αλλά η κυβέρνηση! Η κυβέρνηση, η οποία -συνειδητώς ή μη δεν έχει σημασία- αποφασίζει, περίπου, ποιοι είναι απαραίτητοι (όλως τυχαίως το σύνολο του δημοσίου τομέως, αλλά και όσοι π.χ. ωφελήθηκαν από τις γενναίες επιχορηγήσεις της λίστας Πέτσα) και ποιοι είναι περιττοί, όπως ολόκληρο το λιανεμπόριο, η εστίαση και το μεγαλύτερο μέρος των ελευθέρων επαγγελματιών, δηλαδή άνθρωποι που εξυπηρετούν συνανθρώπους τους στην καθημερινή πραγματική οικονομία της αγοράς.

Προφανώς, το φλέγον θέμα που θα κυριαρχήσει στην πολιτική τους επόμενους μήνες, είναι η διαχείριση της φτώχειας που παράγεται σήμερα λόγω των άστοχων –έως και παρανοϊκών– μέτρων προστασίας (υποτιθέμενης) από τον κορονοϊό. Μια φτώχεια που προστίθεται σε αυτήν που μας άφησε η κρίση των 10 προηγουμένων ετών. Όσο περνά ο καιρός η δυσαρέσκεια θα αυξάνεται.

Οι πληγέντες από τις καραντίνες, ακόμη και αν αρχικώς είχαν τηρήσει θετική στάση έναντι του κυβερνητικού αφηγήματος, θα “συναντηθούν” με όσους, ανεξαρτήτως οικονομικών παραμέτρων, αμφισβήτησαν τα μέτρα ή/και αντιστάθηκαν σε αυτά. Αργά ή γρήγορα, αυτή η δυσαρέσκεια θα βρει τρόπους πολιτικής έκφρασης. Ας ελπίσουμε αυτό να συμβεί πριν ξεσπάσει ως πεζοδρομιακή οργή και διαλυθεί το σύμπαν.