Ακάθεκτο το έλλειμμα του εμπορικού ισοζυγίου

Σύμφωνα με τα στοιχεία που ανακοίνωσε η ΕΛΣΤΑΤ, την περίοδο Ιανουαρίου- Νοεμβρίου 2022, συνεχίστηκε η διεύρυνση του εμπορικού ελλείμματος της χώρας: Από -22135,5 σε -34867,3 δισεκατομμύρια ευρώ ή κατά 58,6% (βλέπε τον παρακάτω Πίνακα). Παρά την αύξηση των εξαγωγών κατά 37,7% σε σχέση με την αντίστοιχη περίοδο του 2021, η μεγαλύτερη αύξηση των εισαγωγών κατά 45,6% προσδιόρισε το αναφερόμενο αποτέλεσμα στο εμπορικό ισοζύγιο της χώρας.

Θα υπενθυμίσω ότι η οικονομική μεγέθυνση κατά τους πρώτους εννέα μήνες του τρέχοντος έτους, στηρίχθηκε ουσιαστικά στην ιδιωτική κατανάλωση, (ρυθμός μεγέθυνσης 9,5%, με συμβολή στη μεγέθυνση του ΑΕΠ κατά 6,5%) και στον Ακαθάριστο Σχηματισμό Παγίου Κεφαλαίου (ρυθμός μεγέθυνσης 6,9% με συμβολή στο ΑΕΠ 0,9%). Αντίθετα, οι καθαρές εξαγωγές αγαθών και υπηρεσιών, λόγω της αύξησης του ελλείμματος του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών συνέβαλαν αρνητικά στη μεγέθυνση του ΑΕΠ (κατά -1,5%).

Τι σημαίνουν τα παραπάνω με απλά λόγια; Ότι οι πολυδιαφημισμένες εξαγωγές δεν μπορούν να συμβάλλουν αποφασιστικά στη μεγέθυνση του ΑΕΠ σε μια οικονομία όπως η ελληνική με τη σημερινή παραγωγική δομή. Η αναφορά στο μέγεθος των εξαγωγών αγαθών και υπηρεσιών ανεξάρτητα από το αντίστοιχο μέγεθος των εισαγωγών εάν δεν γίνεται για λόγους σκοπιμότητας γίνεται από λόγους άγνοιας.

Τα δύο μεγέθη συνδέονται άρρηκτα μεταξύ τους: Πρώτον, είτε των αναγκών της ελληνικής παραγωγής πλήθους εισαγώμενων πρώτων υλών, ημικατεργασμένων και μηχανημάτων για την παραγωγή των ελληνικών προϊόντων που στη συνέχεια μέρος των οποίων εξάγονται (δηλαδή χαμηλή προστιθέμενη αξία της ελληνικής παραγωγής), είτε για την άμεση κάλυψη πλήθους καταναλωτικών αναγκών.

Δεύτερον, συνδέονται για το λόγο ότι ένα μεγάλο μέρος των ελληνικών εξαγωγών αφορούν έσοδα από τον τουρισμό, τα οποία θεωρούνται “οιονεί” παραγόμενα εγχωρίως και τα οποία ως εισαγόμενοι πόροι ανακυκλώνουν, συντηρούν και διευρύνουν το εμπορικό έλλειμμα, κατευθυνόμενα σε εισαγωγές πάσης φύσεως αγαθών εμποδίζοντας εν τοις πράγμασι τη διεύρυνση της στενής παραγωγικής βάσης της ελληνικής οικονομίας.

Πως υποστηρίχθηκε η αύξηση των εξαγωγών

Επίσης θα πρέπει να σημειωθεί ότι η παρατηρούμενη αύξηση των εξαγωγών της ελληνικής οικονομίας στηρίχθηκε στο ό,τι, η ανταγωνιστικότητα τιμών της οικονομίας βελτιώθηκε σε όρους κόστους εργασίας ανά μονάδα προϊόντος (συγκράτηση του κόστους κάτω από την παραγωγικότητα), επιδεινώθηκε σε όρους σχετικών τιμών λόγω της ταχύτερης ανόδου των τιμών σε σύγκριση με τους βασικούς εμπορικούς εταίρους, σύμφωνα με την Τράπεζα της Ελλάδος (Νομισματική Πολιτική, Ενδιάμεση Έκθεση 2022, Δεκέμβριος 2022,σ.65).

Προφανώς η αύξηση του ποσοστού κέρδους ανά μονάδα προϊόντων έχει συμβάλλει σε αυτή την κατάσταση. Παράλληλα η διαρθρωτική ανταγωνιστικότητα της ελληνικής οικονομίας παραμένει συγκριτικά χαμηλή σε ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο,(Τράπεζα της Ελλάδος, στο ίδιο). Με απλά λόγια η αύξηση των εξαγωγών υποστηρίχθηκε βάσιμα από τη συγκράτηση του μοναδιαίου κόστους εργασίας κάτω από την παραγωγικότητα.

Το προσανατολισμένο μονόπλευρα υπόδειγμα οικονομικής μεγέθυνσης προς τις εξαγωγές, παρά τα όσα λέγονται, στην Ελλάδα φαίνεται να στηρίζεται κατά μεγάλο μέρος στην καθήλωση των αμοιβών εργασίας. Παράλληλα είναι έμπλεο αβεβαιοτήτων λόγω ότι εξαρτάται από την οικονομική κατάσταση των άλλων (αγοραστών αγαθών και υπηρεσιών). Συγκεκριμένα για το 2023 οι αβεβαιότητες είναι συνδεδεμένες με το δυσμενές ευρωπαϊκό και παγκόσμιο περιβάλλον και την ακολουθούμενη συσταλτική οικονομική πολιτική (νομισματική και δημοσιονομική). Αυτό μπορεί να μεταφρασθεί σε μειωμένη ζήτηση τόσο των αγαθών όσο και των υπηρεσιών (κυρίως στον τουριστικό τομέα).