Ακρίβεια: Οι εξαγγελίες Χατζηδάκη περιπαίζουν τον λαό…

Σε ένα κείμενο – διάλογο με τον εαυτό του (με απαντήσεις σε επιλεκτικά υπεραπλουστευμένες δικές του ερωτήσεις), στη Linkedin, την κορυφαία πλατφόρμα κοινωνικής δικτύωσης σε όλο τον κόσμο, ο σημερινός αντιπρόεδρος της κυβέρνησης Κωστής Χατζηδάκης έγραψε πολλά καλά και συμφέροντα τω κόμματι και τη κυβερνήσει, τα οποία δεν αντέχουν σε σχόλια, με την παράθεση αντίστοιχων διαχρονικών επίσημων στοιχείων.

Άλλα περίμενα για ενημέρωση δημοσίως από τον κ. Χατζηδάκη με την αδιάλειπτη επί 31 χρόνια παρουσία (από το 1994 έως σήμερα!) στο ευρωπαϊκό κοινοβούλιο (ευρωβουλευτής από το 1994 έως το 2007) και στη συνέχεια στο εθνικό κοινοβούλιο και σε κορυφαίες υπουργικές θέσεις, όπως δύο φορές υπουργός Μεταφορών και Επικοινωνιών (θυμηθείτε την ανθρωποθυσία στα Τέμπη ως … διαχρονική διαρθρωτική παθογένεια, σύμφωνα με τον Κυριάκο Μητσοτάκη!), τέσσερεις φορές υπουργός Ανάπτυξης (θυμηθείτε την ακρίβεια, “τη Ελλάδι πενίη αἰεί κοτε σύντροφός ἐστι”…, όπως θα έλεγε ξανά ο Ηρόδοτος), Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων (θυμηθείτε τη στενότητα εργασίας, την υψηλή ανεργία των γυναικών, τα προβλήματα στην αγορά εργασίας, προφανώς από τις … πολλές “μεταρρυθμίσεις”), Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών ή “τσάρος” (σήμερα είναι 60 ετών).

Αντί σοφίας, αλαζονεία Χατζηδάκη & κυβέρνησης

Περίμενα, λοιπόν, από κ. Χατζηδάκη ως ευγνώμονα προς τον ελληνικό λαό, που του εμπιστεύθηκε επί τρεις δεκαετίες τη διαχείριση του κρατικού και οικογενειακού προϋπολογισμού και ως συνεπή στη δήλωσή του στο παραπάνω κείμενό του ότι «οφείλουμε να συνεχίσουμε την προσπάθεια, χωρίς αυταρέσκεια και χωρίς αλαζονεία», να παρουσίαζε τη σκληρή πραγματικότητα και μάλιστα σε μια περίοδο που παρατηρείται χαλασμός σε όλους τους τομείς και θεσμούς (Τέμπη, ΟΠΕΚΕΠΕ, κράτος δικαίου, ακρίβεια κλπ), που δεν επιτρέπει σε κανένα να κρύβεται πίσω από τον δάκτυλό του.

Επειδή τα αυτάρεσκα και αλαζονικά σημεία του παραπάνω δημόσιου κειμένου είναι πολλά, κράτησα μόνο μία σημείωση, καθώς την ίδια ημέρα διάβασα την υπέροχη μελέτη των Γεωργίου Παλαιοδήμου και Δημήτρη Παπαγεωργίου υπό τον τίτλο “Μεταβολές του ΦΠΑ και πληθωρισμός: μια εμπειρική και θεωρητική ανάλυση για την ελληνική οικονομία”, η οποία δημοσιεύθηκε στο 61ο τεύχος (Ιούλιος 2025) του Οικονομικού Δελτίου της Τράπεζας της Ελλάδος, που μόλις είχε τότε είχε κυκλοφορήσει και η οποία δίνει ηχηρή απάντηση στην επίμονη άρνηση της κυβέρνησης και, φυσικά, του κ. Χατζηδάκη για μείωση των εξοντωτικών συντελεστών του ΦΠΑ, που είναι ένας καταθλιπτικός αντιλαϊκός έμμεσος φόρος, που “μπουκώνει” τον πληθωρισμό.

Άλλωστε, το παράδειγμα του τότε πρωθυπουργού Κώστα Σημίτη, ο οποίος, υπό την πίεση ικανοποίησης του κριτηρίου του πληθωρισμού για ένταξη της χώρας μας στο ευρώ, το 1998 και 1999 μείωσε τους έμμεσους φόρους και, κυρίως, τον ΦΠΑ, με αποτέλεσμα να μειωθεί ο πληθωρισμός κατά 0,7 ποσοστιαίες μονάδες και κατά μία ποσοστιαία μονάδα αντίστοιχα!

Η σημείωσή μου αφορά το μεταφυσικό συμπέρασμα του κ. Χατζηδάκη ότι για “μια καλύτερη Ελλάδα”, που υπηρετούσε ως ευρωβουλευτής, βουλευτής και υπουργός επί πάνω από 30 χρόνια, «με τις μεταρρυθμίσεις που δεν φοβόμαστε και που κερδίσαμε ως λαός και ως παράταξη, με τις μεταρρυθμίσεις θα συνεχίσουμε!» (το θαυμαστικό δικό του). Έτσι, με την αυτάρεσκη αυτή διαπίστωση ο κ. Χατζηδάκης εμφανίζεται να “καμαρώνει”, ενώ ο ευρωπαϊκός κόσμος (Ευρωπαϊκή Επιτροπή, Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, Eurostat, το Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συνέδριο και το ημέτερο, εθνικού Ελεγκτικό Συνέδριο κλπ) το’ χουν “τούμπανο”.

Γιατί, όπως προκύπτει από τις ατέλειωτες και συχνές συστάσεις, με τις οποίες συνοδεύουν οι παραπάνω ευρωπαϊκοί θεσμοί τις αξιολογήσεις των περιβόητων Εθνικών Προγραμμάτων Μεταρρυθμίσεων, των κοινοτικών πακέτων (ΕΣΠΑ, ΟΠΕΚΕΠΕ κλπ), του περιβόητου Ταμείου (Παρ)άκαμψης και Ανθεκτικότητας (ορόσημα επενδύσεων και αντίστοιχων μεταρρυθμίσεων που τροποποιούνται ή αναβάλλονται και που είναι στα μισά περίπου, ένα χρόνο περίπου από την εκπνοή του Σχεδίου, που υιοθετήθηκε το … 2021), καθώς και με επονείδιστες διατυπώσεις γνώμης του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, που δείχνουν τον δρόμο για το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο, για τη μη συμμόρφωση της Ελλάδος με το κοινοτικό δίκαιο (ΦΠΑ κλπ)!

Σε όλα αυτά, την ίδια στιγμή δίνει ηχηρή απάντηση η παραπάνω επιστημονική μελέτη, καθώς και στα αίτια του ανέκαθεν υψηλότερου ελληνικού πληθωρισμού από το αντίστοιχο της Ευρωζώνης, που είναι οι μόνιμες διαχρονικές αγκυλώσεις και διαρθρωτικά προβλήματα στην ελληνική αγορά αγαθών και υπηρεσιών. Η απάντηση της μελέτης θυμίζει εκείνη του παιδιού στο παραμύθι του Χανς Κρίστιαν Άντερσεν “ο βασιλιάς είναι γυμνός”. Έτσι, “γυμνή” είναι και η ακρίβεια στη χώρα μας, παρά τα “μαγικά ρούχα” που της ράβουν με μαγικά λόγια οι εκάστοτε αρμόδιοι υπουργοί, όπως έραβαν και του αφελούς και αλαζόνα αυτοκράτορα, που νόμιζε ότι ήταν φανταχτερά και εντυπωσιακά!

Το γενικό, λοιπόν, συμπέρασμα της μελέτης, που αποτελεί ηχηρή προειδοποίηση προς πάντα λαλούντα αυτάρεσκα, μολονότι η στατιστική πραγματικότητα είναι πολύ σκληρή, είναι ότι η «μείωση του ΦΠΑ, από μόνη της, δεν επαρκεί ως εργαλείο για την αποκλιμάκωση των πληθωριστικών πιέσεων στην ελληνική οικονομία, καθώς η αποτελεσματικότητά της εξαρτάται από το ευρύτερο θεσμικό και διαρθρωτικό περιβάλλον».

Και για να γίνει ακόμα πιο ηχηρό το μάθημα, οι μελετητές συμπεραίνουν ότι «η αξιοποίηση του ΦΠΑ ως αποτελεσματικού μέτρου αποπληθωριστικής παρέμβασης προϋποθέτει την ένταξή του σε ένα ευρύτερο πλαίσιο οικονομικής πολιτικής, το οποίο περιλαμβάνει συμπληρωματικές διαρθρωτικές παρεμβάσεις που στοχεύουν στην ενίσχυση του ανταγωνισμού στις αγορές προϊόντων και υπηρεσιών και στη μείωση των στρεβλώσεων στην οικονομία». Δηλαδή, η ανάλυση των επιδράσεων μιας μείωσης του ΦΠΑ στον πληθωρισμό, καταδεικνύει τον σημαντικό ρόλο των διαρθρωτικών και θεσμικών χαρακτηριστικών, δηλαδή των μεταρρυθμίσεων, όπως ο βαθμός ανταγωνισμού στις αγορές προϊόντων και υπηρεσιών και οι δυσκαμψίες τιμών και μισθών, στη μετακύλιση της μείωσης του ΦΠΑ στις τιμές καταναλωτή.

Δηλαδή, τα αποτελέσματα της μελέτης δείχνουν ότι η αποτελεσματικότητα μιας μεμονωμένης, προσωρινής μείωσης του ΦΠΑ, ως μέτρου περιορισμού του πληθωρισμού στην ελληνική οικονομία, είναι σημαντικά περιορισμένη, όταν δεν συνοδεύεται από διαρθρωτικά μέτρα, που ενισχύουν τον ανταγωνισμό στις αγορές προϊόντων και υπηρεσιών και περιορίζουν τις στρεβλώσεις στην οικονομία. Επιπλέον, οι μόνιμες μειώσεις του ΦΠΑ αποδεικνύονται πιο αποτελεσματικές από τις προσωρινές, καθώς ενισχύουν την αξιοπιστία της οικονομικής πολιτικής και επηρεάζουν θετικά τις προσδοκίες νοικοκυριών και επιχειρήσεων.

Διαρθρωτικοί κίνδυνοι απειλούν την οικονομία

Τα ίδια περίπου επισημαίνει η Τράπεζα της Ελλάδος και στην περιοδική της ανάλυση “Note on the Greek Economy”, που δημοσιεύτηκε σχεδόν ταυτόχρονα. Όπως επισημαίνει, ο πυρήνας του πληθωρισμού (εναρμονισμένος δείκτης τιμών καταναλωτή χωρίς ενέργεια και τρόφιμα) βρίσκεται σε υψηλά επίπεδα, παρουσιάζοντας σημαντική απόκλιση από τον μέσο όρο της ζώνης του ευρώ και αντανακλώντας εν μέρει το μεγάλο θετικό παραγωγικό κενό της ελληνικής οικονομίας, λόγω, προφανώς, των … “μπόλικων” μεταρρυθμίσεων, που δεν φοβάται ο κ. Χατζηδάκης, ακόμα και όταν μεταξύ των κινδύνων που απειλούν την ελληνική οικονομία, σύμφωνα με την παραπάνω μελέτη, είναι διαρθρωτικοί.

Οι κίνδυνοι είναι, για παράδειγμα, η μεγαλύτερη στενότητα στην αγορά εργασίας και ισχυρότερες μισθολογικές πιέσεις, ο χαμηλότερος του αναμενόμενου ρυθμός απορρόφησης και χρήσης των κονδυλίων του Μηχανισμού Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας και η βραδύτερη του αναμενόμενου εφαρμογή των αναγκαίων μεταρρυθμίσεων, με δυσμενείς επιπτώσεις στην παραγωγικότητα της ελληνικής οικονομίας!

Συνεπώς, από τις πραγματικές μεταρρυθμίσεις που δεν προωθούνται από το μορμολύκειο του κομματικού κόστους και από τον φόβο αντίδρασης των βολεμένων, χάνει μονίμως ο ελληνικός λαός, όπως στην ακρίβεια. Και θυμήθηκα τη δήλωση του τότε υπουργού Εθνικής Οικονομίας, Γιάννου Παπαντωνίου, στην εφημερίδα “Βήμα της Κυριακής” (18 Φεβρουαρίου 2001), ύστερα από έξι ολόκληρα χρόνια ως επικεφαλής του παραπάνω υπουργείου: «Υπάρχουν πολλοί στην Ελλάδα που αντιδρούν στις μεταρρυθμίσεις και αυτό διότι ξεβολεύονται από τη διαδικασία αυτή»! Επίσης, θυμήθηκα τις επισημάνσεις που έκανε ο πιο αριστερός υπουργός Εθνικής Οικονομίας μετά τη μεταπολίτευση, Γεράσιμος Αρσένης, κατά την παρουσίαση το 2002, μαζί με τον τότε πρώην πρωθυπουργό, Κωνσταντίνο Μητσοτάκη, και τον τότε πρόεδρο του Συνασπισμού, Νίκο Κωνσταντόπουλο, του βιβλίου μου “Η μεγάλη φούσκα της οικονομίας 1981 – 2001”:

«Πίσω από το πολιτικό δράμα και από τις οικονομικές εξελίξεις στην περίοδο 1981 – 2001 κρύβεται μία βασική αντιπαράθεση της παραδοσιακής κουλτούρας και της μεταρρυθμιστικής. Η παραδοσιακή κουλτούρα δεν θέλει ανοιχτούς ορίζοντες, φοβάται το καινούριο, φοβάται την αβεβαιότητα, θέλει το κεκτημένο και θέλει πάντοτε και την προστασία ενός κράτους, της πολιτείας. Αυτή η αναχρονιστική, παραδοσιακή κουλτούρα, η οποία βασικά είναι αντίθετη στην έννοια της αλλαγής και των μεταρρυθμίσεων, είναι διάχυτη. Υπάρχει σε όλες τις κοινωνικές ομάδες. Είναι οι δυνάμεις αυτές, οι οποίες κατά κάποιο τρόπο αντιστάθηκαν και αντιστέκονται σε βασικές δομικές αλλαγές της οικονομίας και της κοινωνίας. Και αυτές οι δυνάμεις δεν βρίσκονται μόνο σε ένα κόμμα, βρίσκονται σε όλα τα κόμματα από τη δεξιά μέχρι την αριστερά…»