Άλλα 16 δισ. από τον Γλαύκο στον ενεργειακό πλούτο της Κύπρου

Σχετικά με το πρόσφατα ανακαλυφθέν από την ExxonMobil κοίτασμα “Γλαύκος” στην κυπριακή ΑΟΖ, δεν αναμένεται να υπάρξουν σύντομα ανακοινώσεις. Όπως συνηθίζεται σε αυτές τις περιπτώσεις, θα απαιτηθούν σημαντικές επιπλέον ερευνητικές εργασίες, ώστε να μπορέσει η εταιρεία -από χρηματιστηριακή άποψη- να δώσει κάποια πρώτα πιστοποιημένα αποτελέσματα. Ωστόσο, για πρώτη φορά μπορούμε να δώσουμε σημαντικές πληροφορίες, βάσει των τελευταίων εξελίξεων.

Ένα σοβαρό ζήτημα είναι η άγνοια που μπορεί να υπάρχει σχετικά με τους φυσικούς πόρους. Στη βιομηχανία πετρελαίου, γιγαντιαίο κοίτασμα θεωρείται αυτό που μπορεί να περιέχει τουλάχιστον 2,5 τρισ. κυβικά πόδια, ποσότητα που ισοδυναμεί με 500 εκατ. βαρέλια πετρελαίου. Για να καταλάβουμε καλύτερα, πρόκειται για την πενταπλάσια ποσότητα των υδρογονανθράκων που έχει ο ελληνικός “Πρίνος” στο βόρειο Αιγαίο. Στις δε τουρκικές εφημερίδες, τέτοιες πληροφορίες δίνονται στο κοινό καθημερινά. Εκείνο το οποίο συζητάνε και με το οποίο ξυπνάνε και κοιμούνται οι Τούρκοι κάθε μέρα είναι τα νούμερα της αξίας των κοιτασμάτων στην Κύπρο.

Είναι εξαιρετικά σημαντικό να έχουμε μια εικόνα των ποσοτήτων που κρύβονται σε ένα κοίτασμα, διότι το μέγεθος είναι αυτό που θα καθορίσει το ενδιαφέρον των εταιρειών. Από πρακτική άποψη, πετρελαϊκές εταιρείες του επιπέδου της ExxonMobil δεν ενδιαφέρονται να ανακαλύψουν κάτι μικρό σε μέγεθος. Εξάλλου, γι’ αυτόν τον λόγο η ExxonMobil & Qatar Petroleum επέλεξαν το κυπριακό τεμάχιο 10, μέσα στο οποίο η γεωφυσική εταιρεία PGS είχε ήδη χαρτογραφήσει τρεις σημαντικούς στόχους πρώτης προτεραιότητας “τύπου Zohr”, ή “Zohr-like”, όπως συνηθίζεται να λέγεται:

• “Δελφύνη”
• “Γλαύκο”
• “Ανθεία”

Οι στόχοι Δελφύνη και Γλαύκος διατρήθηκαν ήδη, ενώ ο πολύ μεγαλύτερος από αυτούς, ο στόχος “Ανθεία” εξακολουθεί να παραμένει προς αξιολόγηση (χάρτης 1). Να σημειώσουμε ότι η κοινοπραξία ΕxxonMobil-Qatar Petroleum έχει χαρτογραφήσει στο τεμάχιο 10 και άλλους γεωτρητικούς στόχους ερευνητικού ενδιαφέροντος.

Στον χάρτη 1, παρατηρούμε ότι από ερευνητική άποψη η ΕxxonMobil προτίμησε να διατρήσει πρώτα τους δύο μικρότερους στόχους και άφησε τον μεγαλύτερο για αργότερα. Ανεξάρτητα από το μέγεθος των ευρημάτων και στους δύο μικρότερους στόχους διαπιστώθηκε ύπαρξη φυσικού αερίου. Για τον μεγαλύτερο στόχο “Ανθεία”, ο οποίος σε όγκο εμφανίζεται να είναι σχεδόν διπλάσιος από αυτόν του κοιτάσματος “Ζohr”, η ΕxxonMobil φαίνεται ότι θα ήθελε πρώτιστα να αξιολογήσει ακριβέστερα πού ακριβώς θα τοποθετήσει το γεωτρύπανο στον στόχο αυτό, ώστε η γεώτρηση να αποδειχθεί τελικά επιτυχής.

Με τον Γλαύκο τέσσερις φορές το κυπριακό ΑΕΠ

Σχετικά με την αξία κοιτασμάτων στην Κύπρο, υπενθυμίζουμε ότι η ακαθάριστη αξία του κοιτάσματος “Zohr”, το οποίο περιέχει 35 τρισ. κυβικά πόδια φυσικό αέριο, είναι σήμερα της τάξης των 200 δισ. ευρώ (με βάση την τιμή 6,42 ευρώ/χίλια κυβικά πόδια εισαγωγής φυσικού αερίου στην ΕΕ). Ο στόχος Zohr, που ανήκει στην Αίγυπτο, είναι το μεγαλύτερο κοίτασμα της Μεσογείου αυτή τη στιγμή, εξασφαλίζοντας φυσικό αέριο στην Αίγυπτο για 30 χρόνια. Κοντολογίς, είναι πραγματικά μια γιγαντιαία ενεργειακή πηγή βάσει της οποίας αποκτούμε αμέσως μια καλή εικόνα και για τα κυπριακά κοιτάσματα.

Στην Κύπρο λοιπόν, μέχρι σήμερα έχουν ανακαλυφθεί τέσσερα κοιτάσματα φυσικού αερίου, η Αφροδίτη (ψαμμιτικό κοίτασμα), η Καλυψώ, ο Γλαύκος και ο Ονησιφόρος (ασβεστολιθικά κοιτάσματα τύπου Zohr). Αξίζει εδώ να αναφερθεί κάτι που πραγματικά δεν έχει πάρει τόση δημοσιότητα στα ελληνικά ΜΜΕ. Ο Ονησιφόρος καλύπτει για 10 χρόνια τις ενεργειακές ανάγκες της Κύπρου. Να σκεφτεί κανείς ότι τις ίδιες περίπου ανάγκες σε ενέργεια έχει και η Κρήτη! Ο δε Γλαύκος στην πραγματικότητα είναι όσο πέντε ελληνικοί Πρίνοι. Στον αμέσως παρακάτω πίνακα παρουσιάζεται η αξία αυτών των κοιτασμάτων στην Κύπρο, με βάση τις ελάχιστες αναμενόμενες πιθανές απολήψιμες ποσότητες υδρογονανθράκων.

Εάν λάβουμε υπόψη ότι το ΑΕΠ της Κυπριακής Δημοκρατίας είναι 20 δισ. ευρώ περίπου, τα 90 δισ. ευρώ αντιπροσωπεύουν τέσσερις φορές το ΑΕΠ της. Με δεδομένο ότι έχουν ήδη χαρτογραφηθεί από τις εταιρείες PGS και Spectrum 10 επιπλέον στόχοι “τύπου Zohr” μέσα στην κυπριακή ΑΟΖ, διαβλέπουμε ποιο θα μπορούσε να είναι το οικονομικό μέλλον της Μεγαλονήσου στην περίπτωση που επιβεβαιωθούν οι πιθανότητες παρουσίας και άλλων αποθεμάτων στην περιοχή.

Δυσοίωνα τα πράγματα στην Ελλάδα

Στην Ελλάδα, πολλοί μας κατηγορούσαν ότι λέγαμε αρλούμπες σχετικά με τις ενεργειακές δυνατότητες της Κρήτης. Διαψεύστηκαν από το έντονο ενδιαφέρον των τριών μεγαλύτερων εταιρειών του πλανήτη. “Στην Ελλάδα δεν ερχόμαστε να βρούμε κάτι μικρό, δεν μας ενδιαφέρει κάτι μικρό” αυτό λένε οι εταιρείες. Σε αντίθεση όμως με την Κύπρο, στην Ελλάδα το μέλλον εντοπισμού και ανακάλυψης κοιτασμάτων δεν διαγράφεται ρόδινο.

Πέραν τον δυσκολιών, λόγω του πολύ μεγάλου βάθους, συγκριτικά με τον Γλαύκο της Κύπρου, η κατάσταση για την Κρήτη είναι και από γραφειοκρατικής άποψης εξαιρετικά άσχημη. Είναι γεγονός ότι σημαντικότερες συμβάσεις δυτικά και νοτιοδυτικά της Κρήτης, που περιέχουν ανάλογους με την Κύπρο στόχους κοιτασμάτων “τύπου Zohr”, εξακολουθούν να σέρνονται στους διαδρόμους του δημόσιου περιβαλλοντολογικού ελέγχου των συμβάσεων από “ειδικούς” του αρμόδιου υπουργείου Ενέργειας.

Πρόκειται για “ειδικούς” για τους οποίους ουδείς γνωρίζει τι εμπειρία διαθέτουν στον τομέα της έρευνας και εκμετάλλευσης κοιτασμάτων υδρογονανθράκων, ώστε να γνωματεύσουν σχετικά. Έτσι, οι εταιρείες ExxonMobil και Total περιμένουν ακόμα την έγκριση της Μελέτης Περιβάλλοντος. Προφανώς, δεν τίθεται σε δεύτερη μοίρα το περιβάλλον. Μπορούμε να πολεμήσουμε τόσο για την προστασία του περιβάλλοντος όσο και για την προστασία των εθνικών αναγκών.

Η Ελλάδα, ως μέλος της ΕΕ, ακολουθεί τους αυστηρότερους περιβαλλοντολογικούς κανόνες. Ως εκ τούτου μπορούμε να εκμεταλλευτούμε τον ενεργειακό πλούτο, αναθέτοντας παράλληλα σε κατάλληλους ανθρώπους να προστατεύσουν το περιβάλλον με τον αυστηρότερο τρόπο.

Οι Τούρκοι τρέχουν, εμείς;

Παράλληλα, τη στιγμή που η τουρκική πλευρά κατεβάζει επιδεικτικά δύο δικά της θαλάσσια γεωτρύπανα στην Ανατολική Μεσόγειο, το ελληνικό πολιτικό σύστημα συνεχίζει αμέριμνα να ζει και να τρέφεται αποκλειστικά από ενεργειακές εισαγωγές υδρογοναθράκων. Οι τελευταίες μάλιστα στην πράξη απολαμβάνουν γρήγορης γραφειοκρατικής εξυπηρέτησης.

Οι Έλληνες -όπως και πολλοί άλλοι λαοί- ακριβοπληρώνουν το εισαγόμενο φυσικό αέριο, το οποίο μάλιστα έρχεται από την Τουρκία! Αντίθετα, η ανάδειξη ντόπιου ορυκτού πλούτου υδρογονανθράκων συναντά συνεχώς δήθεν περιβαλλοντολογικά εμπόδια και καθυστερήσεις που φθάνουν ακόμα και τα τρία χρόνια σε ορισμένες περιοχές ενδιαφέροντος. Όσο πιο ντόπιο το φυσικό αέριο, τόσο πιο φτηνό είναι.

Να σημειώσουμε ότι σύντομα συμπληρώνονται δύο χρόνια από την εποχή που στο αρμόδιο υπουργείο Ενέργειας υποβλήθηκαν οι αιτήσεις των ExxonMobil και Total για παραχώρηση δικαιωμάτων στις δύο θαλάσσιες περιοχές της Κρήτης. Οι δε σχετικές συμβάσεις τους, που ήδη μονογράφηκαν το προηγούμενο καλοκαίρι, δεν έχουν τύχει ακόμα κύρωσης από τη Βουλή και τον αρμόδιο υπουργό Ενέργειας. Σε αντίστοιχη περίπτωση στη Σικελία της Ιταλίας, η διαδικασία διήρκεσε μόλις τρεις μήνες! “Το πρώτο πράγμα είναι ο χρόνος“, όπως λένε και οι Σικελοί.

Επιπλέον, δεν έχουμε φτάσει ακόμα στο Ελεγκτικό Συνέδριο που θέλει δύο μήνες. Στη συνέχεια πρέπει να περάσει από τη Βουλή που θέλει άλλους τρεις μήνες. Οπότε η υπόθεση αναβάλλεται πιθανώς για μετά τις εκλογές. Αυτά όλα με την προϋπόθεση ότι δεν θα φύγουν οι εταιρείες δυσαρεστημένες από αυτή την αντιμετώπιση. Αυτή η τριτοκοσμικού τύπου διαχείριση θα πρέπει να μας προβληματίσει ιδιαίτερα. Οι εταιρείες έχουν ευκαιρίες να πάνε και αλλού.

Μία εξαιρετικά δύσκολη υπόθεση

Ο εντοπισμός ασβεστολιθικών κοιτασμάτων “τύπου Zohr” στην ευρύτερη περιοχή της Μεσογείου είναι μία εξαιρετικά δύσκολη υπόθεση. Το φυσικό αέριο βρίσκεται μέσα σε υφαλογενή καρστικά (συχνά σπηλαιώδη) ασβεστολιθικά πετρώματα, τα οποία σφραγίζονται από υπερκείμενες παχειές ενστρώσεις (συχνά πάχους 2 ή και 3 χιλιομέτρων) αλάτων του Μεσσηνίου.

Τα αλάτια αυτά απορροφούν τα ηχητικά κύματα των θαλάσσιων σεισμικών ερευνών, οπότε είναι πολύ δύσκολο για τις εταιρείες να εντοπίσουν και να χαρτογραφήσουν με την απαιτούμενη ακρίβεια τη γεωμετρία των γεωτρητικών αυτών στόχων. Παράλληλα, οι υφαλογενείς αυτοί ταμιευτήρες φυσικού αερίου εμφανίζουν χωροταξικά -σε αντίθεση με τα κοιτάσματα τύπου ψαμμίτη- εξαιρετικά μεγάλη ανομοιομορφία, με αποτέλεσμα συχνά μία ερευνητική γεώτρηση να μη συναντά τον προσφορότερο αποθηκευτικό χώρο φυσικού αερίου. Έτσι, η γεώτρηση να μην εμφανίζει στην πράξη μία οικονομικά υψηλή παροχή υδρογονανθράκων.

Επίσης, να τονίσουμε ότι, σε αντίθεση με άλλα πετρελαϊκά συστήματα, οι ασβεστολιθικοί μειοκαινικοί (από μέχρι) όγκοι ταμιευτήρων “τύπου Zohr” επί της ουσίας θεωρούνται μητρικά πετρώματα. Ως εκ τούτου αποτελούν από μόνα τους ένα πετρελαϊκό σύστημα, όπου η πλειοψηφία του βιογενούς αερίου γεννήθηκε in situ μέσα στον ασβεστόλιθο. Στην περίπτωση του κοιτάσματος “Ζohr”, μόλις το 2% του φυσικού αερίου προέρχεται από μετανάστευση υδρογονανθράκων προερχομένων από παλαιότερες υποκείμενες ενστρώσεις μητρικών πετρωμάτων της εποχής του Κρητιδικού ή του Ιουρασικού. Το υπόλοιπο δημιουργήθηκε μέσα στον ασβεστολιθικό όγκο (εικόνα 3).

Και πετρέλαιο και φυσικό αέριο!

Σε ορισμένες όμως περιπτώσεις κοιτασμάτων, όπως ο Γλαύκος και άλλοι στόχοι παρόμοιων κοιτασμάτων (τόσο στην Κύπρο όσο και νοτιοδυτικά της Κρήτης), είναι δυνατόν να υπάρχει τοπικά μετανάστευση υγρών υδρογονανθράκων, ακόμα και πετρελαίου. Αυτές οι ποσότητες προέρχονται από κατώτερα πετρελαϊκά συστήματα προς τον ανώτερο ασβεστολιθικό αποθηκευτικό χώρο του περιεχόμενου βιογενούς φυσικού αερίου.

Αυτό όμως τι σημαίνει στην πράξη; Όπως ήδη αναφέρθηκε από την ΕΝΙ, αλλά και την εταιρεία Spectrum, είναι δυνατόν να διαπιστωθεί μέσα σε τύπου Zohr κοιτάσματα φυσικό αέριο, το οποίο να είναι πλούσιο και σε υγρούς υδρογονάνθρακες. Το γεγονός αυτό θα σήμαινε αμέσως σημαντική αύξηση της αξίας των κοιτασμάτων αυτών, δεδομένου ότι το πετρέλαιο στην αγορά είναι πολύ πιο ακριβό από το φυσικό αέριο.

Πιθανότατα, η καθυστέρηση που διαπιστώθηκε στην ολοκλήρωση της γεώτρησης “Γλαύκος”, δεδομένου ότι απαιτήθηκε η χρήση επιπλέον ιδιαίτερου εξοπλισμού ανίχνευσης (Logging) χαρακτηριστικών ρευστών κοιτάσματος, να έχει σχέση με την παρουσία υγρών υδρογονανθράκων στη μείζονα περιοχή. Εάν αποδειχθεί πως αυτό ισχύει, η αξία του κοιτάσματος θα αυξηθεί σημαντικά.