Άλλος για το ΔΝΤ – Πως ο ιός χρεωκόπησε περισσότερους από τον Τόμσεν   

Χαριστική βολή στις οικονομίες φτωχών και υπερχρεωμένων χωρών έχει δώσει η πανδημία με αποτέλεσμα το ΔΝΤ να δέχεται συνεχείς εκκλήσεις για οικονομική στήριξη από την πλειοψηφία των χωρών-μελών του. Οι οικονομικές επιπτώσεις είναι μάλιστα τόσο μεγάλες που αναγκάζουν κάποιες χώρες, να χτυπήσουν την πόρτα του Ταμείου για πρώτη φορά στην ιστορία τους.

Αίτημα για βοήθεια υπέγραψε σήμερα Παρασκευή και η κυβέρνηση του Λιβάνου, με το γραφείο του πρωθυπουργού Χασάν Ντιάμπ να κάνει λόγο στην ανακοίνωσή του για μια «ιστορική στιγμή». Μία ημέρα νωρίτερα, η κυβέρνηση του Ντιάμπ ενέκρινε, εν μέσω πολυήμερων διαδηλώσεων, ένα σχέδιο για την «ανάκαμψη της οικονομίας» το οποίο θα αποτελέσει και τη βάση της συνεργασίας με το ΔΝΤ.

Σύμφωνα με διαρροές στα τοπικά μέσα, το σχέδιο αυτό στηρίζεται σε ένα δάνειο ύψους 80 δισεκατ. δολαρίων (περίπου 73 δισεκατ. ευρώ), από τα οποία ποσό περίπου 10 έως 15 δισεκατ. δολαρίων θα προέρχεται από εξωτερική χρηματοδότηση για τα επόμενα πέντε χρόνια. Προβλέπει επίσης “μεταρρυθμίσεις” που θα περιλαμβάνουν περικοπές στις δημόσιες δαπάνες και αναδιάρθρωση του δημόσιου χρέους, το οποίο ανέρχεται σήμερα περίπου στο 170% του ΑΕΠ και είναι ένα από τα υψηλότερα στον κόσμο.

Δεν άντεξε ο Λίβανος 

Ένα τεράστιο κύμα πολύμηνων μαζικών διαδηλώσεων, το οποίο εκδηλώθηκε τον Οκτώβριο του 2019, οδήγησε στην παραίτηση του πρωθυπουργού Σαάντ Χαρίρι και στην δημιουργία, στις αρχές του έτους, νέου κυβερνητικού σχήματος. Ο νέος πρωθυπουργός Ντιάμπ κατάφερε να “μαζέψει το πεζοδρόμιο”, τον Μάρτιο, ωστόσο, η χώρα ανακοίνωσε, για πρώτη φορά στην ιστορία της, ότι έχει χρεωκοπήσει.

Η συζήτηση για την προσφυγή στο ΔΝΤ ξαναέβγαλε όμως τους διαδηλωτές στους δρόμους, παρά τα περιοριστικά μέτρα για την αντιμετώπιση της πανδημίας. Ένας άνθρωπος σκοτώθηκε και δεκάδες τραυματίστηκαν στις τριήμερες βίαιες διαδηλώσεις που είχαν επίκεντρο κυρίως την Τρίπολη, τη μεγαλύτερη πόλη στο βόρειο τμήμα της χώρας.

Τα αίτια της χρεωκοπίας του Λιβάνου έχουν χρονικό βάθος, η πανδημία φαίνεται, ωστόσο, ότι έδωσε την χαριστική βολή, όπως συνέβη και με το Ιράν, το οποίο επίσης προσέφυγε στο ΔΝΤ, για πρώτη φορά αφότου ανακηρύχθηκε Ισλαμική Δημοκρατία, το 1979. Η Τεχεράνη υπέβαλε αίτημα στο Ταμείο, στις 12 Μαρτίου, ζητώντας έκτακτη οικονομική βοήθεια 5 δισεκατομμυρίων για να αντιμετωπίσει τις συνέπειες της πανδημίας, από την οποία επλήγη χειρότερα από κάθε άλλη χώρα της Μέσης Ανατολής.

“Παιχνίδια” με το Ιράν 

Η οικονομία του Ιράν είχε, άλλωστε, γονατίσει ήδη, εξαιτίας των αμερικανικών κυρώσεων, πριν εκδηλωθεί η επιδημία και οι συνέπειές της, οι οποίες το έπληξαν σοβαρότατα, καθώς κατέρρευσαν οι διεθνείς τιμές πετρελαίου. Η Τεχεράνη ζήτησε πρόσβαση στο εργαλείο ταχείας χρηματοδότησης (IFR) του ΔΝΤ, το οποίο «προσφέρει ταχεία οικονομική βοήθεια σε όλες τις χώρες μέλη που έχουν επείγουσα ανάγκη».

Μερικές εβδομάδες αργότερα, στις 8 Απριλίου, ο Ρουχανί επανήλθε δριμύτερος, σημειώνοντας ότι αν το ΔΝΤ δεν εκπληρώσει τις υποχρεώσεις του προς το Ιράν, σε αυτή τη δύσκολη κατάσταση, «η διεθνής κοινότητα θα τους κρίνει διαφορετικά». Και είχε βεβαίως τους λόγους του, καθώς ήδη κυκλοφορούσαν σενάρια ότι οι ΗΠΑ μπλοκάρουν και αυτή τη χρηματοδότηση. Τα σενάρια αυτά είχαν όμως βάση, καθώς την ίδια περίοδο συντελούνταν αλλαγές στην ηγεσία του ΔΝΤ.

Μία εβδομάδα μετά το αίτημα της Τεχεράνης, στις 19 Μαρτίου, ο πρώην συνεργάτης του αμερικανού υπουργού Οικονομικών Στιβεν Μνιούτσιν, ο οικονομολόγος Τζέφρι Οκαμότο αντικαθιστούσε τον Ντέιβιντ Λίπτον, στη θέση του «νούμερο 2» του Ταμείου. Ο Οκαμότο ήταν στην ομάδα του Μνιούτσιν στις διαπραγματεύσεις για την εμπορική συμφωνία με την Κίνα και πλέον θεωρείται η “φωνή του Τραμπ” στο Ταμείο, καθώς είναι ο νέος Αναπληρωτής Γενικός Διευθυντής του ΔΝΤ. Παραλλήλως, στις 27 Μαρτίου, το Κογκρέσο έδωσε την έγκρισή του για τον διπλασιασμό της χρηματοδοτικής δύναμης του ΔΝΤ, με την Ουάσιγκτον  όμως να έχει δικαίωμα βέτο στο Διευθυντικό Συμβούλιο του Ταμείου, του οποίου είναι ο μεγαλύτερος χρηματοδότης.

Το Ιράν αλλά και ο Λίβανος, λόγω της Χεζμπολάχ, αποτελούν άλλωστε ‘’κόκκινο πανί” για τη Δύση και κυρίως για τους Αμερικανούς. Μάλιστα, η κυβέρνηση Τραμπ θεωρεί, ότι ένα δάνειο προς το Ιράν θα επιτρέψει στην κυβέρνηση της Τεχεράνης να χρηματοδοτήσει περαιτέρω τις ένοπλες ομάδες που στηρίζει στη Μέση Ανατολή, κυρίως στη Συρία και την Υεμένη.

Με νέο προφίλ

Βοήθεια από το ΔΝΤ ζήτησαν όμως και άλλες χώρες, ενώ το Ταμείο ενέκρινε βοήθεια 320 εκατομμυρίων δολαρίων, χωρίς μάλιστα κανένα προαπαιτούμενο, και προς την μεταβατική κυβέρνηση της Βολιβίας, που προέκυψε μετά το “πραξικόπημα” κατά του Μοράλες. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι η Βολιβία δεν είχε ζητήσει ποτέ τη βοήθεια του ΔΝΤ κατά το διάστημα της προεδρίας του σοσιαλιστή προέδρου Έβο Μοράλες (2006-2019), ο οποίος απέρριπτε αυτή την επιλογή για ιδεολογικούς λόγους.

Άξιο παρατήρησης είναι και το γεγονός ότι το ΔΝΤ επιδιώκει να αναβαθμίσει τον διεθνή ρόλο και προετοιμάζεται για καθοριστικές παρεμβάσεις στη μετά πανδημίας εποχή, καθώς εκτιμά ότι η ύφεση που αυτή φέρνει μπορεί να συγκριθεί μόνον με τη “Μεγάλη Ύφεση” που ξέσπασε το 1929. Προσφάτως μάλιστα, ανακοίνωσε την ελάφρυνση του χρέους 25 φτωχών χωρών, ανάμεσά τους η Αϊτή, το Αφγανιστάν, η Λιβερία, η Μαδαγασκάρη και η Υεμένη.

Πρόκειται βεβαίως για χώρες με μικρό ΑΕΠ και μικρό χρέος σε σχέση με άλλες αναπτυσσόμενες οικονομίες που επίσης φλερτάρουν με την ιδέα της προσφυγής στο ΔΝΤ. Πρώτη από αυτές είναι η Τουρκία, όπου ήδη έχει ανοίξει η σχετική συζήτηση, καθώς και εκεί ο κορωνοϊός ήρθε μάλλον για να ολοκληρώσει μια ήδη τελειωμένη κατάσταση. Και σ αυτή την περίπτωση βέβαια κανένας δεν μπορεί να αποκλείσει, με δεδομένη την ένταση στις αμερικανοτουρκικές σχέσεις, ο Ερντογάν να πέσει πάνω σε αμερικανικές απαιτήσεις.

Καμπανάκι έχει χτυπήσει όμως το Ταμείο και για την ΕΕ προβλέποντας μεγάλη ύφεση και μεγάλη αύξηση της ανεργίας, κυρίως για την Ιταλία και την Ελλάδα, την ώρα που οι Βρυξέλλες δείχνουν να έχουν “αναπτύξει αντισώματα”, μετά το δεκαετές ελληνικό μνημονιακό πείραμα. Μας το υπενθύμισε, άλλωστε, και ο γνωστός Τόμσεν, ο οποίος χαρακτήρισε «ισχυρό» το πακέτο μέτρων της ΕΕ, αλλά δεν παρέλειψε να επισημάνει ότι η Ελλάδα θα έχει μεγαλύτερη ύφεση φέτος από άλλες χώρες της Ευρωζώνης.