Αντί να σπάει τα καρτέλ συζητάει για μελομακάρονα και κουραμπιέδες!

Από τις γνωστές δηλώσεις του Ζοζέπ Μπορέλ ότι «οι Ευρωπαίοι πρέπει να μάθουν να ζεσταίνονται λιγότερο», του πρώην υπουργού Πολιτικής Προστασίας κυρίου Στυλιανίδη ότι «καλό θα ήταν να γεμίζουμε τα ρεζερβουάρ», αλλά και του πρώην υπουργού Ανάπτυξης κυρίου Γεωργιάδη, ότι «η μείωση του φόρου στα καύσιμα θα ευνοήσει του πλούσιους», γίνεται αντιληπτό πως επικρατεί πολύ συχνά αμηχανία αναφορικά με τις ενδεδειγμένες στρατηγικές και πολιτικές που πρέπει να ακολουθηθούν όταν δεν υπάρχουν σαφή δεδομένα για σίγουρες λύσεις.

Παραβλέπεται το γεγονός πως οι πολίτες απαιτούν από τους πολιτικούς να έχουν την δυνατότητα να σταθμίζουν μακροπρόθεσμες πολιτικές βάσει προβλέψεων. Οφείλουν κυρίως να έχουν την δυνατότητα να αναδεικνύουν στρατηγικές για τον τρόπο που ορίζεται η έννοια της βιωσιμότητας της οικονομίας, των επιχειρήσεων, των επενδυτικών προγραμμάτων. Κυρίως της ίδιας της κοινωνίας.

Όσοι σπεύδουν γενικά να κάνουν δηλώσεις “ελαφρά τη καρδία”, ξεχνούν να αναφερθούν στο ουσιαστικότερο πρόβλημα της κρίσης: Oι όποιες αυξήσεις μισθών (βασικών και μη) market pass και voucher δεν αποτελούν πλέον ανεκτά “εργαλεία” για να αντιμετωπισθεί το κόστος ζωής και η καθημερινότητα των πολιτών. Δηλώσεις μεταβατικών βραχυπρόθεσμων πολιτικών επιφανειακής προσέγγισης εντάσσονται δυστυχώς στο γενικότερο κλίμα αδράνειας ή αδυναμίας εξεύρεσης λύσεων εντός της ΕΕ. Άλλωστε, όταν εντός ολίγων ορών η μετάλλαξη του “καλαθιού” των Χριστουγέννων οδηγήθηκε στην αφαίρεση κουραμπιέδων και μελομακάρονων, γίνεται αντιληπτή η προχειρότητα για την ανάδειξη μίας “ισορροπιστικής στρεβλότητας”.

Οι δηλώσεις που “ελαφρά τη καρδία” παίρνονται πίσω –  έστω και αν αλλάζουν οι υπουργοί – πρέπει να αναδεικνύονται με συνεχή κριτική ώστε να μας οδηγούν στο να στιγματίσουμε την έλλειψη ουσιώδους ευαισθησίας εκείνων που τις κάνουν. Ίσως επειδή ακόμα δεν διαφαίνεται η ικανότητα επεξεργασίας εναλλακτικών πολιτικών αντιμετώπισης κρίσεων. Την ίδια περίοδο που στο επιτελείο του προέδρου των ΗΠΑ Biden αρχίζουν να γίνονται συζητήσεις για το γεγονός ότι η διαχρονική υπερσυγκέντρωση της παραγωγικής διαδικασίας και η ενίσχυση των μονοπωλίων φέρουν μέρος της ευθύνης για τις υφιστάμενες πληθωριστικές πιέσεις.

Αναδίπλωση για τα… μελομακάρονα!

Αν προσπαθήσουμε να αναλύσουμε τις εξελίξεις σε βάθος, πέρα από τις επιφανειακές δηλώσεις, ίσως γίνει ευκολότερα κατανοητό το γεγονός ότι οι φορείς πολιτικής και αναπτυξιακών προτάσεων δεν έχουν αντιληφθεί πως οφείλουν πλέον να βαδίσουν εκτός της πεπατημένης ως προς τι νοείται αναπτυξιακή πολιτική, ειδικά ως προς το θέμα της αυτάρκειας και της εγχώριας παραγωγής που φθίνει με ραγδαίους ρυθμούς. Η μόνιμη επωδός ότι οι στρεβλότητες είναι πανευρωπαϊκό φαινόμενο ή οφείλονται στον πληθωρισμό εκφυλίζεται, την στιγμή που πλέον διαφαίνεται πως ο ρυθμός των πληθωριστικών πιέσεων αρχίζει να τιθασεύεται.

Θα είναι τεράστιο λάθος να μην αντιληφθούν οι ευρωπαϊκές ηγεσίες πόσο αναγκαίο και απαραίτητο για την διατήρηση της κοινωνικής συνοχής είναι να υπάρξει συναντίληψη και συμφωνία πως οι μέχρι σήμερα πολιτικές δεν επαρκούν. Οι εξελίξεις είναι δυνατόν να έχουν ιστορικές διαστάσεις που μόνον με κάθετες και “παραγωγικές” αντισυστημικές παρεμβάσεις είναι δυνατόν να θεραπευθούν. Παρεμβάσεις που ίσως θα πρέπει να ανατρέψουν τις υποστηριζόμενες πολιτικές υπερσυγκέντρωσης. Παρεμβάσεις, που στις ΗΠΑ στα πλαίσια των διεργασιών του Δημοκρατικού Κόμματος, οδηγούν στην προώθηση κομματικών πολιτικών “διάσπασης” μεγάλων επιχειρηματικών σχημάτων, όπου η λειτουργία τους προκαλεί εμπόδια στον ανταγωνισμό.

Μπορεί σήμερα η τελευταία αναδίπλωση πολιτικής να αφορά κουραμπιέδες και μελομακάρονα! Φαινομενικά όμως, η ασήμαντη αυτή “διόρθωση” για το καλάθι των Χριστουγέννων, σηματοδοτεί το βάθος της αδυναμίας πάταξης της αισχροκέρδειας μέσω ουσιαστικότερων πολιτικών παρεμβάσεων. Η ανάληψη ευθυνών μέσω αναδιπλώσεων ή επικοινωνιακών τακτικών, δεν διασφαλίζει την ανάδειξη θετικών αποτελεσμάτων σε χρόνο που να λύνει τα προβλήματα. Το αντίθετο μάλιστα. Την περίοδο που οι ενδογενείς στρεβλότητες κινδυνεύουν να μηδενίσουν το όποιο θετικό αποτύπωμα από την αύξηση του κατώτατου μισθού, καθώς και των θετικών επιπτώσεων των κονδυλίων του Αναπτυξιακού Ταμείου.

Ίσως να είναι αρκετοί οι υποστηρικτές της θετικής επίδρασης του “δημιουργικού” πληθωρισμού, καθώς είναι δυνατόν αυτός σε ελεγχόμενα επίπεδα να χρησιμοποιηθεί ως ευκαιρία “υποχρεωτικής” αύξησης της ανταγωνιστικότητας και μείωσης του ποσοστού του χρέους ως προς το ΑΕΠ. Η δομική στρεβλότητα της οικονομίας όμως, καθώς και οι εντεινόμενες κοινωνικές ανισότητες, θέτουν σε δεύτερη μοίρα τις εν δυνάμει θετικές αυτές εξελίξεις.

Μία συζήτηση που εκφυλίζεται…

Κατά την έννοια αυτή τα προβλήματα στην εφοδιαστική αλυσίδα εξαιτίας τόσο του πολέμου, όσο και των προβλημάτων της πανδημίας, αναδεικνύουν – για όσους έχουν την πολιτική οξύνοια να αλλάξουν την πολιτική στόχευση – χρυσή ευκαιρία συνολικής αναπτυξιακής αναδίπλωσης, με έμφαση στην επίτευξη παραγωγικής αυτάρκειας σε κάθε έκφανση της οικονομίας όπου αυτό είναι δυνατόν. Ενίσχυση της μετάλλαξης σε δυναμικές ευέλικτες στην προσαρμογή της παραγωγικής τους ικανότητας, μικρές, καινοτόμες επιχειρήσεις και όχι υπερμεγέθεις μονοπωλιακής προσέγγισης. Αντ’ αυτού επιλέγεται ατυχώς η επικοινωνιακή προσέγγιση ως φαινομένου κοινού σε όλες τις ευρωπαϊκές χώρες.

Δεν είναι δυνατόν να προσποιούνται όλοι πως η διαμορφούμενη μονοπωλιακή δομή των παραγωγικών και όχι μόνον παραμέτρων της οικονομίας είναι εντελώς άσχετη με την χρήση ως αφορμή των πληθωριστικών πιέσεων. Μπορεί οι πιέσεις αυτές να είναι ως επί το πλείστο εισαγόμενες και να εντάθηκαν λόγω της ενεργειακή κρίσης. Όμως, ποιος μπορεί να αμφισβητήσει πως τα συνολικά προβλήματα στην εφοδιαστική αλυσίδα δεν προέκυψαν από μία διαχρονική αδυναμία ελέγχου των μονοπωλιακών καταστάσεων; Ποιος μπορεί να αγνοήσει το γεγονός ότι την περίοδο της πανδημίας όσες επιχειρήσεις είχαν την δυνατότητα εξάντλησαν την ισχύ τους ως προς την “διαμόρφωση” τιμών; Εξαντλούν δεν την “ισχύ” αυτή ακόμα και σήμερα. Ίσως περισσότερο απροκάλυπτα…

Ας μην διαφεύγει της προσοχής μας – των νοικοκυριών σίγουρα δεν διαφεύγει –  το γεγονός ότι σύμφωνα με στοιχεία της Eurostat η Ελλάδα είχε την ταχύτερη άνοδο στις τιμές τροφίμων και ποτών στην Ευρώπη. Η μη αναγνώριση της σημαντικότητας αυτής της παραμέτρου από πλευράς κυβέρνησης, απλά σηματοδοτεί αδυναμία ελέγχου ή μονοδιάστατη επιδίωξη μοντέλου υπερσυγκέντρωσης. Αυταπόδεικτα κατά συνέπεια, όλα τα αρνητικά επακόλουθα για το μέλλον της αναπτυξιακής δομής της χώρας αλλά και την κοινωνική συνοχή.

Από την στιγμή που ο πληθωρισμός διεμβολίζει δυναμικά το επίπεδο εισοδήματος η συζήτηση για το “πάπλωμα” του “καλαθιού”, μελομακάρονα ή κουραμπιέδες, μάλλον τείνει να εκφυλίζει συνειδητά – από εκείνους που την υποθάλπουν – την έννοια της πραγματικής διάθεσης αντιμετώπισης των μονοπωλιακών στρεβλοτήτων της αγοράς. Οι όποιες κινήσεις απλά φαίνεται να λειτουργούν ως εξισορροπιστές μεταξύ εκείνων που προωθούν τις στρεβλότητες και της κυβέρνησης. Τέτοια ισορροπία του τρόμου όμως δύσκολα “χωνεύεται” από τους πολίτες. Όποιο χρώμα και να έχουν τα καρτελάκια τιμών στα Super Market ή οι λογαριασμοί ηλεκτρικής ενέργειας…