Απειλεί και το ευρώ ο Ερντογάν

Καμπανάκι για το ευρώ και τις ευρωπαϊκές τράπεζες χτυπά η κρίση στην Τουρκία, όπου η λίρα καταρρέει στον απόηχο της έντασης ανάμεσα στην Άγκυρα και την Ουάσινγκτον με αφορμή την διαμάχη για την συνεχιζόμενη κράτηση του πάστορα Άντριου Μπράνσον. Το πρωί της Παρασκευής το ευρώ κατέγραψε απότομη πτώση, ενώ αρνητικά κινήθηκαν και οι ευρωπαϊκές μετοχές.

Αφορμή για την πτώση του ευρώ κατά 0,5% στα 1,146 δολάρια στάθηκε δημοσίευμα των Financial Times, σύμφωνα με το οποίο η ΕΚΤ ανησυχεί για τον αντίκτυπο που μπορεί να έχει η αδύναμη τουρκική λίρα στις ευρωπαϊκές τράπεζες. Το δημοσίευμα ανέφερε συγκεκριμένα ότι η ισπανική BBVA, η ιταλική UniCredit και η γαλλική BNP Paribas θα μπορούσαν να επηρεαστούν σημαντικά από την συνεχιζόμενη υποτίμηση της λίρας, καθώς είναι εκτεθειμένες στην τουρκική τραπεζική αγορά.

Όπως σημειώνουν οι Financial Times, η ΕΚΤ ανησυχεί ιδιαίτερα  για το ενδεχόμενο οι Τούρκοι πολίτες να μην είναι προετοιμασμένοι να στηρίξουν την υποτίμηση της λίρας και να προχωρήσουν σε αθέτηση πληρωμών δανείων σε ξένο νόμισμα. Αν υπολογίζει κανείς ότι αυτά τα δάνεια αντιστοιχούν περίπου στο 40% των συνολικών περιουσιακών στοιχείων του τουρκικού τραπεζικού κλάδου, τότε τα πράγματα δυσκολεύουν ακόμη περισσότερο.

Επικαλούμενη στοιχεία της Τράπεζας Διεθνών Διακανονισμών (BIS), η βρετανική εφημερίδα ανέφερε επίσης ότι οι Τούρκοι δανειολήπτες χρωστούν 83,3 δισεκ. δολάρια σε ισπανικές τράπεζες, 38,4 δισεκ. δολάρια σε γαλλικές τράπεζες και 17 δισεκ. δολάρια σε ιταλικές τράπεζες. Την ίδια ώρα, το πενταετές τουρκικό CDS, το κόστος ασφάλισης δηλαδή έναντι αθέτησης πληρωμών, αυξήθηκε στις 379 μονάδες βάσης, φτάνοντας στο υψηλότερο επίπεδό του από τον Απρίλιο του 2009.

Πόσο πιθανή είναι μια κρίση

Οι ανησυχίες της ΕΚΤ είχαν άμεσο αντίκτυπο στις αγορές, επηρεάζοντας το ευρώ και τα χρηματιστήρια. Πόσο πιθανή είναι όμως μια ευρωπαϊκή τραπεζική κρίση, εξαιτίας της κατάρρευσης της τουρκικής λίρας;

Σύμφωνα με οικονομολόγο της τράπεζας Berenberg, «μια κανονικών διαστάσεων τραπεζική κρίση θα μπορούσε να έχει κάποιες αρνητικές επιπτώσεις στις τράπεζες της ευρωζώνης», ιδιαίτερα σε εκείνες «που έχουν μεγάλη πιστωτική έκθεση στην Τουρκία ή κατέχουν τουρκικές τράπεζες».

Ο ίδιος ωστόσο συμπληρώνει ότι «συνολικά, η έκθεση του τραπεζικού κλάδου της ευρωζώνης φαίνεται πολύ μικρή για να προκαλέσει μια σημαντική κρίση». Αναφέρει τέλος ότι ακόμη και στην περίπτωση που μια πιθανή κατάρρευση του τουρκικού τραπεζικού κλάδου προκαλέσει σοβαρά προβλήματα σε κάποιες τράπεζες της ευρωζώνης, «οι εποπτικές αρχές της περιοχής έχουν επαρκή εργαλεία στη διάθεσή τους για να περιορίσουν τη ζημιά».

Κατρακύλα δίχως τέλος

Αν και για τον  οικονομολόγο της Berenberg φαίνεται «ιδιαίτερα απίθανο ο αντίκτυπος από την Τουρκία να προκαλέσει πιστωτική κρίση σε οποιοδήποτε μέρος της ευρωζώνης», οι ευρωπαϊκές μετοχές καταγράφουν από το πρωί της Παρασκευής απώλειες. Οι μετοχές μάλιστα της γαλλικής BNP Paribas, της ιταλικής UniCredit και της ισπανικής BBVA, τράπεζες εκτεθειμένες στην τουρκική τραπεζική αγορά, σημείωσαν βουτιά περίπου 3%. Σε αρνητικό επίπεδο κινήθηκαν όμως και οι υπόλοιποι κλάδοι.

Την ίδια ώρα, η τουρκική λίρα κατέγραψε νέο αρνητικό ρεκόρ και διαμορφώθηκε μέχρι και στις 6,5 λίρες ανά δολάριο, αρκετά κοντά δηλαδή στην ισοτιμία 7,1 λίρες ανά δολάριο. Μια ισοτιμία που, όπως έχουν επισημάνει αναλυτές της Goldman Sachs, θα απειλούσε σημαντικά τα κεφαλαιακά αποθέματα των τουρκικών τραπεζών.

Στην συνέχεια το τουρκικό νόμισμα περιόρισε κάποιες από τις απώλειές του, οι δηλώσεις Τραμπ ωστόσο για διπλασιασμό των δασμών στις εισαγωγές χάλυβα και αλουμινίου από την Τουρκία, οδήγησαν σε νέα πτώση την λίρα και οδήγησαν την ισοτιμία στις 6,6 λίρες ανά δολάριο.

Τα αίτια της κρίσης και ο Αλλάχ

Οι επενδυτές εκτιμούν ότι ο βασικός λόγος για την συνεχή υποτίμησή του τουρκικού νομίσματος είναι η απουσία παρέμβασης από τις αρχές. Η λίρα άλλωστε έχει υποχωρήσει περισσότερο από 35% από τις αρχές του έτους και μάλιστα αφού είχε χάσει σχεδόν το ένα τέταρτο της αξίας της το 2017.

Η κεντρική τράπεζα έκανε μία απόπειρα να στηρίξει το εθνικό νόμισμα, αυξάνοντας τα επιτόκια πριν την επανεκλογή Ερντογάν. Οι νέες διευρυμένες αρμοδιότητες όμως του Τούρκου προέδρου, σε συνδυασμό με τον διορισμό του γαμπρού του, Μπεράτ Αλμπαϊράκ, στην θέση του υπουργού Οικονομικών δημιούργησαν ακόμη  μεγαλύτερες ανησυχίες στις αγορές. Αυτές οι νέες εξελίξεις προκάλεσαν φόβους στους επενδυτές σχετικά με την ανεξαρτησία της κεντρικής τράπεζας και η ένταση με τις ΗΠΑ ήρθε να δώσει την χαριστική βολή.

Ο επικεφαλής στρατηγικής αναδυόμενων αγορών στην TD Securities, Κριστιάν Μάτζιο, εκτίμησε ότι οι τουρκικές αρχές θα αναγκαστούν να παρέμβουν, τονίζοντας ότι αυτή η παρέμβαση πρέπει να είναι «δραστική». Την ανάγκη ανάληψης δράσης για την ανακοπή της κατάρρευσης της τουρκικής λίρας, και μάλιστα γρήγορα, επισήμανε και ο οίκος αξιολόγησης Fitch, προειδοποιώντας ότι η κατάσταση της Τουρκίας έχει επιδεινωθεί.

Ο Ερντογάν ωστόσο κάλεσε τους πολίτες «να μην ανησυχούν» και αναφερόμενος στην κρίση των αμερικανοτουρκικών σχέσεων είπε: «Μην ξεχνάτε, αν έχουν τα δολάριά τους, εμείς έχουμε τον λαό μας, τον Θεό μας». «Δεν θα χάσουμε τον οικονομικό πόλεμο», είπε σε δηλώσεις που μεταδόθηκαν από την τηλεόραση και απηύθυνε έκκληση στους πολίτες να στηρίξουν το εθνικό νόμισμα σε αυτόν τον οικονομικό πόλεμο που έχει κηρυχθεί στην Τουρκία.

Λίγη ώρα αργότερα ο γαμπρός του και υπουργός Οικονομικών Μπεράτ Αλμπαϊράκ δήλωνε ότι η Τουρκία θα υιοθετήσει μια νέα οικονομική προσέγγιση υπό τη νέα της προεδρία, που θα είναι βιώσιμη και θα βασίζεται σε μία «νοοτροπία στρατηγικής». Ο ίδιος χαρακτήρισε κρίσιμης σημασίας θέμα την ανεξαρτησία της κεντρικής τράπεζας και πρόσθεσε ότι θα υπάρξει ισχυρότερη δημοσιονομική πειθαρχία και προτεραιότητα στις διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις.