Απομυθοποιώντας την επικοινωνιακή ρουκέτα για ανάπτυξη 16,2%

Σε μια δεδομένη χρονική στιγμή στην οικονομία, το ΑΕΠ έχει κυριολεκτικά κατακρημνιστεί και κατόπιν σημειώνει μια αύξηση της τάξης του 16%! Θα πανηγύριζε σώφρων άνθρωπος δημόσια ότι κατάφερε να πετύχει ένα τέτοιο άλμα; Όχι φυσικά. Αυτό μπορεί να συμβεί μονάχα στην χώρα όπου οι κυβερνώντες προσπαθούν απελπισμένα να κάνουν την τρίχα τριχιά, για να μας πείσουν ότι καταγράφουν επιτυχίες στην οικονομία!

Αν και προσεχώς θα δημοσιεύσω στο SLpress.gr άρθρα για την πορεία της οικονομίας μας, σήμερα θα ήθελα να επισημάνω δύο πράγματα: Το πρώτο έχει σχέση με τους πανηγυρισμούς της Κυβέρνησης και του ιδίου του Πρωθυπουργού σε μήνυμά του στο twitter σχετικά με την περιβόητη ανάπτυξη 16,2% του Β’ τριμήνου του 2021 σε σχέση με το αντίστοιχο του 2020.

Αν και το πώς μετράται στο ΑΕΠ είναι ένα στοιχείο που σηκώνει πολύ μεγάλη συζήτηση, θα δεχτώ ότι πράγματι η αύξηση είναι όντως 16,2% και δεν έχουμε να κάνουμε με greek statistics. Το κυβερνητικό επιτελείο θα έπρεπε να είναι προσεκτικό και να μην προβάλει σαν επιτυχία την απλή επαναφορά της κανονικότητας στα προ πανδημίας επίπεδα! Ο τζίρος που πραγματοποιήθηκε το Β’ τρίμηνο (Απρίλιος, Μάιος και Ιούνιος 2020), ως συνολικό ποσό, είναι το χαμηλότερο που σημειώθηκε την τελευταία δεκαετία και το δεύτερο χαμηλότερο στην Ελλάδα από συστάσεως της Ευρωζώνης.

Αυτό σε ένα βαθμό είναι φυσιολογικό, αφού τους μήνες αυτούς η Ελλάδα ζούσε ένα απίστευτο lockdown, όπως και οι περισσότερες χώρες του πλανήτη. Υπήρξε βίαιη παύση κάθε δραστηριότητας. Με τον κόσμο κλεισμένο στα σπίτια του και τις επιχειρήσεις κλειστές, ή σε ημιλειτουργία, ήταν επόμενο όλοι οι δείκτες της οικονομίας να πιάσουν πάτο. Όταν συγκρίνεις, λοιπόν, τον πάτο, είναι σαφές ότι ακόμα και μια μικρή οικονομική δραστηριότητα θα γράψει υψηλό ποσοστό αύξησης.

Πρόκειται για άλμα; 

Ως αριθμός, το 16,2% μοιάζει τεράστιο άλμα ανάπτυξης! Στην ουσία, όμως, δεν πρόκειται περί άλματος. Αν συγκρίνουμε τα νούμερα που μας δίνει η ΕΛΣΤΑΤ, για να βγάλουμε σωστό συμπέρασμα πρέπει να συγκρίνουμε το Β’ τρίμηνο του 2021 με το Β’ τρίμηνο του 2019 όταν δεν υπήρχε πανδημία και στην οικονομία επικρατούσε κανονικότητα, έστω και στις δύσκολες μεταμνημονιακές συνθήκες.

Σύμφωνα με την ΕΛΣΤΑΤ λοιπόν, το Β’ τρίμηνο του 2019 το ΑΕΠ της Ελλάδας ήταν 45,9 δισ. ευρώ. Το αντίστοιχο τρίμηνο του 2020 έπεσε στο πρωτοφανές χαμηλό των 39,6 δισ. και τώρα, στο Β’ τρίμηνο του 2021, το ΑΕΠ ανέβηκε ξανά στα 45,9 δισ. Δηλαδή ακριβώς εκεί που βρισκόταν πριν τον κορονοιό! Άρα, εάν θέλουμε να δούμε την πραγματικότητα κι όχι να δημιουργούμε ψευδείς εντυπώσεις, το ΑΕΠ επέστρεψε στο Β’ τρίμηνο του 2021 εκεί ακριβώς που ήταν το ίδιο διάστημα του 2019. Είναι αυτός λόγος να πανηγυρίζουμε; Όποιος το νομίζει ας λέει τουλάχιστον ότι πανηγυρίζει, επειδή επιστρέψαμε στο 2019, όχι επειδή το ΑΕΠ έκανε άλμα.

Ένα άλλο σοβαρό στοιχείο, το οποίο διαπίστωσα ότι ουδείς το συζητά, είναι η προέλευση του τζίρου που οδήγησε στην αύξηση του ΑΕΠ στο Β’ τρίμηνο του 2021. Και δυστυχώς πρέπει να ξαναθυμίσουμε τόσο το οικονομικό επιτελείο της κυβέρνησης, όσο και της αντιπολίτευσης, βασικά μαθήματα της οικονομικής επιστήμης που διδάσκονται οι φοιτητές από το πρώτο εξάμηνο.

Το ΑΕΠ ως δείκτης, ουσιαστικά μετρά την συνολική δαπάνη σε αγαθά και υπηρεσίες σε όλες τις αγορές της οικονομίας. Όταν η συνολική δαπάνη αυξάνεται από τον ένα χρόνο στον επόμενο, τότε δύο πράγματα μπορεί να συμβαίνουν: Ή η οικονομία παράγει περισσότερα αγαθά και υπηρεσίες, επειδή βρίσκεται σε αναπτυξιακή τροχιά, ή τα αγαθά και οι υπηρεσίες πωλούνται σε υψηλότερες τιμές, οπότε έχουμε ονομαστική αύξηση του ΑΕΠ.

Τι συμβαίνει με την ανάπτυξη

Στην περίπτωσή μας τι ακριβώς συνέβη από πέρυσι σε σχέση με φέτος; Αυξήθηκε κατά 16,2% η οικονομική δραστηριότητα, ή απλά εκτινάχτηκαν οι τιμές των αγαθών και των υπηρεσιών με αποτέλεσμα αυτήν την άνοδο; Ως τον Ιούνιο 2020, οι τιμές των αγαθών κινούνταν σε κανονικά επίπεδα. Συνεπώς, το ΑΕΠ στο Β’ τρίμηνο του 2020 δεν προέκυψε από ανατιμήσεις, αλλά από την όποια παραγωγική δραστηριότητα.

Από τα μέσα του 2020 και μετά, όμως, οι τιμές άρχισαν να αυξάνονται σταδιακά, ενώ φέτος η αύξησή τους ήταν ραγδαία, κυρίως λόγω της διεθνούς οικονομικής συγκυρίας και δευτερευόντως λόγω της απουσίας μέτρων προφύλαξης της ελληνικής αγοράς από ανατιμήσεις και ελλείψεις. Ανεξάρτητα ποιο έτος βάσης πήρε η ΕΛΣΤΑΤ για να μετρήσει το ΑΕΠ, ανεξάρτητα ποια μέθοδο χρησιμοποίησε, η τελική τιμή του ΑΕΠ το Β’ τρίμηνο του 2021, σε μεγάλο βαθμό, είναι αποτέλεσμα των μεγάλων αυξήσεων στις τιμές των αγαθών και των υπηρεσιών.

Έχει ενδιαφέρον, λοιπόν, να ερευνήσουμε εάν αυτή η επαναφορά στα επίπεδα του 2019, δηλαδή το περιβόητο 16.2% ανάπτυξης, πόσο οφείλεται στην αύξηση της πραγματικής οικονομικής δραστηριότητας σε αγαθά και υπηρεσίες και πόσο στην άνοδο των τιμών. Αν συνδυαστούν τα δύο γεγονότα που περιγράφω (αφ’ ενός η σύγκριση με το 2019 και όχι με το 2020, αφ’ ετέρου η άνοδος των τιμών) μήπως τελικά ούτε καν επιστρέψαμε στο 2019; Μήπως φέτος διανύουμε την δυσκολότερη χρονιά από τότε που μπήκαμε στην Ευρωζώνη;