Άσχημα τα νέα από το μέτωπο της Ευρωζώνης

Πολλαπλασιάζονται οι ενδείξεις για το ενδεχόμενο μιας νέας οικονομικής κρίσης. Η ανεστραμμένη καμπύλη επιτοκίων των αμερικανικών ομολόγων, η επιβράδυνση της οικονομικής δραστηριότητας στις περισσότερες χώρες της Ευρωζώνης, η υποχώρηση του επιχειρηματικού δείκτη των χωρών του ΟΟΣΑ (Οργανισμός Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης), που τον Δεκέμβριο του 2018 κατέγραψε τη χειρότερη επίδοση της πενταετίας, αποτελούν ορισμένες μόνο από τις πολλές ενδείξεις μιας επικείμενης ύφεσης. Ακόμα και μια μικρής διάρκειας και έντασης ύφεση στην Ευρωζώνη αρκεί για να δώσει τη χαριστική βολή.

Δέκα χρόνια μετά την εκδήλωση της τελευταίας μεγάλης κρίσης, η ΕΕ δεν κατόρθωσε να δημιουργήσει μηχανισμούς αντιμετώπισης των κρίσεων. Το ενιαίο θεσμικό πλαίσιο λειτουργίας του τραπεζικού τομέα συνεχίζει να αποτελεί το ζητούμενο, ενώ φαίνεται να μην μπορεί να αντιμετωπίσει το πρόβλημα των κόκκινων δανείων.

Οι πολιτικές διαχείρισης χρέους συνεχίζουν να αποτελούν το μεγάλο ζητούμενο. Η ποσοτική χαλάρωση επέφερε πολύ μικρά αποτελέσματα, αφού η απειλή του αποπληθωρισμού συνεχίζει να αποτελεί τη μεγάλη απειλή για τις οικονομίες της Ευρωζώνης. Επιπλέον, το υψηλό δημόσιο χρέος αρκετών οικονομιών δεσμεύει και την άσκηση δημοσιονομικής πολιτικής.

Η έμπρακτη αμφισβήτηση του ρόλου της Κομισιόν από την Ιταλία στα θέματα του τραπεζικού τομέα κάνει περισσότερο δύσκολο ακόμα και τον στοιχειώδη συντονισμό του χρηματοπιστωτικού τομέα. Σε όλα τα παραπάνω πρέπει να προσθέσουμε και τα προβλήματα διακυβέρνησης της ΕΕ από το Brexit, “κίτρινα γιλέκα” κλπ.

Εναλλακτική δομή συνεργασίας

Είναι λοιπόν έτοιμο το περιβάλλον, έτσι ώστε να μπορεί η εκδήλωση μιας μικρής έντασης κρίσης να οδηγήσει στη διάλυση της Ευρωζώνης και στην αναζήτηση ενός διαφορετικού πλαισίου ευρωπαϊκής συνεργασίας. Πολλές χώρες έχουν αρχίσει το χτίσιμο της εναλλακτικής δομής συνεργασίας με πρωτεργάτη τη Χανσεατική Ένωση που περιλαμβάνει τις χώρες της γερμανικής επιρροής.

Σε άλλες περιπτώσεις, όπως της Ιταλίας, οι εγχώριες δομές υποκαθιστούν την ευρωπαϊκή εποπτεία, αρχής γενομένης από τον χρηματοπιστωτικό τομέα. Άλλες πάλι χρησιμοποιούν τα διδάγματα του Brexit και των διμερών συμφωνιών, προκειμένου να είναι έτοιμες για την επόμενη μέρα. Το βέβαιο είναι ότι τα εναλλακτικά σενάρια έχουν ήδη αρχίσει να υλοποιούνται απροκάλυπτα.

Στην Ελλάδα συνεχίζει να υφίσταται η απαγόρευση συζήτησης εναλλακτικών σεναρίων, διότι αυτά μπορεί να αποτελέσουν την αμφισβήτηση της θέσης της χώρας στον σκληρό πυρήνα της ΟΝΕ. Κατ’ αντιστοιχία με το 2009 όταν πιστεύαμε ότι η κρίση δεν πρόκειται να επηρεάσει την ελληνική οικονομία διότι είναι “θωρακισμένη”.

Όπως όμως τότε, έτσι και τώρα ελπίζω να μην χρειαστεί να καταλάβουμε ότι απαιτείται κάτι πολύ περισσότερο από τους όρκους του ευρωπαϊκού προσανατολισμού για την αντιμετώπιση και τη διαχείριση των προβλημάτων της οικονομίας.