Αυτή είναι η οικονομική ατζέντα των ακροδεξιών στην ΕΕ

Τα κόμματα της Ακροδεξιάς παρουσιάζουν αποκλίνουσες θέσεις αναφορικά με την οικονομική ατζέντα τους. Πάντως τα περισσότερα κόμματα έχουν ουσιαστικά έναν παραδοσιακό δεξιό προσανατολισμό ως προς την οικονομία. Σε αυτή την κατηγορία ανήκουν πρωταρχικά τα κόμματα FrP (Νορβηγία) και το SVP (Ελβετία). Και τα δύο ακολουθούν την κυρίαρχη νεοφιλελεύθερη λογική. Παρόμοιο προσανατολισμό βρίσκουμε και στα αντίστοιχα κόμματα του Βελγίου (VB), της Γαλλίας (Λεπέν), της Βρετανίας (Φάρατζ), της Ιταλίας (Λέγκα του Σαλβίνι.

Το Finns Party (Φιλανδία) κινείται περισσότερο προς το κέντρο, ενσωματώνοντας στοιχεία από την αριστερή παράδοση, υποστηρίζοντας ότι δεν είναι ούτε φιλελεύθερο ούτε σοσιαλδημοκρατικό. Όλα τα παραπάνω ίσχυαν για την περίοδο πριν την κρίση. Τα κόμματα βρίσκονται περισσότερο ή λιγότερο κοντά στις δεξιές-νεοφιλελεύθερες οικονομικές αντιλήψεις.

Το κόμμα του Φάρατζ (Βρετανία) χαρακτηρίζεται παραδοσιακά για τη νεοφιλελεύθερη οικονομική λογική. Από τη δεκαετία του 1990 (ιδρύθηκε το 1993) το UKIP ζητά σημαντικές μειώσεις των δημοσίων δαπανών, των ελλειμμάτων και του χρέους, δραστική μείωση της κοινωνικής προστασίας και του κράτους πρόνοιας, ιδιωτικοποιήσεις της δημόσιας περιουσίας και πλήρη απορρύθμιση της αγοράς εργασίας κτλ.

Τα ελάχιστα μέτρα κοινωνικής προστασίας που προτείνει (μείωση των φορολογικών συντελεστών των χαμηλότερων εισοδημάτων, εφαρμογή του κατώτατου μισθού) μπορούν να ερμηνευθούν ως παραχωρήσεις σε κοινωνικές κατηγορίες, των οποίων ο πληθυσμός αυξάνεται στις σύγχρονες σκληρές οικονομικές συνθήκες και ως εκ τούτου αποτελούν και εκλογικούς στόχους του κόμματος. Η βασική του θέση, βέβαια, ήταν η έξοδος της Βρετανίας από την ΕΕ.

Το γερμανικό AfD (Εναλλακτική για τη Γερμανία) ιδρύθηκε το 2013 έχοντας ως βασική του θέση την έξοδο της Γερμανίας από το ευρώ. Όλες του οι οικονομικές αντιλήψεις είναι νεοφιλελεύθερες: πολιτικές σταθερότητας του νομίσματος, σκληρή λιτότητα ως μέσο για την αντιμετώπιση της ευρωπαϊκής κρίσης χρέους, μείωση της γραφειοκρατίας και μέτρα υπέρ της οικονομικής ανταγωνιστικότητας καθαρά νεοφιλελεύθερου χαρακτήρα.

Σχετικοποίηση θέσεων

Στη συνέχεια η βασική του θέση για την έξοδο από την Ευρωζώνη και για τη διάλυσή της σχετικοποιήθηκε. Κύριος στόχος του ήταν η διατήρηση του γερμανικού ελέγχου επί των οικονομικών αποφάσεων, του ελέγχου των γερμανικών επιχειρήσεων και αποφυγή με κάθε τρόπο ο έλεγχος αυτός  να περάσει στις πολυεθνικές επιχειρήσεις με έδρα ξένες χώρες. Ζητήματα κοινωνικού χαρακτήρα παραμένουν στο περιθώριο.

Το Εθνικό Μέτωπο (Γαλλία) τη δεκαετία του 1970 συμφωνούσε απόλυτα με τη θεωρία της ελεύθερης αγοράς και τις πολιτικές που απέρρεαν από αυτή: μείωση του ύψους της δημόσιας δαπάνης, ιδιωτικοποιήσεις δημοσίων επιχειρήσεων και του συστήματος κοινωνικής ασφάλισης. Με βάση αυτές τις απόψεις ήταν σύμφωνο με το σχεδιασμό της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης και τη δημιουργία της ενιαίας ευρωπαϊκής αγοράς.

Τη δεκαετία του 1980 οι απόψεις του ήταν νεοφιλελεύθερες. Αυτές άρχισαν να αλλάζουν στις αρχές της δεκαετίας του 1990 όταν άρχισε να ζητά την επαναφορά των ελέγχων και των δασμών στα εισαγόμενα προϊόντα. Παράλληλα, ζητούσε την αύξηση των κατώτατων και χαμηλών μισθών. Η αλλαγή αυτή θα μπορούσε να εξηγηθεί από τη θέση του κόμματος ότι η Γαλλία άρχισε να χάνει θέσεις στον παγκόσμιο καταμερισμό οικονομικής ισχύος.

Δεν μπορούν να αποκλειστούν –κάθε άλλο– και λόγοι αύξησης της εκλογικής απήχησης του κόμματος μεταξύ των εργαζομένων και των φτωχών ψηφοφόρων. Επίσης, καθόρισε ως πρώτη επιλογή την ‘εθνική προτίμηση’, η οποία ουσιαστικά στηρίζεται στην αντίληψη της υπερίσχυσης της πολιτικής επί της οικονομίας. Στο σημείο αυτό το κόμμα βρέθηκε σε μια μεταβατική περίοδο: ούτε η προηγούμενη νεοφιλελεύθερη ατζέντα, ούτε ο προστατευτισμός αποτελούσαν μια ξεκάθαρη και καλά θεμελιωμένη αντίληψη.

Υπό την ηγεσία της Μαρίν Λεπέν (διαδέχθηκε τον πατέρα της) οι απαιτήσεις για κοινωνική προστασία, ειδικά σε αντίθεση με τις ευρωπαϊκές προτάσεις, διευρύνθηκαν περαιτέρω: έξοδος από το ευρώ, περισσότερες ενεργητικές παρεμβάσεις από το κράτος στην οικονομία, επανεθνικοποίηση της αγροτικής πολιτικής κτλ. Πάντως, η εκλογική της εκστρατεία ήταν επικεντρωμένη στα γνωστά σημεία: εθνική ταυτότητα, μετανάστευση, νόμος και τάξη. Παράλληλα έγινε και η μετατόπιση στην κατεύθυνση της οικονομικής πολιτικής, αναπτύσσοντας μια αριστερόστροφη ατζέντα με αντικαπιταλιστική ρητορική και υπέρ της αύξησης της κοινωνικής προστασίας.

Λογική flat tax

Η Λέγκα του Βορρά στην Ιταλία ήταν στην οικονομική λογική κόμμα νεοφιλελεύθερο, συνδεδεμένο με τον επιχειρηματικό κόσμο της Βόρεια Ιταλίας, κυρίως με την μικρή επιχειρηματικότητα. Άλλωστε, ήταν ένα από τα λίγα κόμματα που τοποθετούνται στο χώρο της Ακροδεξιάς που έχει δώσει δείγματα γραφής, όταν συμμετείχε σε τρεις κυβερνήσεις υπό τον Σίλβιο Μπερλουσκόνι (1994-1995, 2001-2006, 2008-2011). Η οικονομική πολιτική της Λέγκα εξακολουθεί και σήμερα να κινείται στην ίδια λογική (flat tax, υποστήριξη της επιχειρηματικότητας κτλ), παρότι εξαναγκάζεται να συμβιβάζεται σε μια σειρά κοινωνικού χαρακτήρα μέτρα λόγω της κυβερνητικής συμμαχίας με το Κίνημα των 5 Αστέρων.

Το Κόμμα Ελευθερίας (FPO) στην Αυστρία με ηγέτη τον μέχρι πριν λίγο αντικαγκελάριο Στράσε είχε σχηματίσει κυβέρνηση με το δεξιό Λαϊκό Κόμμα του καγκελάριου Κούρτς. Όπως είναι γνωστό, η συνεργασία έσπασε μετά την αποκάλυψη των όσων έλεγε ο Στράσε. Τα δύο αυτά κόμματα είχαν συνεργαστεί και την περίοδο 2000-2005, όταν ηγέτης της Ακροδεξιάς ήταν ο Χάιντερ.

Το εκλογικό ποσοστό της το 2017 ήταν 30%. Στα οικονομικά ζητήματα υιοθέτησε ένα πρόγραμμα, στο οποίο συνδέονταν εθνικά ερωτήματα με νεοφιλελεύθερες απαντήσεις. Υπήρξε σφοδρός υποστηρικτής της ενσωμάτωσης της Αυστρίας στην ΕΕ. Το οικονομικό του πρόγραμμα στην πρώτη συμμετοχή του στην κυβέρνηση εμπεριείχε τις κλασσικές οικονομικές αντιλήψεις της εποχής (ιδιωτικοποιήσεις, μείωση κρατικών δαπανών, κτλ). Σήμερα ο στόχος είναι η μεταρρύθμιση της αγοράς εργασίας, εισάγοντας αλλαγές αντίστοιχες με τις γερμανικές της χάρτας Hartz IV.