ΔΝΤ: Η ανάκαμψη θα έρθει, αλλά όχι για όλους… 

Έξι ποσοστιαίες μονάδες ανάπτυξης για την παγκόσμια οικονομία και ανάκαμψη για τις περισσότερες περιοχές του κόσμου το 2021 προβλέπει το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, στη νέα έκθεσή του (World Economic Outlook). Η ύφεση που έφερε ο κορωνοϊός εκτιμάται ότι θα αποβεί τελικά ηπιότερη της κρίσης του 2008. Όπως και ο ΟΟΣΑ, όμως, προειδοποιεί ότι η μετά-την-πανδημία εποχή θα βρει τον κόσμο με μεγαλύτερες εισοδηματικές ανισότητες μεταξύ των κρατών.

Το δεύτερο μισό του 2020 οι επιδόσεις ήταν καλύτερες του αναμενόμενου για τις περισσότερες περιοχές του κόσμου «λόγω της χαλάρωσης των lockdown και της προσαρμογής σε νέους τρόπους δραστηριότητας». Ταυτόχρονα, κρίσιμης σημασίας θεωρούνται τα γενναιόδωρα πακέτα στήριξης της οικονομίας, κατά κανόνα των ΗΠΑ, τα οφέλη των οποίων επηρεάζουν και τον υπόλοιπο κόσμο. Έτσι το ΔΝΤ προβλέπει «ισχυρότερη ανάκαμψη», με 6% για το 2021 και 4,4% το 2022.

Η Κίνα έχει επιστρέψει ήδη στην προ-Covid19 εποχή, όπως σημειώνει χαρακτηριστικά, έχοντας 2,3% ανάπτυξη το 2020, η οποία αναμένεται να φτάσει το 8,4% το 2021 και 5,6% το 2022. Εντυπωσιακό είναι και το ποσοστό της Ινδίας, που θα φτάσει το 12,5% και 6,9%. Αντίστοιχα τα ποσοστά για τις ΗΠΑ, των οποίων το 2020 η οικονομία είχε αρνητικό πρόσημο (-3,5%) είναι 6,4% και 3,5%. Συνεπώς οι ΗΠΑ θα φτάσουν το αντίστοιχο προ-covid19 επίπεδο φέτος ενώ άλλες χώρες, τυπικά προηγμένες οικονομίες, θα χρειαστεί να περιμένουν ως το 2022 για να επανέλθουν.

Για την ευρωζώνη το Ταμείο προβλέπει ανάπτυξη 4,4% και 3,8% για το 2021 και το 2022 αντίστοιχα, από ύφεση 6,6% που σημείωσε το 2020. Σε ό,τι αφορά την Ελλάδα, τα ποσοστά έχουν ως εξής:

1. -8,2% το 2020
2. 3,8% το 2021, με έλλειμμα ύψους 6,6% (το μεγαλύτερο στην ΕΕ)
3. 5% το 2022, με έλλειμμα ύψους 3,5%.

Επίσης, οι προβλέψεις για την ανεργία στη χώρα μας κάνουν λόγο για οριακή αύξηση στο 16,6% (από 16,4% πέρυσι) το 2021 και μείωση στο 15,2% το 2022. Σε κάθε περίπτωση παραμένει η μεγαλύτερη στην Ευρώπη. Την ισχυρότερη ανάκαμψη για το τέλος του τρέχοντος έτους, πάντος, θα καταγράψει, πάντα σύμφωνα με το ΔΝΤ, η Ισπανία, με 6,4% και η Γαλλία με 5,8%. Να σημειωθεί ότι και η γειτονική μας Τουρκία αναμένεται να μεγεθύνει την οικονομία της κατά 6% φέτος και 3,5% το 2022.

Ανισομερής ανάκαμψη

Η ανάκαμψη όμως που διαβλέπει το Ταμείο δεν αφορά όλες τις χώρες. Πέρα από παράγοντες που επιδρούν στην επαναφορά της οικονομίας μιας χώρας, όπως ο ρυθμός των εμβολιασμών, το εύρος και το είδος των μέτρων στήριξης της οικονομίας, σημαντικότατο ρόλο παίζουν και δομικές παράμετροι, όπως για παράδειγμα η εξάρτηση μιας χώρας από τον τουρισμό. Ειδικά για την τελευταία κατηγορία, η έκθεση επισημαίνει ότι «ότι οι απώλειες ήταν ιδιαίτερα μεγάλες για τις οικονομίες που βασίζονται στον τουρισμό και στις εξαγωγές αγαθών, και για αυτές με περιορισμένα περιθώρια διαχείρισης».

Πολλές από αυτές «εισήλθαν στην κρίση σε μια πολύ δύσκολη δημοσιονομική κατάσταση και με μικρότερες δυνατότητες να στηρίξουν ισχυρές πολιτικές υγείας και περίθαλψης ή να υποστηρίξουν τα νοικοκυριά». Αλλά και σε επίπεδο κοινωνικής διαστρωμάτωσης, η οικονομική ανισότητα αναμένεται ότι θα αυξηθεί και μάλιστα σημαντικά. Δεν πρόκειται μόνο για τις άμεσες απώλειες εισοδήματος, αλλά και τις απώλειες μάθησης, όπως αναφέρεται χαρακτηριστικά, λόγω των περιορισμών στη λειτουργία των σχολείων και των πανεπιστημίων: «Οι ανισομερείς διακοπές στην εκπαίδευση μπορούν να επιδεινώσουν ακόμα περισσότερο την εισοδηματική ανισότητα».

Στροφή στην… κοινωνική πολιτική

Αξίζει να σημειωθεί ότι η έκθεση του ΔΝΤ “απαντά” και στο δίλημμα που τέθηκε στη δημόσια συζήτηση, σε ορισμένες χώρες, αναφορικά με το κατά πόσο ωφελεί μια “επιδοματική” πολιτική. Οι λεγόμενοι νεοφιλελεύθεροι πολιτικοί, υποστήριξαν, για παράδειγμα, σε διάφορες φάσεις της πανδημίας, ότι η καταβολή μετρητών δεν ευνοεί την απασχόληση αλλά την αποταμίευση, γιατί οι πολίτες τα κρατούσαν στις τράπεζες.

Οι υποστηρικτές του μέτρου, από την άλλη, προέβλεπαν ότι τα χρήματα που αποταμιεύτηκαν στην πανδημία θα μετατραπούν σε άμεση κατανάλωση, όταν αυτή τελειώσει. Ακόμα κι έτσι να είναι όμως, «είναι αβέβαιο πόσα από αυτά τα χρήματα θα ξοδευτούν, δεδομένης της επιδείνωσης των οικονομικών των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων, αλλά και λόγω της λήξης των μορατόριουμ πληρωμών δανείων». Στην ουσία το ΔΝΤ παραδέχεται ότι τα επιδόματα πιθανό να μην ήταν επαρκή…

Και εδώ έρχεται το Ταμείο, κατά τραγική ειρωνεία, να προτείνει –άκουσον άκουσον– στις κυβερνήσεις να επιστρέψουν σε μια πολιτική κοινωνικής προστασίας και πρόνοιας: «Με δεδομένη την αβεβαιότητα του μέλλοντος, οι ιθύνοντες θα πρέπει να θέσουν προτεραιότητα, ανεξάρτητα από την κατάσταση στην οποία θα είναι ο κόσμος, σώφρονες πολιτικές, όπως για παράδειγμα την ενίσχυση της κοινωνικής προστασίας με διεύρυνση της προστασίας των ανέργων για τους αυτοαπασχολούμενους και τους άτυπα απασχολούμενους (σ.σ. δηλ. όσους δουλεύουν “μαύρα”)»!

Και συνεχίζει: «…να εξασφαλίσουν επαρκείς πόρους για την περίθαλψη, προγράμματα παιδικής φροντίδας, την εκπαίδευση και τη διά βίου εκπαίδευση […], να διασφαλίσουν τις κοινωνικές δαπάνες». Μάλιστα, σε ό,τι αφορά την οικονομική πολιτική, οι κυβερνώντες των κρατών «θα πρέπει να περιορίσουν τις μακροπρόθεσμες συνέπειες της κρίσης, στρεφόμενοι στην προώθηση της παραγωγικής δυναμικότητας, για παράδειγμα, τις δημόσιες επενδύσεις».