Εγκλωβισμένο στις αντιθέσεις-αγκυλώσεις της ΕΕ το Ταμείο Ανάκαμψης

Την εγγενή αδυναμία της ΕΕ να σταθεί στο πλευρό των κρατών-μελών καταδεικνύει, άλλη μια εμπλοκή που αφορά στο πολυαναμενόμενο Ταμείο Ανάκαμψης. Διότι, δεν είναι μόνο το βέτο της Ουγγαρίας και της Πολωνίας –όπως άλλωστε είχαν προαναγγείλει– που τέθηκε από τους πρέσβεις τους σε συνεδρίαση της Επιτροπής Μονίμων Αντιπροσώπων των 27, σχετικά με το Ταμείο που συμφωνήθηκε σε επίπεδο αρχηγών κρατών τον Ιούλιο και τον προϋπολογισμό της ΕΕ.

Αξιωματούχοι της Κομισιόν μίλησαν για σοβαρό κίνδυνο νέας πολιτικής κρίσης, θέλοντας να προειδοποιήσουν τις δύο χώρες. Τι κι αν οι ελπίδες των Βρυξελλών στρέφονται για άλλη μια φορά στην καταλυτική παρέμβαση της Άγκελα Μέρκελ και της γερμανικής προεδρίας, η οποία υποτίθεται ότι ασκεί πιέσεις σε Βουδαπέστη και Βαρσοβία εδώ και περίπου δύο μήνες.

Από τη μια μεριά, οι δύο χώρες ανθίστανται στο “μνημονιακό” όρο της εφαρμογής του κράτους δικαίου, με την οποία συνδέεται ο κοινοτικός προϋπολογισμός (σε αυτόν υπάγεται το Ταμείο Ανάκαμψης). Τούτο διασαφηνίστηκε μετά από σκληρές διαπραγματεύσεις μεταξύ του Συμβουλίου της ΕΕ και του Ευρωκοινοβουλίου στις 10 Νοεμβρίου, οπότε και ξεπεράστηκαν διαφωνίες και ζητήματα που είχαν να κάνουν, μεταξύ άλλων, και με πρόσθετα κονδύλια για υγεία και έρευνα, τις πηγές δανεισμού της ΕΕ (οι λεγόμενοι ίδιοι πόροι) κ.ά.

Από την άλλη μεριά, υπάρχουν κράτη-μέλη που θέτουν ως προϋπόθεση τη συμμόρφωση με το κράτος δικαίου, μάλιστα με ακόμα πιο αυστηρά κριτήρια, προκειμένου να δώσουν την τελική τους συναίνεση για το μεγαλύτερο μέρος του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανασυγκρότησης (τα 672,5 δισ. ευρώ από τα συνολικά 750 δισ.).

Γερμανία και Γαλλία εμφανίζονται αποφασισμένες να “κάμψουν” τις αντιρρήσεις  που έχουν προκύψει ένθεν κακείθεν. Ο Γερμανός υπουργός αρμόδιος για τις ευρωπαϊκές υποθέσεις ζήτησε “υπευθυνότητα” από την Πολωνία και την Ουγγαρία, ενόψει της οικονομικής επίπτωσης της πανδημίας, σχολιάζοντας ότι «δεν είναι ώρα για βέτο». Στους κύκλους της Κομισιόν φημολογείται ότι θα υπάρξει κάποια “λεκτική” διαβεβαίωση προς τους πρωθυπουργούς Βίκτορ Ορμπάν και Ματέους Μοραβιέτσκι.

Αυτή η διαβεβαίωση, όμως, δεν εγγυάται ότι στο μέλλον, εφόσον ισχύσει ο όρος του κράτους δικαίου, δεν θα τεθεί σε κίνδυνο η χρηματοδότηση των δύο αυτών χωρών από το μηχανισμό που καλούνται να εγκρίνουν. Το μόνο βέβαιο είναι ότι η Γερμανία, σε μια προσπάθεια να μην εξευτελιστεί για άλλη μια φορά το πρόσωπο συνοχής της Ένωσης, θα ασκήσει έντονη πίεση ώστε να πείσει τη Βουδαπέστη και την Βαρσοβία να κάνουν πίσω. Θα ασκήσει πίεση και στους Ολλανδούς, και όσους τους ακολουθούν, να ρίξουν “νερό στο κρασί τους” και να μη δυναμιτίζουν το κλίμα με προτάσεις, όπως αυτή που ακούστηκε, για έναν εντελώς νέο Μηχανισμό χωρίς την Πολωνία και την Ουγγαρία.

Στον αέρα το Ταμείο Ανάκαμψης

Λίγη αξία, πάντως, έχουν όλες αυτές οι πολιτικές παλινδρομήσεις αναφορικά με την αντιμετώπιση της οικονομικής λαίλαπας που απειλεί την ΕΕ μετά και τα πρόσθετα lockdown που διανύουμε αυτή την περίοδο. Η καθυστέρηση της υλοποίησης του Ταμείου Ανάκαμψης είναι δεδομένη, ακόμα κι αν στο δρόμο για την έγκρισή του δεν υπήρχε κανένα εμπόδιο και καμία αντίρρηση από τα κράτη-μέλη.

Οι εξελίξεις στο μέτωπο των εμβολίων κατά του κορωνοϊού τροφοδοτούν ελπίδες για αντιστροφή στην οικονομική άπνοια, αλλά η παραγωγή, η διανομή και ο εμβολιασμός θα χρειαστούν μήνες. Στους διαδρόμους των Βρυξελλών λοιπόν φοβούνται ότι, μέχρι πράγματι να έρθει η επιστροφή στην “κανονικότητα”, η ζημιά μπορεί να είναι μη αναστρέψιμη. Το παραδέχθηκε, άλλωστε, η ίδια η πρόεδρος της ΕΚΤ, Κριστίν Λαγκάρντ, επισημαίνοντας ότι «οι επιχειρήσεις που επιβίωσαν μέχρι τώρα με δάνεια ή σπαταλώντας τα αποθέματά τους, μπορεί να αποφασίσουν ότι δεν έχει πια νόημα να μένουν ανοικτές», εν μέσω του δεύτερου κύματος του ιού.

Ιδίως σε ό,τι αφορά το δανεισμό, η προειδοποίηση της ΕΚΤ μιλά για νέα “κόκκινα δάνεια” αξίας 1,4 τρισ. δολαρίων, δηλαδή αρκετά περισσότερα από ό,τι κατά την κρίση του 2008. Προκειμένου να αποφευχθούν τα λουκέτα και η εκτίναξη της ανεργίας, οικονομολόγοι όπως η Λουκρέτσια Ράιχλιν, πρώην επικεφαλής ερευνών της ΕΚΤ, θεωρούν απαραίτητη την παροχή απευθείας χορηγιών και ρευστότητας στις μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις.

Και ενώ οι διαδικασίες για τον κοινοτικό προϋπολογισμό και το μηχανισμό ανάκαμψης καθυστερούν, στην άλλη όχθη του Ατλαντικού το Κογκρέσο συζητά ήδη για το δεύτερο πακέτο στήριξης, αντίστοιχο με αυτό των 2,2 τρισ. δολαρίων του Μαρτίου. Σε αυτό περιλαμβάνεται και νέος διαμοιρασμός “επιταγών τόνωσης” της ζήτησης στους Αμερικανούς πολίτες έως 1.200 δολάρια κατά κεφαλή.

Αξίζει να σημειωθεί ότι επί της αρχής, στο θέμα αυτό υπάρχει συναίνεση μεταξύ των δύο μεγάλων κομμάτων. Οι όποιες διαφωνίες αφορούν κυρίως στο ύψος του πακέτου, με τους Ρεπουμπλικάνους ήδη να προτείνουν νομοσχέδιο στα 1,9 τρισ. Βλέπουμε δηλαδή ότι οι Αμερικανοί δεν περιμένουν το εμβόλιο για να τονωθεί η ζήτηση, ενώ οι Ευρωπαίοι απλώς ελπίζουν ότι με κάποιο αόριστο τρόπο οι οικονομίες της ΕΕ θα αντέξουν βασιζόμενες μόνο στις δικές τους δυνάμεις, μέχρι τον εμβολιασμό, σωματικό και οικονομικό…