Εκτός ελέγχου η ανισότητα παγκοσμίως

Η παρατήρηση αυτή σημαίνει, μεταξύ άλλων, ότι οι διεθνείς και οι ευρωπαϊκοί οργανισμοί παραβλέπουν να διερευνήσουν και να κατανοήσουν ότι τα προβλήματα και χαρακτηριστικά αυτά που αντιμετωπίζει ο διεθνής και ο ευρωπαϊκός κοινωνικο-οικονομικός σχηματισμός είναι εγγενώς συνυφασμένα με το περιεχόμενο, τους στόχους και τον χαρακτήρα της συντελούμενης νεοφιλελεύθερης ανασυγκρότησης της παγκόσμιας και ευρωπαϊκής οικονομίας.

Με άλλα λόγια, η παράβλεψη αυτή οδήγησε στην επιμελημένη αδυναμία της κατανόησης και της διεύρυνσης, ειδικότερα, του ποιοτικού μετασχηματισμού των ανισοτήτων τόσο στο επίπεδο της εκκόλαψης τους στο εσωτερικό του παγκόσμιου και ευρωπαϊκού συστήματος, όσο και στο επίπεδο της διάθλασης τους σε ένα άθροισμα συλλογικών και προσωπικών δεδομένων. Τούτων δοθέντων αναδεικνύεται ότι σε διεθνές και σε ευρωπαϊκό επίπεδο η συντελούμενη διεύρυνση των ανισοτήτων δεν αποτελεί, όπως προκύπτει εκ του αποτελέσματος, λύση για την κοινωνικο-οικονομική σταθεροποίηση της παγκόσμιας και της ευρωπαϊκής οικονομίας.

Αντίθετα «η νέα εποχή» των τελευταίων τεσσάρων δεκαετιών, όπως προκύπτει εκ του αποτελέσματος, της παγκόσμιας και της ευρωπαϊκής οικονομίας, στέφθηκε, μεταξύ άλλων, από την υπερκερδοφορία, τα δημόσια χρέη, τις ανισότητες και την φτωχοποίηση μεγάλων τμημάτων του πληθυσμού. Με άλλα λόγια στέφθηκε σε διεθνές και σε ευρωπαϊκό επίπεδο από την αποδιάρθρωση και αποσταθεροποίηση της πολιτικής, της οικονομίας και της κοινωνίας καθώς και από την κατάρριψη του μύθου της ευημερίας των πληθυσμών.

Στις συνθήκες αυτές το παγκόσμιο χρέος αυξήθηκε κατά 7,5 τρις δολάρια κατά τους πρώτους μήνες του 2025, προσεγγίζοντας το επίπεδο των 324 τρις δολάρια. Στην αύξηση αυτή, σύμφωνα με το Ινστιτούτο των Διεθνών Χρηματοοικονομικών (2025) συνέβαλαν περισσότερο η Κίνα, η Γαλλία και η Γερμανία. Έτσι, ο δείκτης χρέους προς το παγκόσμιο ΑΕΠ μειούμενος σταδιακά διαμορφώθηκε στο 325%, ενώ αυξανόμενος στις αναδυόμενες αγορές (π.χ. Βραζιλία, Ινδία, Πολωνία) διαμορφώθηκε στο ιστορικά υψηλό επίπεδο του 245%. Παράλληλα, σύμφωνα με την πρόσφατη (2025) Έκθεση (Oxfam,Takers Not Makers) o παγκόσμιος Νότος εξάγει πλούτο προς το πλούσιο 1% του παγκόσμιου Βορρά με ρυθμό 30 εκατομ. δολαρίων την ώρα, σε βαθμό που η παγκόσμια ανισότητα να θεωρείται ότι είναι εκτός ελέγχου.

Διεύρυνση των ανισοτήτων

Πράγματι, σύμφωνα με την έκθεση (World Inequality Lab (WIL) για το 2026, 5,6 εκατομμύρια άτομα σήμερα(2025) σε διεθνές επίπεδο έχουν εισόδημα όσο 2,8 δις άτομα. Η έκθεση, μεταξύ άλλων, αποτυπώνοντας την ιστορικότητα της ανισότητας αναφέρει ότι το 1820 το φτωχότερο 50% της κατανομής του εισοδήματος ελάμβανε το 14% του παγκόσμιου εισοδήματος, ενώ το 2025 το μερίδιο αυτό μειώθηκε στο 8%, δηλαδή στο ίδιο επίπεδο με αυτό του πλουσιότερου 0,1%. Είναι ενδιαφέρον να σημειωθεί ότι κατά την περίοδο 1980-2025 τα εισοδήματα σε διεθνές επίπεδο αυξήθηκαν κατά μέσο όρο 1,1% ετησίως.

Ειδικότερα, κατά την ίδια περίοδο τα εισοδήματα του φτωχότερου 50% αυξήθηκαν κατά 1,8%, ενώ τα εισοδήματα του πλουσιότερου 10% αυξήθηκαν κατά 1,2%. Όμως, η εικόνα αντιστρέφεται όταν σημειωθεί άνοδος στην κλίμακα του εισοδήματος. Έτσι τα εισοδήματα του πλουσιότερου 0,1% αυξήθηκαν κατά 2%, ενώ τα εισοδήματα των 56.000 πλουσίων των πλουσίων 0,0001% αυξήθηκαν κατά 2,7%.

Αντίστοιχες παρατηρήσεις διεύρυνσης των ανισοτήτων προκύπτουν από την συγκεκριμένη Έκθεση και με τα περιουσιακά στοιχεία. Έτσι ενώ τα περιουσιακά στοιχεία του φτωχότερου 50% αυξήθηκαν, κατά την περίοδο 1980-2025, κατά μέσο όρο 3,4% ετησίως, τα περιουσιακά στοιχεία των δισεκατομμυριούχων αυξήθηκαν περισσότερο από 8%. Τα δεδομένα της διεύρυνσης των ανισοτήτων που αναφέρονται στα περιουσιακά στοιχεία, αποτυπώνουν συνθήκες ακραίας ανισότητας κατά την περίοδο των τελευταίων τριών δεκαετιών (1995-2025).

Έτσι, το πλουσιότερο 0,001% κατείχε περιουσία ισοδύναμη με 12% του παγκόσμιου ΑΕΠ. Το 2025 κατείχε περιουσία ισοδύναμη με το 33% του παγκόσμιου ΑΕΠ. Τούτων δοθέντων καθίσταται αναγκαία η συζήτηση που άρχισε στην Σύνοδο Κορυφής του G20 για την επιβολή σε παγκόσμιο επίπεδο ενός ελάχιστου φόρου 2% στα πλουσιότερα άτομα να ολοκληρωθεί προκειμένου να περιοριστούν οι παγκόσμιες ανισότητες.

Στην κατεύθυνση αυτή διαθέσιμες εκτιμήσεις θεωρούν ότι η επιβολή ενός ελάχιστου φόρου 2% σε περιουσιακά στοιχεία που υπερβαίνουν τα 100 εκατομμύρια δολάρια θα μπορούσε να αποφέρει ετησίως 500 δισ. δολάρια σε παγκόσμιο επίπεδο. Όμως η δυναμική σε παγκόσμιο και ευρωπαϊκό επίπεδο της ακραίας ανισότητας δεν μπορεί να αναχαιτιστεί αποτελεσματικά χωρίς πολιτικές βαθύτερης αναδιανομής των εισοδημάτων και του πλούτου (περιουσιακά στοιχεία). Οι πολιτικές αναδιανομής απαιτείται να αναφέρονται περισσότερο και σε μεγαλύτερο βαθμό σε φορολογικές πολιτικές και όχι να αναφέρονται κατά 90%, όπως συμβαίνει, ιδιαίτερα, κατά τις τελευταίες τρείς δεκαετίες στις κοινωνικές μεταβιβάσεις (συντάξεις, κοινωνική πρόνοια, κλπ) σε παγκόσμιο και ευρωπαϊκό επίπεδο.

Διαφορετικά, όπως επισημαίνει η συγκεκριμένη Έκθεση (World Inequality Lab-WIL), θα δεσπόζουν, μεταξύ άλλων, οι συνθήκες ακραίας ανισότητας και το δομικό χαρακτηριστικό της παγκόσμιας οικονομίας, δηλαδή της ανισορροπίας μεταξύ της επέκτασης του ιδιωτικού πλούτου και της συρρίκνωσης του δημόσιου πλούτου.