Επιχειρηματικότητα: Όταν βάζουμε τρικλοποδιές στον εαυτό μας

Από τις αρχές της δεκαετίας του 1960 έφευγες από τη χώρα ως μετανάστης με “εξιτήριο” το πιστοποιητικό κοινωνικών φρονημάτων (ή ιδεολογικού εμβολιασμού στην τρέχουσα ορολογία) που εξέδιδαν οι κατά τόπους αρχές. Από τους μένοντες οι “δικοί μας και υπάκουοι” στελέχωσαν το δημόσιο, οι “χαρακτηρισμένοι” στερήθηκαν τη “ζωογόνο” μετανάστευση “απολαμβάνοντας” τα νησιά μας ως εξορισμένοι και οι “ανέντακτοι” παλεύαν με την επιβίωση.

Η επιλεκτική εξαγωγή “νομιμοφρόνων” από το τότε σύστημα εξουσίας μέχρι και τη Μεταπολίτευση, διατήρησε εντός των τειχών τους “αντιφρονούντες” οι οποίοι έγειραν την πλάστιγγα προς μια δημοκρατικότερη “δημοκρατία” που ανακόπηκε από μια στυγνή δικτατορία made in USA. Όσοι δεν είχαν πασαπόρτι για το δημόσιο έπρεπε να επινοήσουν τρόπους ελάχιστης αξιοπρεπούς επιβίωσης, ο πλέον συνήθης των οποίων ήταν η αυτοαπασχόληση σε κλάδους όπως η ιδιωτική εκπαίδευση (για τους γραμματισμένους), η οικοδομή και τα τεχνικά επαγγέλματα χαμηλής, κατά το μάλλον, προστιθέμενης αξίας αλλά υψηλής αυτοεκτίμησης, συνεπεία των οποίων εμφανίστηκε η “επιχειρηματικότητα ανάγκης”.

Οι επιτήδειοι με “κονέ” στις κυβερνήσεις επιδόθηκαν στην “επιχειρηματικότητα συγκυρίας” με αφειδή υποστήριξη (χρηματοδότηση/θαλασσοδάνεια, διευκολύνσεις, αποκλειστικότητες κλπ.) και προσφιλή δραστηριότητα τον μεταπρατισμό (αντιπροσωπείες/εισαγωγές) ή τις υπηρεσίες (μεταφορές κλπ.) και κάποια παραγωγή προσανατολισμένη στις προμήθειες του δημοσίου ή επιδεχόμενη περιορισμών (μονοπώλιο/ολιγοπώλιο, συντεχνίες) για οποιονδήποτε ανεπιθύμητο τρίτο που «έθετε σε κίνδυνο την εθνική ασφάλεια».

Επιχειρηματικότητα υψηλών προσδοκιών

Αναδράμοντας συναισθηματικά αποφορτισμένοι στην αναφερόμενη περίοδο, οφείλουμε να αναγνωρίσουμε ότι μέσα από τις δομές της ανάγκης και της ευνοϊκής για κάποιους συγκυρίας, δημιουργήθηκαν θέσεις εργασίας και προϋποθέσεις ανάδυσης –λίγων στον αριθμό– επιχειρήσεων που άνετα θα τις κατατάσσαμε στην “επιχειρηματικότητα υψηλών προσδοκιών”, λόγω της αναβαθμισμένης προστιθέμενης αξίας και της εξωστρέφειάς τους. Ας μην είμαστε και αχάριστοι!

Περί τα τέλη της πρώτης δεκαετίας του τρέχοντα αιώνα, ξεκίνησε μια πρωτοφανής σε μέγεθος και διάρκεια οικονομική και κοινωνική κρίση η οποία κατέδειξε ότι με δανεικά και χωρίς τη δημιουργία πραγματικά νέου πλούτου, η όποια αναδιανομή του θα συρρικνώνεται διαρκώς λόγω των αυξανόμενων εκροών προς τους δανειστές “σωτήρες” και τις εγχώριες “μαύρες τρύπες”.

Η χρόνια καθήλωση στο παραγωγικό μοντέλο του χθες αδυνατώντας να ανταπεξέλθει στις βεβαρυμμένες ανάγκες της κοινωνίας του σήμερα (πόσο μάλλον του αύριο), δημιούργησε περισσότερα προβλήματα απ’ όσα θα μπορούσε να λύσει αν υποστηριζόταν από σύγχρονες ευέλικτες και προς το εθνικό συμφέρον εστιασμένες πολιτικές πρακτικές και όχι από τον κενό περιεχομένου πολιτικό λόγο και μια βολεμένη διανόηση.

Η επιβίωσή σου, λοιπόν, επαφίεται ξανά στην επινοητικότητά σου προκειμένου να μη βρεθείς στο “καναβάτσο” της ιστορίας ως άνεργος επιδοματίας διαγγελματιών πολιτικών με ύφος σωτήρα. Συνεπώς, η αναβίωση των μορφών επιχειρηματικότητας ανάγκης είναι μονόδρομος, αν δεν μπορείς να περάσεις σε πιο δυναμικές και ανταγωνιστικές μορφές επιχειρηματικότητας λόγω έλλειψης καινοτόμων ιδεών ή και οικονομικής αδυναμίας.

Αξιοποιώντας δημοτικούς άρχοντες

Παρ’ το απόφαση, σ’ ένα φορολογικό καθεστώς-λάστιχο με αλλήθωρη δικαιοσύνη, τη “συγκυρία” αυστηρά χειραγωγημένη και τη χρηματοδότηση υποστηρικτική προς στις ξένες επενδύσεις τύπου εξαγορών (brownfield-πάρε κόσμε!) και ειδικού καθεστώτος λειτουργίας, είναι σχεδόν ανύπαρκτες οι επιλογές σου. Ως επιχειρηματίας από ζόρι το καταφύγιο της αυτοαπασχόλησής σου πρέπει να αναζητηθεί με περίσκεψη και ψύχραιμη μελέτη της αγοράς που σ’ ενδιαφέρει.

Η επιχείρηση είναι ένα όχημα που, από το 0 στα 100χλμ/ώρα, απαιτεί δεξιοτεχνία και πολύ “καύσιμο” για την αυτοδύναμη (σχετικά ανταγωνιστική) πορεία με βάση μια ειδικότητα σε ισχύ, ή κάποια τεχνική και επικοινωνιακή σου δεξιότητα. Συνεπώς, οφείλεις να πάρεις μαθήματα πάνω σε βασικές δεξιότητες ριψοκίνδυνης “οδήγησης” χωρίς φλας –το κάνεις ήδη με το ΙΧ σου– για την ενίσχυση των πιθανοτήτων επιτυχούς επιβίωσης. Αποκτώντας εικόνα του προβλήματος των δυνητικών σου πελατών δίνεις λύση για να αμειφθείς κι όχι επειδή διάγνωσες το πρόβλημα· δεν έχεις την πολυτέλεια γι’ αυτό ούτε και να το επιδιώξεις σεβόμενος την δική τους ανάγκη που δεν υπολείπεται της δικής σου.

Κοντολογίς, η ίδια ανάγκη που σε οδηγεί στην επιχειρηματική δραστηριότητα ταλανίζει και το δυνητικό σου πελατολόγιο, και, ενώ με λειψά λεφτά δεν ισχύει η πάλαι ποτέ αρχή «τα κορόιδα με την κόσα να τα κόβεις περισσεύουν», έχεις την ευκαιρία διαφοροποίησης προτείνοντας τον αφορολόγητο αντιπραγματισμό για το προϊόν ή τις υπηρεσίες σου. Απεξαρτήσου από τις υποσχέσεις νάρκισσων “πατερούληδων” και αξίωσε από τους δημοτικούς άρχοντες που ανέδειξες με την ψήφο σου να αναλάβουν πρωτοβουλίες για την εκπαίδευση/κατάρτισή σου και την υποστήριξη της “κοινωνικής επιχειρηματικότητας” (1).

Είναι οι μόνοι που βλέπεις καθημερινά –ακόμη κι αν αλλάζουν πεζοδρόμιο– και μπορείς να τους πιέσεις στη βάση του πολιτικού τους κόστους, αν δεν είναι ήδη ευαισθητοποιημένοι. Στην περιοχή σου είναι βέβαιο ότι υπάρχουν ικανοί άνθρωποι και τοπικοί σύλλογοι οι οποίοι, με ταγό τον Δήμο, μπορούν να αναλάβουν την πραγματοποίηση ταχύρρυθμων προγραμμάτων, την αξιολόγηση πρωτοβουλιών επιχειρηματικής δράσης ή την καθοδήγηση και συμβουλή των νέων επιχειρηματιών, αφιλοκερδώς!

Η ελληνική πατέντα του φιλότιμου

Ο Δήμος –όχι μόνο ο “απολιγνιτοποιημένος”– οφείλει να προβεί σε δημοσιοποίηση της προσπάθειας ευαισθητοποίησης των δημοτών διαθέτοντας τους απαραίτητους πόρους, όπως αίθουσες σεμιναρίων, κενά ακίνητα για εγκατάσταση αξιόλογων ατομικών δράσεων ή κοινωνικών επιχειρήσεων κλπ. Δημιουργώντας μαζί του ένα “κίνημα” επιχειρηματικότητας ίσως στρέψεις την εταιρική κοινωνική ευθύνη των εταιριών, από τον οίκτο της φιλανθρωπίας και της προσωρινής ανακούφισης, σε δράσεις άρσης των παραγόντων περιθωριοποίησής σου και περαιτέρω ενίσχυσης της επιχειρηματικής παιδείας.

Πώς αλλιώς, νομίζεις, θα καλυφθεί ή έλλειψη 68.000 επιχειρήσεων που διαπιστώνει ο ΟΟΣΑ (κατά το χρόνο της έρευνας) στην έκθεση “The Missing Entrepreneurs 2021” και εκατοντάδων χιλιάδων θέσεων εργασίας για τη χώρα μας που μειώνονται πιο γρήγορα από το ρυθμό αύξησης των κάθε είδους υποσχέσεων των πολιτευτών μας; Παρότι “έθνος ανάδελφο” αναγάγαμε την κοινωνική μας οκνηρία (μετακύλιση ευθύνης) σε συνήθη πρακτική κατοχυρώνοντας το “φιλότιμο” ως ελληνική πατέντα-υποκατάστατο του αυτοσεβασμού και της αλληλεγγύης, εναποθέτοντας την ύπαρξή μας στα χέρια τρίτων!

Με μέτρο της “ευτυχίας” μας, τη δυστυχία του άλλου προσδοκούμε κάτι καλύτερο από αυτούς που μας καθήλωσαν σε ρόλο κομπάρσου της οικονομίας και της ιστορίας. Καθώς ο πάτος μας πλησιάζει επιταχύνοντας, πότε θα τολμήσουμε να πούμε κι εμείς “The Buck Stops Here!”, όπως έκαναν το 1821 και το 1940 οι πρόγονοί μας

_________________________________________________________________________

(1) Βλ. εκτενές κείμενό μου στον τιμητικό τόμο για τον Ομότιμο Καθηγητή Οικονομικής Θεωρίας Γ. Χατζηκωνσταντίνου με τίτλο “Οικονομική Θεωρία-Αναζητώντας και Διαπιστώνοντας” που επιμελήθηκε ο Αναπλ. Καθηγητής του ΠΑΠΕΙ Σπ. Ρουκανάς.