Ευρωζώνη: Το τέλος της μεγάλης αυταπάτης

Όταν στις αρχές του 2009 ο πληθωρισμός στην Ευρωζώνη φλέρταρε με αρνητικές τιμές όλοι πίστεψαν ότι επρόκειτο για ένα συγκυριακό φαινόμενο και πολύ σύντομα θα ανέκαμπτε. Τα χρόνια που ακολούθησαν και μέχρι το 2015 ο πληθωρισμός βρισκόταν στην περιοχή του μηδενός. Το 2015 πλέον ο αποπληθωρισμός έκανε την ουσιαστική του εμφάνιση και έδειξε ότι η παγίδα ρευστότητας στην ευρωπαϊκή οικονομία ήρθε για να μείνει.

Η αρνητική μεταβολή των τιμών, η μείωση των τιμών παγιδεύει τις οικονομίες σε μια μακροχρόνια ύφεση εξ ου και η ονομασία secular stagnation. Με αυτό τον τρόπο αποθαρρύνει την κατανάλωση και την τραπεζική  αποταμίευση, δημιουργεί αρνητικές πραγματικές αποδόσεις κεφαλαίου και άρα  δυσχεράνει και την επένδυση. Για άλλη μια φορά η ΕΕ αιφνιδιάστηκε από αυτές τις εξελίξεις. Για εμάς η δυσάρεστη έκπληξη δεν ήταν ο αποπληθωρισμός και τα αρνητικά επιτόκια, αλλά η εγκαθιδρυμένη αντίληψη ότι τέτοια οικονομικά φαινόμενα δεν μπορούν να πλήξουν την οικονομία της Ευρωζώνης.

Έτσι, υιοθετώντας τον παλιό κλασικό τρόπο, δημιουργήσαμε μια αυταπάτη ότι η Ευρωζώνη δεν έχει πρόβλημα και ότι εξήλθε από την κρίση. Οι μεταρρυθμίσεις και οι ιδιωτικοποιήσεις αλλά και η δημοσιονομική σταθεροποίηση αποτελούσαν τις ικανές και αναγκαίες συνθήκες για την επιστροφή στην κανονικότητα. Το χειρότερο είναι ότι προσπαθήσαμε να προσαρμόσουμε την πραγματικότητα στην δική μας αυταπάτη.

Όσοι προσπαθούσαν να ψιθυρίσουν κάτι διαφορετικό, επιχειρηματολογώντας υπέρ μιας άλλης πολιτικής, εξοβελίζονταν από τον δημόσιο διάλογο. Τους είχαν κολλήσει την σφραγίδα μίας αποδιοπομπαίας ονομασίας,όπως δραχμιστές, αντιευρωπαϊστές, πράκτορες του Σόρρος κ.λ.π. Η πραγματικότητα, όμως, είναι πεισματάρικη και επεφύλασσε δυσάρεστες εκπλήξεις.

Γεγονός ο αποπληθωρισμός

Στην Ευρωζώνη πλέον ο αποπληθωρισμός και τα αρνητικά επιτόκια αποτελούν γεγονός. Η πολιτική της ποσοτικής χαλάρωσης δεν φαίνεται ότι κατάφερε πολλά πράγματα και τώρα πλέον αναζητούμε άλλη σανίδα σωτηρίας. Προσπαθούμε να αντλήσουμε εμπειρία από άλλες παρόμοιες περιπτώσεις. Τα διδάγματα έρχονται από την μακρινή Ιαπωνία όπου η ιαπωνική οικονομία παλεύει με το τέρας του αποπληθωρισμού για περισσότερα από είκοσι χρόνια!

Τώρα επιτέλους έγινε κατανοητό ότι νομισματική ένωση με αποπληθωρισμό δεν μπορεί να υπάρξει ούτε σαν ανέκδοτο. Δεν ξέρω, όμως, αν γίνεται κατανοητό ότι με ξόρκια και ευχές δεν αντιμετωπίζεται ο αποπληθωρισμός. Χρειάζεται μια τελείως διαφορετική προσέγγιση της οικονομικής πολιτικής. Πρώτα απ’ όλα, όμως, χρειάζεται να διαλύσουμε τις αυταπάτες.

Κεντρική θέση στις αυταπάτες κατέχει η άποψη ότι η νομισματική πολιτική με την ποσοτική χαλάρωση και τα αρνητικά επιτόκια μπορεί να αντιμετωπίσει τον αποπληθωρισμό. Η δεύτερη μεγάλη αυταπάτη είναι η άποψη ότι η δημοσιονομική πειθαρχία αποτελεί το μαγικό φάρμακο για πάσα νόσο. Για τρίτη αυταπάτη δεν φαίνεται ότι φαίνεται η Ευρωζώνη να έχει πλέον χρόνο…