Facebook εναντίον Apple – Το παρασκήνιο μίας γιγαντομαχίας

Αποκαλυπτικά έγγραφα, “πισώπλατες μαχαιριές” και αφειδώλευτες δαπάνες επικοινωνίας επιστρατεύονται στη διαμάχη που έχει ξεσπάσει μεταξύ του μεγαλύτερου μέσου κοινωνικής δικτύωσης και της Apple, με αφορμή αυτή τη φορά, τη νέα ενημέρωση του λειτουργικού της, iOS. Για την ακρίβεια, μια πλήρης καμπάνια σε εφημερίδες και διαδίκτυο βρίσκεται σε εξέλιξη εδώ και μέρες, από το Facebook, με συνθήματα και σλόγκαν όπως “η Apple εναντίον του ελεύθερου διαδικτύου”.

Η πέτρα του σκανδάλου πρόκειται για μια επικείμενη ενημέρωση του iOS 14, του λειτουργικού συστήματος των iPhone, η οποία, ενισχύει σημαντικά τις ρυθμίσεις ιδιωτικότητας και ασφάλειας των προσωπικών δεδομένων. Με βάση αυτές, οι χρήστες θα ερωτώνται από τις εφαρμογές που χρησιμοποιούν τεχνολογία tracking (κυρίως με τα λεγόμενα cookies), για το αν δίνουν έγκριση στη λειτουργία τους. Όποια εφαρμογή δεν “συμμορφώνεται” με αυτές τις ρυθμίσεις, θα αφαιρείται.

Όπως επισημαίνει το Facebook, οι αλλαγές θα εμποδίζουν την προβολή εξατομικευμένων διαφημίσεων, υποθέτοντας ότι οι περισσότεροι χρήστες δεν θα δίνουν την έγκρισή τους. Αυτό σημαίνει ότι οι διαφημιζόμενοι, ως επί το πλείστον μικρές επιχειρήσεις, δεν θα μπορούν να προβάλλουν τα προϊόντα ή τις υπηρεσίες τους στο κατάλληλο κοινό που πιθανώς να ενδιαφέρεται, με βάση το φύλο, την ηλικία, τα ενδιαφέροντα κ.λπ.

Η αδυναμία, όμως, οριοθέτησης του κοινού αυτού για τους διαφημιζόμενους θα αποτελούσε μεγάλο πλήγμα όχι μόνο για αυτούς αλλά και για τις πλατφόρμες που τους προσφέρουν αυτή τη δυνατότητα, όπως είναι το Facebook και άλλες εφαρμογές που χρησιμοποιούν αντίστοιχη τεχνολογία (tracking). Στην πράξη, η νέα ενημέρωση του iOS θα βάλει τέλος σε αρκετές κατηγορίες δυναμικών διαφημιστικών εκστρατειών.

Εξ ιδίων τα βέλη

Η “σταυροφορία” που έχει ξεκινήσει το Facebook εναντίον της Apple ενδεχομένως να μην έχει την απήχηση που το ίδιο περίμενε. Κι αυτό γιατί έχει προκαλέσει αντιδράσεις ακόμα και από σημαντική μερίδα των ίδιων των εργαζομένων του. Θεωρούν ότι, πίσω από τη ρητορική υπεράσπισης των μικρών επιχειρήσεων, η καμπάνια του Facebook υπερασπίζεται το δικό του “προϊόν” και συμφέρον.  Άλλωστε, η πλειονότητα των διαφημιζομένων της πλατφόρμας είναι μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις, με τα έσοδά του από τις διαφημίσεις, για φέτος, να εκτιμώνται στα 80 δισεκατομμύρια δολάρια! Οι διαφημιζόμενοι ανέρχονται σε δεκάδες εκατομμύρια ανά τρίμηνο και ποτέ άλλοτε η πλατφόρμα δεν είχε τόσους πολλούς.

Στο διαδίκτυο κυκλοφόρησαν δημοσιεύματα και αναρτήσεις στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, όπου εργαζόμενοι του Facebook εκφράζουν τη διαφωνία τους με τη διοίκηση. Σύμφωνα με σχόλιά τους που αποκάλυψε το BuzzFeed News, από εσωτερική παρουσίαση, κατήγγειλαν τις ίδιες τις επιχειρηματικές πρακτικές της εταιρείας ως εχθρικές και μη φιλικές προς τις μικρές επιχειρήσεις. Μερικά παραδείγματα περιλαμβάνουν την αδικαιολόγητη ή κατά λάθος παύση διαφημιστικών λογαριασμών, την κακή εξυπηρέτηση εταιρικών πελατών και το πλήθος παραπόνων που έχουν συσσωρευθεί.

Τόνισαν επίσης, ότι η ιδιωτικότητα είναι κάτι που επιθυμούν οι χρήστες και ότι αυτό δεν είναι κάτι που μπορεί να κρυφτεί πίσω από ηθικολογικά μηνύματα περί “ελευθερίας” των διαφημιζόμενων. «Δεν μπορούμε να είμαστε οι μόνοι που θα μπορούμε να παρακολουθήσουμε τα δεδομένα του κόσμου χωρίς τη συναίνεσή του», ανέφερε ένας εργαζόμενος του Facebook.

Μια παλιά διαμάχη

Φυσικά, δεν είναι η πρώτη φορά που οι δύο γίγαντες έρχονται σε σύγκρουση. Από το 2018 ο διευθύνων σύμβουλος της Apple, Τιμ Κουκ, είχε ασκήσει κριτική στο Facebook για τις τεχνολογίες συλλογής δεδομένων που αξιοποιεί για να κάνει στόχευση των διαφημίσεων. Τότε, ο Μαρκ Ζάκερμπεργκ έσπευσε να απαντήσει στην κατηγορία για… ξεζούμισμα των χρηστών του, υπερασπιζόμενος τη δυνατότητα επαγγελματιών και επιχειρήσεων να διαφημιστούν οικονομικά και φανούν μέσω των υπηρεσιών που προσφέρει το Facebook.

Έκανε μάλιστα κι ένα δηκτικό σχόλιο για τις πρακτικές της Apple, λέγοντας ότι «είναι σημαντικό να μην πάθουμε όλοι το Σύνδρομο της Στοκχόλμης και αφήσουμε τις εταιρείες που προσπαθούν να σε χρεώσουν όλο και περισσότερα, να σε πείσουν ότι πραγματικά νοιάζονται περισσότερο για σένα [από ό,τι για το κέρδος τους]. Αυτό είναι γελοίο».

Αλλά και παλαιότερα, το 2014, ο Ζάκερμπεργκ είχε κατηγορήσει την Apple για το ίδιο θέμα: «Απογοητεύομαι που πολλοί άνθρωποι θεωρούν ότι το να ακολουθείς ένα διαφημιστικό επιχειρηματικό μοντέλο σημαίνει ότι [η εταιρεία] βρίσκεται στον αντίποδα του τι θέλουν οι πελάτες. Είναι γελοίο αυτό. Νομίζετε δηλαδή ότι επειδή πληρώνετε την Apple, είστε με κάποιο τρόπο στο ίδιο μήκος κύματος; Αν ήσασταν, τότε θα έκανε τα προϊόντα της πολύ πιο φθηνά!».

Facebook, Apple, ουδείς αναμάρτητος

Η αλήθεια, πάντως, είναι ότι αμφότερες οι εταιρείες λένε τη “μισή” αλήθεια, στο επικοινωνιακό μπρα-ντε-φερ που έχουν ξεκινήσει. Από τη μια μεριά, πράγματι το Facebook έχει να χάσει χρήματα, λιγότερα ή περισσότερα, αν σε μια κατηγορία συσκευών τηλεφώνων τεθεί προηγούμενο που θα εμποδίζει τις εξατομικευμένες διαφημίσεις, δηλαδή το ανταγωνιστικό πλεονέκτημα που προσφέρει ως πλατφόρμα.

Επίσης, η επίκληση που κάνει υπέρ των μικρών και μικρομεσαίων επιχειρήσεων μοιάζει ειρωνική, αν αναλογιστεί κανείς ότι στις ΗΠΑ βρίσκεται σε εξέλιξη μαζική αγωγή εναντίον του από τέτοιες επιχειρήσεις, που ισχυρίζονται ότι πλήρωσαν ένα σωρό λεφτά για διαφημίσεις που τελικά δεν ήταν διόλου στοχευμένες.

Στη δικογραφία περιλαμβάνεται μάλιστα εσωτερικό υπόμνημα της εταιρείας, από το 2016, όπου μεγαλοστέλεχος του Facebook φέρεται να παραδέχεται ότι το ποσοστό ακρίβειας των στοχευμένων διαφημίσεων κινείται μόλις στο 41% στις ΗΠΑ, και ακόμα λιγότερο εκτός ΗΠΑ.

Από την άλλη μεριά, για την Apple η επίκληση της ιδιωτικότητας και προστασίας προσωπικών δεδομένων αποτελεί μια πρώτης τάξεως ευκαιρία να αναγκάσει τις εταιρείες παραγωγής εφαρμογών για iPhone να ζητούν συνδρομές ή εσωτερικές αγορές από τους χρήστες. Φυσικά, ένα ποσοστό αυτών θα το καρπωνόταν η Apple, η οποία βρίσκεται στο στόχαστρο φορέων και οργανισμών όπως η Ευρωπαϊκή Επιτροπή για μονοπωλιακές και αθέμιτες πρακτικές.