Για να μην μοιάζει η κρίση του 2008 εκδρομή της Κυριακής…

Ο προϋπολογισμός του τρέχοντος έτους έχει καταρτισθεί επί τη βάσει της προβλέψεως για αύξηση του ΑΕΠ κατά 2,8% ενώ Τράπεζα της Ελλάδος, ΔΝΤ & ΕΕ εκτιμούσαν ότι το ΑΕΠ θα μπορούσε να αυξηθεί από 2% έως 2,4%. Η κρίση του κορονοϊού οδήγησε σε προβλέψεις για υποχώρηση έως 0,6% σε σχέση με τις εκτιμήσεις, δηλαδή για αύξηση ΑΕΠ περί το 2%. Τουλάχιστον, αυτό εκτιμά το ΚΕΠΕ, αλλά μερικές πρόχειρες εκτιμήσεις δείχνουν ότι το συντηρητικό σενάριο είναι πολύ πιο δυσμενές. Αναλυτικώς:

1. Ο τουρισμός συμβάλει στο ΑΕΠ κατά 10%, χωρίς να υπολογίσουμε τις συνέργειες με άλλους κλάδους (μεταφορές, τρόφιμα, δώρα & τουριστικά είδη κλπ.) ενώ δεν μπορούμε να υπολογίσουμε την παραοικονομία του τουρισμού, η οποία είναι πολύ μεγάλη.
   1.1. Είμαστε στο μέσον του Μαρτίου άρα το 1ο τρίμηνο ήδη χάθηκε. Είναι μάλλον βέβαιον ότι θα χαθεί ολόκληρο το 1ο εξάμηνο. Οι μαζικές ακυρώσεις αναγκάζουν πολλά ξενοδοχεία να αναβάλλουν την έναρξη λειτουργίας τους.
   1.2. Ως εκ των ανωτέρω, η πτώση στον τουρισμό θα είναι τουλάχιστον 25%-30% και μάλλον πρόκειται για συντηρητική εκτίμηση. Αυτό μεταφράζεται σε μείωση 2,5%-3% του ΑΕΠ μόνο από τον τουρισμό και πρόκειται για το αισιόδοξο σενάριο.
2. Η συνεισφορά της ναυτιλίας στο ΑΕΠ επίσης θα μειωθεί, αλλά ακόμη δεν έχουμε περισσότερα στοιχεία. Το βέβαιον είναι ότι υπάρχουν πολλές ακυρώσεις ναυλοσυμφώνων.
3. Προφανώς, μεγάλη υποχώρηση θα προκύψει και στις υπηρεσίες logistics και, πολύ περισσότερο, στις μεταφορές κάθε είδους, εμπορευματικές, αναψυχής, ταξιδιωτικές κλπ. Οι ακυρώσεις εκδηλώσεων και συνεδρίων, διεθνώς, το επιβεβαιώνουν.
4. Ακόμη και μετά την άρση των περιορισμών στη λειτουργία επιχειρήσεων, σχολείων κλπ. η αρνητική ψυχολογία θα συνεχίσει να επηρεάζει την κατανάλωση ενώ στον τουρισμό και σε εστίαση/διασκέδαση ότι χαθεί δεν ανακτάται καθ’ ότι ο χρόνος δεν γυρίζει πίσω. Αντιθέτως, η βιομηχανία μπορεί να ανακτήσει σημαντικό μέρος των χαμένων της εσόδων αν υπάρξει επιτάχυνση της οικονομικής δραστηριότητος λόγω μαζικής επανενάρξεως έργων που είχαν ανασταλεί κλπ.
5. Η βιομηχανία θα πληγεί δευτερογενώς και λιγότερο από τους άλλους κλάδους, αλλά με ανύπαρκτο τραπεζικό σύστημα, άρα χωρίς επαρκή χρηματοδότηση, και εκεί οι συνέπειες μπορεί να είναι ιδιαιτέρως αρνητικές.
6. Οι εξαγωγές ήδη μετράνε ζημιές αφού κυριότερο προορισμός μας είναι οι χώρες της Ε.Ε. (55,5%) με πρώτη την Ιταλία. Ευτυχώς, η Γερμανία δείχνει να είναι πιο σταθερή, αλλά είναι λίγο απίθανο να μην υπάρξει και εκεί μείωση της καταναλώσεως, θα ήταν αντίθετο στη συντηρητική φύση των Γερμανών.
7. Το προφανές συμπέρασμα είναι ότι το 2020 θα κλείσει μάλλον με ύφεση παρά με αύξηση του ΑΕΠ.
8. Η μείωση της οικονομικής δραστηριότητας θα φέρει μειωμένα έσοδα, κατ’ αρχήν λόγω μειωμένων εισπράξεων ΦΠΑ και λοιπών φόρων επί της καταναλώσεως και αργότερα, εντός του 2021, από την μειωμένη άμεση φορολογία επιχειρήσεων και ιδιωτών. Από άμεσους φόρους, από έμμεσους φόρους, από ΦΠΑ και φόρους στη κατανάλωση.

Τα χειρότερα είναι μπροστά μας

Πως, λοιπόν, θα προκύψει πρωτογενές πλεόνασμα 3,5%, όπως ορίζει η συμφωνία με ΕΕ-ΕΚΤ-ΔΝΤ; Μάλλον πρέπει να το ξεχάσουμε, η κυβέρνηση φαίνεται να το έχει ήδη καταλάβει. Ευελπιστώ ότι και η ΕΕ –κυβερνήσεις και Κομισιόν– έχει ήδη αντιληφθεί την κρισιμότητα της καταστάσεως και θα λάβει δραστικότατα μέτρα έστω και αν αυτό σημαίνει ανατροπή του Συμφώνου Σταθερότητος και περαιτέρω ποσοτική χαλάρωση από την ΕΚΤ.

Ακόμη και πληθωρισμός να προκύψει, θα είναι πολύ προτιμότερο από μια ύφεση που, ουδείς μπορεί να αποκλείσει ότι, θα οδηγήσει σε γενικευμένη κατάρρευση μπροστά στην οποία το 2008 θα μοιάζει εκδρομή της Κυριακής.

Μάλλον τα χειρότερα είναι μπροστά μας, αλλά θέλω να πιστεύω ότι δεν έχω υπολογίσει τις όποιες θετικές συνέπειες μπορεί να υπάρχουν και να αντισταθμίζουν, μερικώς έστω, τις δυσμενείς. Υπομονή και κουράγιο! Η Ιστορία της ανθρωπότητας είναι γεμάτη καταστροφές. Οι σημαντικότερες εξ αυτών ήταν οι πανδημίες, αλλά πάντοτε ο πολιτισμός προχωρούσε και, μάλιστα, οι πανδημίες ίσως τον επιτάχυναν όπως, άλλωστε, και οι πόλεμοι.