Γιατί αυξάνει η τιμή του ρεύματος – Το ενεργειακό έγκλημα

Πριν από 14 μήνες, σε σειρά άρθρων είχα εκτιμήσει ότι έρχεται Gazmageddon, κάνοντας ένα λογοπαίγνιο με τις λέξεις gaz και Αρμαγεδδώνας! Είχα γράψει ότι η κυβέρνηση πρέπει να ξανασκεφτεί το κλείσιμο των λιγνιτικών εργοστασίων, επειδή τα σχέδιά της οδηγούν σε ενεργειακή καταστροφή. Από άγνοια, απειρία ή για να ενισχύσει επιχειρηματικά συμφέροντα, η κυβέρνηση αποσύρει από το δίκτυο σταθμούς παραγωγής λιγνίτη, αφήνοντας την χώρα ενεργειακά ακάλυπτη με αποτέλεσμα αύξηση της εισαγωγής από άλλες χώρες και πιθανόν διακοπές ρεύματος.

Πρόκειται για πολιτική που οδηγεί στον γκρεμό, αφού τα λιγνιτικά της Δυτικής Μακεδονίας σώζουν την κατάσταση εδώ και μισό αιώνα. Κάνει, όμως, και κάτι πιο τραγικό! Η κατάργηση των λιγνιτικών σε συνδυασμό με την άρνηση εξόρυξης φυσικού αερίου συντελούν στην απώλεια της ενεργειακής ελευθερίας και οδηγούν στην πλήρη εξάρτηση από τρίτες χώρες.

Οι πρώτες μη προγραμματισμένες διακοπές ρεύματος φέτος το καλοκαίρι, αύξησαν την πίεση της κοινής γνώμης και δόθηκαν κάποιες απαντήσεις σχετικά με τον προσανατολισμό της κυβέρνησης. Ο Μητσοτάκης έχει προαναγγείλει ένα ενεργειακό μείγμα, πλήρως απαλλαγμένο από λιγνίτες, οι οποίοι θα αντικατασταθούν από μεγάλη αύξηση της παραγωγής ρεύματος από ανεμογεννήτριες και φωτοβολταϊκά. Ως ενδιάμεσο καύσιμο υιοθετήθηκε το φυσικό αέριο.

Κύκλοι διακινούσαν την σοφιστεία ότι με τιμές περίπου 2,5 $, που ίσχυαν από την αρχή της pανδημίας μέχρι τον Απρίλιο 2021, οι γεωτρήσεις στη Μεσόγειο ήταν ασύμφορες και μοναδική λύση ήταν οι εισαγωγές! Έτσι άρχισαν να αυξάνονται οι εισαγωγές από την Ρωσία μέσω αγωγών (πληρώνουμε τέλη διέλευσης και στον Ερντογάν) και υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG).

Ενεργειακό έγκλημα

Το κυβερνητικό επιτελείο δεν διδάχτηκε τίποτα από τον πόλεμο στο πετρέλαιο και πίστεψε ότι μπορεί να αλλάξει το ενεργειακό μείγμα. Η απόφαση πρέπει να λήφθηκε στο πόδι χωρίς να συνεκτιμηθεί ο κίνδυνος να βρεθεί η χώρα σε σπιράλ ενεργειακής κρίσης. Η τιμή του φυσικού αερίου από τον Μάιο 2021 άρχισε ράλι, φτάνοντας τον Ιούλιο στα 4,5 $, επίπεδα που είχαμε να δούμε από το 2014.

Αντί στο Μαξίμου να ανακρούσουν πρύμναν, επέκτειναν τα σχέδιά τους για εγκαταστάσεις ΑΠΕ! Λάθος πάνω στο λάθος δηλαδή. Το πρόβλημα το καλοκαίρι οξύνθηκε, διότι τα αποθέματα των παραγωγών χωρών άρχισαν να μειώνονται ως και 40% από τον μέσο όρο της πενταετίας με αποτέλεσμα να δημιουργηθεί μια ανασφάλεια στους αγοραστές για το φυσικό αέριο.

Στο περσινό μου άρθρο που είχα αναφέρει ξεκάθαρα ότι έρχεται Gazmageddon. Στον τίτλο είχε μπει η φράση «Όταν οι αγορές κάνουν σχέδια, ο θεός γελά»! Προφανώς το ίδιο ισχύει για τα κυβερνητικά σχέδια για τις ανεμογεννήτριες! Στην κυβέρνηση φαίνεται πίστεψαν ότι η σύμβαση κατασκευής αιολικών πάρκων θα συνοδεύεται και από κάποια μαγική σύμβαση με τον θεό ότι θα στέλνει πάντοτε αέρα για να γυρίζουν αυτά που ο κόσμος αποκαλεί “φουρφούρια”.

Σύμφωνα με μετρήσεις, λοιπόν, διανύουμε μακρά περίοδο άπνοιας ή χαμηλής έντασης ανέμων. Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα σε όλη την Ευρώπη οι ανεμογεννήτριες να μην βοηθήσουν σχεδόν καθόλου στις περιόδους αιχμής την παραγωγή ρεύματος. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να αυξηθούν οι τελικές τιμές ρεύματος που πληρώνουν οι καταναλωτές στην Ευρώπη και να διαμαρτύρονται οι πολίτες. Στην Ισπανία ξεσηκώθηκαν για τις μεγάλες αυξήσεις. Σε Βρετανία, Γαλλία και Γερμανία οι τιμές κατέγραψαν ρεκόρ πράγμα που θα συμβεί και στην Ελλάδα με την έκδοση των επόμενων λογαριασμών.

Έκρηξη Πούτιν

Την περασμένη 13 Σεπτεμβρίου η τιμή του φυσικού αερίου διεθνώς κατέγραψε την μεγαλύτερη τιμή που έχουμε δει ποτέ, ξεπερνώντας τα 5,3 $. Λόγω πανδημίας δυσλειτουργούν πολλοί σταθμοί LNG, ενώ στο Μεξικό έχει βγει εκτός δικτύου τo 77% της ημερήσιας παραγωγής πετρελαίου και φυσικού αερίου. Όλα αυτά είχαν ως αποτέλεσμα την έκρηξη του Πούτιν, ο οποίος κατακεραύνωσε την Ευρώπη και Αμερική για τις κυρώσεις, τονίζοντας ότι «όσοι έχουν συμβόλαια με την GazProm τρίβουν τα χέρια από την χαρά τους»! Η δε ρωσική Πρεσβεία στην Αθήνα εξαπέλυσε επίθεση στην Κομισιόν, λέγοντας: «ορίστε τι παθαίνει όποιος θέλει ελεύθερη διαμόρφωση της τιμής από τις Αγορές»!

Πέραν αυτών όμως, ο Πούτιν “κάρφωσε” στους Ευρωπαίους πολίτες το γεγονός ότι οι πελάτες της GazProm στην Ευρώπη έχουν προμηθευτεί φυσικό αέριο με ειδικές συμφωνίες και για 18 μήνες θα πληρώνουν σχεδόν το 1/3 των χρημάτων που πληρώνουν σήμερα οι υπόλοιποι, οπότε δεν συντρέχουν λόγοι για άμεση αύξηση της τιμής του ηλεκτρικού ρεύματος!

Η Ελλάδα είναι πελάτης της GazProm, από την οποία πέρυσι αγοράσαμε ποσότητα-ρεκόρ φυσικού αερίου (3,1 mbtu) με συμβόλαια take-or-pay. Αυτά διασφαλίζουν σταθερή τιμή μακροχρόνια στον πελάτη, αλλά παράλληλα του επιβάλουν να προμηθευτεί το σύνολο της ποσότητας που παραγγέλνει κι αν δεν την προμηθευτεί να την πληρώσει. Και ενώ πέρυσι οι πελάτες της Gazprom (όπως η ΔΕΠA) είχαν πρόβλημα λόγω της μειωμένης ζήτησης σε φυσικό αέριο αλλά και των χαμηλότερων τιμών του ανταγωνιστικού αμερικάνικου LNG, φέτος συμβαίνει το ακριβώς ανάποδο. Η κούρσα ανόδου της τιμής του φυσικού αερίου λειτουργεί πολύ θετικά για την ΔΕΠΑ, αφού θα αγοράζει σε ασύγκριτα χαμηλότερες τιμές για πολλούς μήνες.

Τις πταίει

Άρα, εφόσον οι λιγνίτες δεν αυξήθηκαν, εφόσον το φυσικό αέριο το έχουμε προμηθευτεί σε σταθερές τιμές, εφόσον το κόστος των υδροηλεκτρικών παραμένει σταθερό, εφόσον τα ημερομίσθια παραμένουν σταθερά στη χώρα, τί ήταν αυτό που οδήγησε τελικά στην αύξηση των τιμολογίων του ρεύματος κατά 50%; Μα φυσικά η αποτυχία των ανεμογεννητριών να δώσουν την απαραίτητη ισχύ στο δίκτυο και η υπέρμετρη εισαγωγή ρεύματος από τρίτες χώρες! Κι από κοντά η αύξηση της τιμής του LNG.

Η κυβέρνηση έχει εκτεθεί στον ελληνικό λαό, στον οποίο φορτώνει ένα απίστευτο κόστος, το οποίο προήλθε καθαρά από τι ιδεοληψίες(;) της! Διότι είχε εναλλακτικές λύσεις, αλλά παρέμεινε δογματικά προσκολλημένη σε επιλογές που στην καλύτερη περίπτωση θυμίζουν θρησκεία και όχι πολιτική! Είναι βολικό να τα φορτώνει το Μαξίμου στη διεθνή συγκυρία, ενώ τον καθοριστικό ρόλο έπαιξε η ανικανότητα(;) ή η απροθυμία(;) του να δώσει λύσεις προς όφελος των πολιτών. Αποφασίζοντας τον αφανισμό των λιγνιτικών μονάδων και εγκαθιστώντας μαζικά επιδοτούμενες ανεμογεννήτριες, δημιουργεί ένα λανθασμένο ενεργειακό μείγμα.

Τι έπρεπε να είχε συμβεί

Ποιο θα ήταν το σωστό μείγμα; Σε περίοδο ισχυρών οικονομικών αναταράξεων, έπρεπε από τις αρχές του 2020 να διατηρήσει το ποσοστό παραγωγής ενέργειας από λιγνίτη εκεί που ήταν έως το 2029, για να μην πούμε ότι έπρεπε να είχε εξασφαλίσει, όπως η Πολωνία μεταβατική περίοδο μέχρι το 2049. Ακόμα και η Γερμανία εξασφάλισε μεταβατική περίοδο μέχρι το 2039. Και βέβαια, να επιτάχυνε τις διαδικασίες για γεωτρήσεις νότια και δυτικά της Κρήτης, αντί να κωλυσιεργεί. Παράλληλα, να ενίσχυε τις επενδύσεις σε σταθμούς αποθεμάτων σε LNG σε Ρεβιθούσα και Αλεξανδρούπολη.

Οι επενδύσεις σε φωτοβολταϊκά και ανεμογεννήτριες έπρεπε να γίνουν σταδιακά και να υποκαταστήσουν ένα 35% της ισχύος που παράγεται από λιγνίτη. Όχι αφανισμό των λιγνιτικών σε μια περίοδο όπου τα πάντα αλλάζουν με καταιγιστικούς ρυθμούς. Με το πετρέλαιο στα 68-73 $ και το φυσικό αέριο στα 5,3 $ η ExxonMobil και η TOTAL έχουν κίνητρο να επιταχύνουν τις εξορύξεις!

Με τις πρώτες εξορύξεις φυσικού αερίου να ξεκινούσε η σταδιακή κατάργηση επιπλέον 30-35% της ισχύος από λιγνίτες, αφήνοντας ένα ποσοστό 30% στο μείγμα έως τα τέλη της δεκαετίας. Στο διάστημα αυτό, η χώρα θα έπρεπε να εξετάσει το ενδεχόμενο παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από πυρηνικό εργοστάσιο όπως κάνει ήδη με επιτυχία η Τουρκία, με σκοπό να καλύψει τις εγχώριες ανάγκες, αλλά και ανάγκες χωρών της Βαλκανικής!

Τι θα συμβεί προσεχώς

Κάποιοι εκτιμούν ότι η τιμή του φυσικού αερίου θα σταματήσει στα 5,5 $ και μετά θα αρχίσει να πέφτει. Η εκτίμησή μου είναι διαφορετική. Η αύξηση της κατανάλωσης διεθνώς θα μειώσει κι άλλο τα αποθέματα και η αύξηση της παραγωγής δεν θα μπορέσει να φέρει τα αποθέματα στον μέσο όρο της προηγούμενης πενταετίας αλλά κάπου στο 60%. Ο κόσμος θα χρειαστεί νέα κοιτάσματα και νέους αγωγούς. Αυτό θα πάρει χρόνια για να γίνει.

Ο φετινός χειμώνας σύμφωνα με τις πρώτες προβλέψεις θα είναι βαρύς για την Ευρώπη και η ζήτηση θα εκτοξευτεί χωρίς να υπάρχει ανάλογη αύξηση της παραγωγής. Πράγμα που σημαίνει ότι η τιμή του φυσικού αερίου θα συνεχίσει να ανεβαίνει. Σε σχέση με πέρυσι έχει καταγραφεί αύξηση 110%. Όσοι εκτιμούν ότι η τιμή “χτύπησε ταβάνι”, μάλλον θα διαψευστούν, διότι σκέφτονται με όρους χρηματιστηρίου, ενώ το φυσικό αέριο είναι εμπόρευμα κι όχι μετοχή.

Εκτιμώ ότι ένας βαρύς χειμώνας θα αυξήσει την τιμή, με αποτέλεσμα στο επόμενο εξάμηνο το φυσικό αέριο να φτάσει ακόμα και στα 10 $, καταγράφοντας αύξηση στην τιμή του που μπορεί συνολικά να ξεπεράσει το 200%. Οι ανεμογεννήτριες έχουν καταντήσει “μόδα”. Η αλήθεια είναι ότι δεν μπορούν με τα φωτοβολταϊκά να καλύψουν τις ανάγκες σε ηλεκτρικό ρεύμα. Το φυσικό αέριο από μεταβατικό καύσιμο θα γίνει παγκόσμια σταθερά μέχρι τη μετάβαση στο υδρογόνο ό,τι κι αν λέει το αφήγημα των πράσινων ή ο αντίλογος των “πετρελαιάδων”.