Γιατί η ΕΕ κλείνει τα λιμάνια και απαγορεύει τη διέλευση στα ανασφάλιστα πλοία

«Απαιτώντας απ’ όλα τα πλοία που δραστηριοποιούνται στην περιοχή μας να είναι σωστά ασφαλισμένα, ενισχύεται η ικανότητα της ΕΕ να παρακολουθεί και, εάν είναι απαραίτητο, να διερευνά τις θαλάσσιες δραστηριότητες, αντιμετωπίζοντας τους κινδύνους που θέτουν τα ανασφάλιστα ή μη ασφαλή πλοία. Ενισχύει επίσης τη δέσμευσή μας για έναν πιο περιβαλλοντικά υπεύθυνο ναυτιλιακό τομέα», αναφέρεται σε ανακοίνωση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.

Αυτό θα γίνει με μια τροποποίηση της Οδηγίας (2002/59/ΕΚ) “για τη δημιουργία κοινοτικού συστήματος παρακολούθησης της κυκλοφορίας πλοίων”, με την οποία απαιτείται πλέον από όλα τα πλοία, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που απλώς διέρχονται από τα ύδατα της ΕΕ χωρίς να εισέρχονται σε λιμένα της ΕΕ, να παρέχουν πληροφορίες ασφάλισης.

Η Οδηγία έχει εφαρμογή στα πλοία χωρητικότητας ίσης και μεγαλύτερης των 300 τόνων και εξαιρούνται μόνο πολεμικά, αλιευτικά και σκάφη αναψυχής μήκους κάτω των 45 μέτρων. Η Γενική Διευθύντρια Κινητικότητας και Μεταφορών, Magda Kopczyńska, δήλωσε: «Πρόκειται για ένα στοχευμένο μέτρο με δυνητικά μεγάλο αντίκτυπο, που ενισχύει την ετοιμότητα των παράκτιων κρατών της ΕΕ. Αντανακλά την αφοσίωση της ΕΕ σε ασφαλέστερες, πιο ασφαλείς και περιβαλλοντικά υπεύθυνες θαλάσσιες δραστηριότητες, ευθυγραμμίζοντας τους κανονισμούς της με τα διεθνή πρότυπα και αντιμετωπίζοντας τις προκλήσεις που σχετίζονται με τα επικίνδυνα φορτία και τις γεωπολιτικές εντάσεις».

Η σημασία της τροποποίησης, που έγινε στο παράρτημα 1 της Οδηγίας, αναδεικνύεται από στοιχεία που περιέχονται σε πρόσφατη έκθεση του Ουκρανικού οικονομικού ινστιτούτου KSE Institute από τα οποία προκύπτει ότι το 36,5% του παγκόσμιου στόλου των δεξαμενόπλοιων είτε είναι ανασφάλιστο είτε η ασφάλισή του δεν είναι καταχωρημένη σε δημόσια αρχεία, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για την αποκατάσταση ζημιών σε περίπτωση θαλάσσιου ατυχήματος και περιβαλλοντικής καταστροφής.

Στο στόχαστρο τα πλοία του “σκιώδους στόλου”

Από τα ίδια στοιχεία φαίνεται ότι μεταξύ των 6.444 δεξαμενόπλοιων που μετέφεραν πετρέλαιο το 2024, για το 12,3% η ασφαλιστική κάλυψη είναι άγνωστη. Ωστόσο, το μέτρο στοχεύει ιδιαίτερα και στα πλοία του λεγόμενου “σκιώδους στόλου” που μετέφερε πετρέλαιο από τη Ρωσία, τη Βενεζουέλα και το Ιράν, καθώς από τα περισσότερα από 1.000 πλοία, που έχουν επιβληθεί κυρώσεις, τα στοιχεία της S&P Global Market Intelligence δείχνουν ότι περισσότερα από 800 από αυτά τα πλοία δεν έχουν επιβεβαιωμένη ασφάλιση.

Επιπλέον, η μέση ηλικία των πλοίων που έχουν υποστεί κυρώσεις – 21 έτη – είναι περίπου οκτώ χρόνια μεγαλύτερη από τον παγκόσμιο μέσο όρο, γεγονός που ενισχύει την αυξανόμενη ανησυχία ότι ο εκτεταμένος λεγόμενος σκιώδης στόλος θα μπορούσε να οδηγήσει σε πολλαπλές δαπανηρές περιβαλλοντικές καταστροφές. Μετά από αυτήν την νομοθετική αλλαγή, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και τα κράτη μέλη υπέβαλαν πρόταση στον Διεθνή Ναυτιλιακό Οργανισμό (ΙΜΟ) ζητώντας μια μικρή τροποποίηση σε πολλά υφιστάμενα Υποχρεωτικά Συστήματα Αναφοράς Πλοίων (MRS) εντός και γύρω από τα ευρωπαϊκά παράκτια κράτη.