Γιατί μας έρχεται νέο μνημόνιο – Μπορούμε να το αποφύγουμε;

Εισαγωγικώς, μερικά βασικά και αδιαμφισβήτητα δεδομένα: Το ΑΕΠ της χώρας, το 2020, ανήλθε σε 165.830.000.000 ευρώ, δηλαδή παρουσίασε μείωση 9,6% ή 17,6 δισεκατομμύρια. Αυτή είναι η επίσημη εκδοχή. Κατά τους υπολογισμούς ανεξαρτήτων αναλυτών, η μείωση του ΑΕΠ ανέρχεται έως και 20%! Ας συνυπολογίσουμε, σε κάθε περίπτωση, πως στο ΑΕΠ συμπεριλαμβάνονται επιδοτήσεις, ύψους τουλάχιστον δέκα δισεκατομμυρίων ευρώ, δηλαδή το πραγματικό ΑΕΠ είναι ακόμη χαμηλότερο δεδομένου, μάλιστα, ότι τα ποσά αυτά επιβαρύνουν το δημόσιο χρέος.

Το έλλειμμα ανήλθε σε 16.100.000.000 ευρώ, ενώ το πλεόνασμα του 2019 ήταν 2.100.000.000 ευρώ! Το χρέος αυξήθηκε κατά 9.900.000.000 ευρώ και ανήλθε στο 205,6% του ΑΕΠ. Το σύνολο των ληξιπρόθεσμων οφειλών προς το κράτος, ανήλθε, τον Φεβρουάριο, σε 109.162.000.000 ευρώ (στοιχεία ΑΑΔΕ). Το συσσωρευμένο ιδιωτικό χρέος ανήλθε, το 2020, σε 242.600.000.000 ευρώ. Το συνολικό ποσόν των μη εξυπηρετούμενων (κόκκινων) δανείων προς τις τράπεζες ανέρχεται σήμερα σε 58.100.000.000 ευρώ, πλέον 38.900.000.000, στις εγχώριες Εταιρίες Διαχειρίσεως Απαιτήσεων από Δάνεια Πιστώσεις (ΕΔΑΔΠ). Συνολικώς 97.000.000.000 ευρώ.

Τα ανωτέρω στοιχεία δεν συμπεριλαμβάνουν τις επιπτώσεις από το εξάμηνο κλείσιμο της αγοράς, λόγω του κορονοϊού, δηλαδή τις πτωχεύσεις (δηλωμένες και μη) χιλιάδων επιχειρήσεων του λιανεμπορίου και της εστιάσεως, καθώς και όσων, εκατοντάδων ή χιλιάδων,  μικρών παραγωγικών μονάδων που θα συμπαρασυρθούν. Εκτός της ανεργίας, που προφανώς θα προκύψει, θα αυξηθούν τόσο τα κόκκινα δάνεια, όσο και οι οφειλές προς το κράτος. Η πρόσφατη “Εξαμηνιαία αποτύπωση οικονομικού κλίματος στις μικρές επιχειρήσεις”, του Ινστιτούτου Μικρών Επιχειρήσεων της ΓΣΕΒΕΕ είναι αρκούντως αποκαλυπτική, ενώ το επιβεβαιώνει και η αντίστοιχη τριμηνιαία έρευνα του ΙΟΒΕ, που δείχνει τον δείκτη οικονομικού κλίματος στα επίπεδα του Οκτωβρίου του 2016!

Το Ταμείο Ανάκαμψης

Έναντι όλων αυτών, ο μοναδικός σχεδιασμός(;) της κυβερνήσεως Μητσοτάκη είναι οι πόροι του Ταμείου Ανάκαμψης. Όμως, ακόμη δεν γνωρίζουμε τις λεπτομέρειες (κατανομές ποσών, κριτήρια, διαδικασίες κλπ.) λειτουργίας του ταμείου αυτού, το οποίο, άλλωστε, θα υπάρξει αφού πρώτα το Συνταγματικό Δικαστήριο της Καρλσρούης επιτρέψει στη γερμανική κυβέρνηση να συμμετάσχει. Επίσης, τα Κοινοβούλια κρατών-μελών, κυρίως ανατολικοευρωπαϊκών, δεν έχουν ακόμη εγκρίνει τη συμμετοχή των χωρών τους, προφανώς σε μια προσπάθεια εκμαιεύσεως μεγαλύτερων ποσών προς όφελός τους. Αυτό σημαίνει ότι τα σχετικά ποσά δεν θα φθάσουν στις εθνικές οικονομίες εντός του 2021.

Ας αφήσουμε, όμως, την (καθόλου ασήμαντη, πάντως) παράμετρο του χρόνου. Στο σχέδιο που ανακοίνωσε ο πρωθυπουργός, προβλέπεται ότι στο χρηματοδοτικό σχήμα κάθε έργου θα πρέπει να συμμετέχουν ιδιώτες επενδυτές κατά τουλάχιστον 20% και τραπεζικός δανεισμός έως 30%, υπό την προϋπόθεση ότι η επιχορήγηση θα ανέλθει στο 50%, άλλως τα ποσοστά συμμετοχής των ιδιωτών αυξάνονται, όσο αυτή μειώνεται. Ποιοι είναι οι ιδιώτες που έχουν την αντικειμενική δυνατότητα να δεσμεύσουν τα κεφάλαιά τους σε γραφειοκρατικές διαδικασίες ετών, μέχρι δηλαδή να εκταμιευθεί η επιχορήγηση και, ταυτοχρόνως, έχουν την ικανότητα να εξασφαλίσουν τραπεζική χρηματοδότηση;

Ποιες είναι οι τράπεζες που διαθέτουν, αφ’ ενός κεφάλαια (μερικά δισεκατομμύρια δηλαδή!) για να προβούν σε αυτές τις δανειοδοτήσεις και (το κυριότερο) με ποιους μηχανισμούς αξιολογήσεως θα το κάνουν, ενώ αδυνατούν να επεξεργασθούν σε εύλογο χρόνο μια απλή αίτηση δανείου κεφαλαίου κινήσεως; Δεδομένων των στοιχείων που εισαγωγικώς ανέφερα, πόσες είναι οι υγιείς ελληνικές μικρομεσαίες επιχειρήσεις που πληρούν τα κριτήρια που θέτει το πρόγραμμα, δηλαδή τα κριτήρια εταιρικής διακυβερνήσεως που ήδη, άλλωστε, ξεκινά να ζητά το τραπεζικό σύστημα για να εγκρίνει ακόμη και τις συμβατικές χρηματοδοτήσεις;

Έρχεται νέο μνημόνιο

Αλλά, ας υποθέσουμε ότι θα βρεθούν και τα ιδιωτικά και τα τραπεζικά κεφάλαια. Άλλωστε, τα χρήματα θα δοθούν σε έξι ετήσιες δόσεις μέχρι το 2026, δηλαδή, περίπου πέντε δισεκατομμύρια ετησίως. Ας υποθέσουμε ότι θα υπάρχουν, κάθε χρόνο, δύο δισεκατομμύρια ιδιωτικά κεφάλαια και τρία δισ. τραπεζικά να συνεπενδύσουν με τα πέντε δισ. κρατικού (ευρωπαϊκού) χρήματος, δηλαδή συνολικώς 10 δισ. ετησίως. Το ποσόν αυτό ισούται με τις επιχορηγήσεις που δόθηκαν για την αντιστάθμιση του lockdown, οι οποίες, βεβαίως δεν θα επαναληφθούν.

Ως ένα άλλο μέτρο συγκρίσεως, υπενθυμίζω ότι το ΑΕΠ, το 2020, μειώθηκε κατά 17,6 δισεκατομμύρια επισήμως και κατά 30 δισ. κατ’ άλλους αναλυτές. Επίσης, πρέπει να συνυπολογίσουμε ότι τα πέντε δισ. κρατικού (ευρωπαϊκού) χρήματος είναι δανεικά, άρα θα προστεθούν στο υπάρχον χρέος και πρέπει να αποπληρωθούν. Και, βεβαίως, όπως ήταν ήδη προγραμματισμένο, στο ίδιο χρονικό διάστημα, δηλαδή μέχρι το 2026,που αναμένεται να εισπραχθούν τα δάνεια των 30,5 δισεκατομμυρίων του Ταμείου Ανάκαμψης, θα πρέπει να πληρώσουμε σε τοκοχρεολύσια 82,8 δισ. ευρώ ώστε να μην αναγκασθούμε να υπαχθούμε σε νέο (και πολύ σκληρότερο) καθεστώς μνημονιακής επιτηρήσεως!

Δεδομένης της υφέσεως και του χρόνου που απαιτεί η αναστροφή της, η μόνη ρεαλιστική ελπίδα αποπληρωμής του χρέους είναι η αναχρηματοδότησή του. Αυτό προϋποθέτει διατήρηση των πολύ χαμηλών επιτοκίων στις διεθνείς αγορές και, ταυτοχρόνως, περαιτέρω αναβάθμιση της πιστοληπτικής ικανότητος της χώρας. Την πρώτη παράμετρο δεν μπορούμε να την επηρεάσουμε, ας προσευχηθούμε να παραμείνει ως έχει!

Την δεύτερη, όμως, είναι απολύτως στα δικά μας χέρια να την ενισχύσουμε. Το πιο άμεσο μέτρο είναι ένα λιτό, δίκαιο και διαφανές φορολογικό σύστημα, το οποίο θα μειώσει την φοροδιαφυγή στο ελάχιστο και θα άρει τα αντικίνητρα για τις επιχειρήσεις, ώστε να αυξηθεί η απόδοση των φόρων χωρίς να επιβαρυνθεί, περαιτέρω, η παραγωγή. Πως θα γίνει αυτό θα το δούμε στο αμέσως επόμενο άρθρο.