Η ελληνική περιπέτεια του Κάρλο Κοταρέλι

Ίσως κάποιοι να θυμούνται τον Κάρλο Κοταρέλι, τον άνθρωπο που διετέλεσε εντολοδόχος πρωθυπουργός της Ιταλίας μόνο για μία εβδομάδα. Όταν ο Πρόεδρος Σέρτζο Ματαρέλα αποφάσισε να του δώσει εντολή να σχηματίσει κυβέρνηση, στις 28 Μαΐου, είχε κατά νου τις υποδείξεις του Δημοκρατικού Κόμματος του Ματέο Ρέντσι και του Forza Italia, του Σίλβιο Μπερλουσκόνι. Σύμφωνα με τα δύο «φιλοευρωπαϊκά» κόμματα, ο Κοταρέλι ήταν ο σωστός άνθρωπος για να βγάλει την Ιταλία από τη μετεκλογική κρίση. Τη στιγμή εκείνη ο Κοταρέλι ήταν επικεφαλής του Παρατηρητηρίου Δημοσίων Δαπανών στο Καθολικό Πανεπιστήμιο του Μιλάνου.

Έως πριν λίγους μήνες κατείχε τη θέση του Executive Director στο Συμβούλιο των Διοικητών του ΔΝΤ, όπου ο τότε πρωθυπουργός Ρέντσι τον είχε διορίσει το 2014. Το προηγούμενο έτος, ο Ιταλός οικονομολόγος είχε διοριστεί από τον Ενρίκο Λέτα ως ειδικός επίτροπος δημοσίων δαπανών ή, όπως έγραφε σε άψογα ιταλικά το σχετικό διάταγμα, υπεύθυνος spending review. Ο οικονομολόγος είχε την άχαρη αποστολή να περικόψει ό,τι μπορούσε από το ιταλικό δημόσιο, αλλά ο τίτλος στα αγγλικά αφ’ ενός απέκρυπτε τις αρμοδιότητές του από το μεγαλύτερο μέρος της ιταλικής κοινής γνώμης και, αφ’ ετέρου, του απέδιδε διεθνές κύρος.

Η αλήθεια είναι ότι ο «κύριος ψαλίδι» δεν ήταν ιδιαίτερα δημοφιλής στην Ιταλία. Και μόνο το γεγονός ότι βρέθηκε ο Κοταρέλι με την εντολή σχηματισμού κυβέρνησης στα χέρια του, έπαιξε καθοριστικό ρόλο στο να ξεπεράσουν τις διαφορές τους το Κίνημα 5 Αστέρων και η Λέγκα και να συμμαχήσουν, προκειμένου «να αποφύγουν την επανάληψη της τραυματικής εμπειρίας της τεχνοκρατικής κυβέρνησης του Μάριο Μόντι», όπως είχε εξηγήσει τότε ο επικεφαλής του Κ5Α Λουΐτζι Ντι Μάιο.

Το κακό όμως είχε γίνει. Ο Κοταρέλι θεώρησε τη βραχύβια προεδρική εντολή ως αναγνώριση της αξίας του –ήταν σωτήρας της πατρίδος. Από τότε, χάρη στην όχι και τόσο διακριτική υποστήριξη που του προσφέρει ό,τι έχει απομείνει από το Δημοκρατικό Κόμμα και το Forza Italia, ο οικονομολόγος επιδίδεται σε μαραθώνιο από το ένα κανάλι στο άλλο και από τη μία συνέντευξη στην άλλη. Αυτό γίνεται προκειμένου να εμπεδωθεί η δημόσια εικόνα του ως «σοβαρού» και «καταρτισμένου τεχνοκράτη», σε θέση να σώσει τη χώρα από το «ναυάγιο στο οποίο την οδηγούν οι λαϊκιστές».

Το εμπόδιο

Στη νεοφιλελεύθερη λεωφόρο του θριάμβου ο Κοταρέλι σκόνταψε σε ένα εμπόδιο: την Ελλάδα. Ο οικονομολόγος με τις μεγάλες πολιτικές φιλοδοξίες μετείχε στην ομάδα των στελεχών του ΔΝΤ που ετοίμασαν το πρώτο μνημόνιο για την Ελλάδα. Εκείνο του 2010, το υπεραισιόδοξο, που προέβλεπε ότι θα βγούμε από την κρίση εντός διετίας και που οδήγησε το ελληνικό ΑΕΠ να χάσει 26%. Ένα πρόγραμμα για το οποίο πολλοί είναι υπεύθυνοι αλλά κανείς δεν είναι υπερήφανος.

Η αλήθεια είναι ότι ο Κοταρέλι έκανε τα πάντα προκειμένου να διαγράψει από το βιογραφικό του το μεγάλο αυτό ολίσθημα. Επικαλέστηκε στο Google το δικαίωμα στην ιδιωτικότητα (ελληνιστί privacy) και διέγραψε κάθε αναφορά που τον συνδέει με το ελληνικό πρόγραμμα. Το ίδιο το ΔΝΤ, που ερωτήθηκε επανειλημμένως επ΄ αυτού, περιορίζεται στο να επαναλαμβάνει ότι εκείνη την περίοδο ήταν διευθυντής του Fiscal Affairs Department του ΔΝΤ. Καμία αναφορά στο ελληνικό πρόγραμμα.

Οι Ιταλοί θα αγνοούσαν παντελώς τον ρόλο που διαδραμάτισε ο διαπρεπής οικονομολόγος στην ελληνική τραγωδία αν κάποιοι στην Ελλάδα την επομένη της προεδρικής εντολής δεν θυμόντουσαν το όνομά του και δεν το ανέφεραν στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Από εκεί η πληροφορία έφθασε και στα ιταλικά ΜΜΕ.

Όταν αποκαλύφθηκε η συμμετοχή του στο ελληνικό πρόγραμμα, ο Κοταρέλι βρέθηκε σε μεγάλη αμηχανία. Απαγόρευσε στους στενούς συνεργάτες του να απαντούν σε σχετικές ερωτήσεις και έθεσε ως όρο σε κάθε συνέντευξή του να μην αναφέρεται η Ελλάδα. Ο ελληνικός εφιάλτης όμως εξακολουθεί να τον κατατρύχει. Για να στηρίξει την «τεχνοκρατική» του πολιτική σταδιοδρομία, ο Κοταρέλι δεν μπορεί παρά να υπερασπιστεί τη θλιβερή πρωθυπουργική θητεία ενός άλλου τεχνοκράτη, του Μάριο Μόντι (2011- 2012).

Λάθος εργαλείο

Έδωσε, λοιπόν, στη δημοσιότητα προσφάτως μακροσκελή μελέτη του δικού του Παρατηρητηρίου Δημοσίας Δαπάνης με στόχο να αποκαταστήσει την πρωθυπουργία Μόντι: η μελέτη επιχειρεί να αποδείξει ότι, ναι μεν τα μέτρα λιτότητας που θεσπίστηκαν στη διετία είχαν ως αποτέλεσμα το ποσοστό του δημοσίου χρέους να αυξηθεί έναντι του ΑΕΠ της Ιταλίας (από το 116,5% του ΑΕΠ στα τέλη 2011 στο 131,8% στα τέλη 2017), αλλά χωρίς αυτά τα μέτρα –υποστηρίζει η μελέτη του Κοταρέλι– το ποσοστό του χρέους θα ήταν πολύ μεγαλύτερο, από 142% έως 145% του ΑΕΠ.

Η ιταλική οικονομική ιστοσελίδα Scenari Economici εξέτασε προσεκτικά τη μελέτη. Και διαπίστωσε με έκπληξη ότι ο Κοταρέλι είχε φθάσε στα συγκλονιστικά συμπεράσματά του χρησιμοποιώντας τους πολλαπλασιαστές του ΔΝΤ, εκείνους τους ίδιους που έκαναν τον διεθνή οργανισμό να πέσει τόσο έξω στις προβλέψεις του για την ελληνική οικονομία και οδήγησαν τη χώρα μας στην καταστροφή.

Παρ’ ότι το ΔΝΤ αποδέχθηκε το λάθος του, το πρώην στέλεχός του θεώρησε σκόπιμο να καταφύγει σε αυτό το λάθος εργαλείο προκειμένου να στοιχειοθετήσει την εμμονή του για τις πολιτικές λιτότητας παντού και πάντα. Η αντίδραση της ιστοσελίδας ήταν έντονη: απαίτησε από τον οικονομολόγο να αιτιολογήσει τη χρήση άχρηστων πολλαπλασιαστών και να εξηγήσει ποιος ακριβώς ήταν ο ρόλος του στην ομάδα που ετοίμασε το ελληνικό πρόγραμμα το 2010. Ποιος ξέρει αν ο λαλίστατος Κοταρέλι θα δώσει κάποια απάντηση.